H εναλλαγή ρόλων των δύο φύλων είναι συνηθισμένη στην παιδική ηλικία. Έτσι, οι γονείς δεν πρέπει να ανησυχούν αν βλέπουν το γιο τους να δοκιμάζει για παράδειγμα καλλυντικά, ή αντίστοιχα αν το κορίτσι τους μοιάζει πιο πολύ με… αγοροκόριτσο. Όμως, αν αυτές οι συμπεριφορές ξεπερνούν το φυσιολογικό, τότε έχουμε να κάνουμε με διαταραχή ταυτότητας φύλου.
Τα άτομα που έχουν διαταραχή ταυτότητας φύλου χαρακτηρίζονται από έντονη και συνεχή δυσφορία για το ανατομικό – βιολογικό τους φύλο, αλλά και επιθυμία να ανήκουν στο αντίθετο φύλο. Τα άτομα με τη διαταραχή αυτή μπορεί να έχουν υιοθετήσει συμπεριφορές του άλλου φύλου (αγόρια που ντύνονται με γυναικεία ρούχα ή κορίτσια που υιοθετούν ανδρικές αντιδράσεις).
Κατά την παιδική ηλικία η διαταραχή αυτή εκδηλώνεται με διάφορες συμπεριφορές. Τα αγόρια μπορεί να ισχυρίζονται ότι το πέος ή οι όρχεις τους προκαλούν αηδία ή ότι μεγαλώνοντας θα εξαφανιστούν, μπορεί να ουρούν σε καθιστή στάση, να θέλουν να φορούν γυναικεία ρούχα και να μην τους αρέσουν τα παιχνίδια και οι δραστηριότητες των αγοριών.
Τα κορίτσια από την άλλη, μπορεί να ντύνονται με ανδρικά ρούχα και να αποστρέφονται τα γυναικεία, να απορρίπτουν την ούρηση σε καθιστή θέση, να ισχυρίζονται ότι θα αναπτύξουν πέος και να μην επιθυμούν να έχουν στήθος ή περίοδο. Και στα δύο φύλα μπορεί να υπάρχει η φαντασίωση ότι ανήκουν στο άλλο φύλο και στα παιχνίδια τους να έχουν έντονη προτίμηση για συμπαίκτες του άλλου φύλου.
Τα συναισθήματα που βιώνουν τα άτομα με διαταραχή ταυτότητας φύλου είναι συχνά αρκετά δυσάρεστα. Πράγματι, είναι πιθανό να αισθάνονται θυμό και στεναχώρια για τον εαυτό τους καθώς και να νιώθουν εγκλωβισμό μέσα σε ένα σώμα που τους προκαλεί συναισθήματα δυσφορίας.
Επιπλέον, υπάρχουν έφηβοι και ενήλικες με τη διαταραχή αυτή που κάνουν ενέργειες για να απαλλαγούν από τα χαρακτηριστικά του φύλου τους. Πράγματι, μπορεί να παίρνουν ορμόνες για να αποκτήσουν στήθος, να κάνουν ηλεκτρόλυση για να απαλλαγούν από τις τρίχες, ακόμη και να επιζητούν να κάνουν εγχείρηση αλλαγής φύλου.
Η διαταραχή ταυτότητας του φύλου είναι πολύ σπάνια. Η ηλικία εμφάνισης των πρώτων ενδείξεων υπολογίζεται μεταξύ 2 και 4 ετών, όταν τα παιδιά αρχίζουν τα καταλαβαίνουν τις διαφορές των δύο φύλων και αρχίζουν να υιοθετούν πρότυπα συμπεριφοράς.
Για την αντιμετώπιση της διαταραχής ταυτότητας φύλου απαιτείται θεραπεία. Στόχος της είναι η οικειοποίηση του κοινωνικού ρόλου του φύλου αλλά σημαντικότερο ρόλο στη θεραπεία παίζει η άμβλυνση της δυσφορίας του παιδιού για το φύλο του και η συναισθηματική ανακούφιση του παιδιού. Αυτό επιτυγχάνεται με το να βοηθηθεί το παιδί να αγαπήσει το σώμα του και αυτό που είναι, να αποδεχτεί τη διαφορετικότητά του και να ενθαρρυνθεί να ταυτιστεί και να λειτουργεί σε αρμονία.