Το «σύνδρομο Πίτερ Παν» είναι ένας δημοφιλής ψυχολογικός όρος που περιγράφει νεαρούς ενηλίκους ,ιδιαίτερα άνδρες, οι οποίοι φαίνεται ότι δυσκολεύονται πολύ να «μεγαλώσουν», χωρίς οι ίδιοι να το αντιλαμβάνονται απαραιτήτως Ο όρος «σύνδρομο Πίτερ Παν» περιγράφεται το 1983 στο ομώνυμο βιβλίο του ψυχαναλυτή Dr Dan Kiley, το οποίο μάλιστα έγινε διεθνές μπεστ σέλερ και στο οποίο ο συγγραφέας περιγράφει αγόρια που δυσκολεύονται να αναλάβουν τις ευθύνες της ενηλικίωσης. Αν και ο συγγραφέας κατ’ αρχάς μίλησε για άνδρες αργότερα οι ειδικοί μίλησαν και για γυναίκες με αντίστοιχη δυσκολία, αν και αυτό συμβαίνει πιο σπάνια. Τα άτομα με τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου Πίτερ Παν μπορεί να αρνούνται να αναλάβουν ευθύνες ως ενήλικοι, να δυσκολεύονται να διατηρήσουν υγιείς σχέσεις και να νοσταλγούν τη νιότη τους και όχι μόνο από καιρό σε καιρό.
Πώς θα το αναγνωρίσουμε
Το σύνδρομο Πίτερ Παν δεν αποτελεί διάγνωση, ούτε αναγνωρισμένο όρο από τα επίσημα ψυχιατρικά όργανα, αλλά πρόκειται για έναν ανεπίσημο όρο που χρησιμοποιούν ορισμένοι ψυχολόγοι, περιγράφοντας έτσι άτομα που δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις τυπικές ευθύνες των ενηλίκων, όπως η διατήρηση μιας εργασίας αλλά και υγιών σχέσεων.
Σύμφωνα με τον Kiley, τα άτομα με σύνδρομο Πίτερ Παν συμπεριφέρονται ανεύθυνα, δυσκολεύονται να ελέγξουν την παρορμητική τους συμπεριφορά και μπορεί να εμφανίζουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας, να μη δέχονται την κριτική, να είναι ματαιόδοξα και εγωκεντρικά. Η συνέπεια αυτής της αδυναμίας τους τα κάνει να κατηγορούν τους άλλους για όσα τους συμβαίνουν και για όλα τα προβλήματα που τυχόν αντιμετωπίζουν.
Οι άνθρωποι αυτοί δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους αλλά και να ακούσουν τον σύντροφό τους και γενικότερα να επικοινωνήσουν, γεγονός που εντείνει το πρόβλημά τους με τη διατήρηση των σχέσεων. Μερικοί άνθρωποι αλλάζουν συχνά συντρόφους, αναζητώντας ουσιαστικά έναν σύντροφο που θα αναλάβει τον ρόλο του γονιού, τερματίζοντας όμως συχνά τις σχέσεις μόλις απαιτηθεί ένα υψηλότερο επίπεδο δέσμευσης.
Πώς δημιουργείται;
Οι ειδικοί δεν είναι βέβαιοι για το πώς ακριβώς προκύπτει το σύνδρομο. Ορισμένοι υποστηρίζουν όμως ότι το να έχει κάποιος υπερπροστατευτικούς γονείς μπορεί να κάνει ένα άτομο πιο πιθανό να το αναπτύξει. Το σκεπτικό πίσω από αυτό εξηγεί ότι όταν τα παιδιά είναι υπερπροστατευμένα, δεν αναπτύσσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της πραγματικής ζωής. Με αποτέλεσμα, όταν ενηλικιωθούν, να περιμένουν το ίδιο ασφαλές, προνομιακό περιβάλλον της παιδικής ηλικίας.
Ας μην μπερδευτούμε όμως. Δεν σημαίνει ότι όλοι οι νέοι ενήλικοι που δυσκολεύονται να μπουν στην αγορά της εργασίας δυναμικά, που φοβούνται τη δέσμευση και τις ευθύνες έχουν το σύνδρομο του Πίτερ Παν. Οι νέοι μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες κατά την είσοδό τους στην ενήλικη ζωή. Αλλωστε το να γίνει κανείς ενήλικος δεν είναι κάτι που συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι μια σταδιακή διαδικασία που συμβαίνει σε διάστημα μηνών ή και ετών.
Το να βιώνει κανείς δυσάρεστα συναισθήματα καθώς εισέρχεται στη νεαρή ενηλικίωση είναι φυσικό. Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται με τις ευθύνες της ενηλικίωσης και σχεδόν όλοι περιστασιακά νοσταλγούν την απλότητα της παιδικής ηλικίας. Ιστορικά, οι βασικοί δείκτες ενηλικίωσης περιλάμβαναν παράγοντες όπως ο γάμος, η ιδιοκτησία σπιτιού και η γονεϊκότητα.
Οταν οι άνθρωποι έφταναν σε αυτά τα «ορόσημα», αναγκάζονταν αυτομάτως να αναλάβουν ένα νέο επίπεδο ευθύνης και οι διακριτοί δείκτες επέβαλλαν τη σταθερότητα που τους όριζε ως ενηλίκους. Ωστόσο, η σημερινή γενιά νέων ενηλίκων βιώνει ένα πολύ διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό τοπίο.
Ετσι, αντιλαμβανόμαστε ότι η ενηλικίωση συμβαίνει με ή χωρίς αυτά τα ορόσημα. Παρ’ όλα αυτά, αν ένα άτομο βρίσκει σταθερά δύσκολο να διατηρήσει υγιείς σχέσεις και ευθύνες ενηλίκων, ίσως είναι καλή ιδέα να ζητήσει βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.