Δύο γονίδια που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα έχουν συνδεθεί με τη σχιζοφρένεια, ενώ ένα παλαιότερα γνωστό γονίδιο που σχετίζεται με τον κίνδυνο σχιζοφρένειας έχει επίσης συνδεθεί με τον αυτισμό σε μια τεράστια νέα μελέτη. Οι επιστήμονες λένε ότι τα ευρήματα αυξάνουν την κατανόησή μας για τις ασθένειες του εγκεφάλου και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέους στόχους θεραπείας. Είναι σημαντικό ότι αυτή είναι η πρώτη γνωστή έρευνα που εξετάζει τον κίνδυνο σχιζοφρένειας σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, ειδικά σε αυτούς με αφρικανική καταγωγή.
Αποκάλυψε ότι σπάνιες επιβλαβείς παραλλαγές στις πρωτεΐνες των γονιδίων αυξάνουν τον κίνδυνο σχιζοφρένειας σε όλες τις εθνοτικές ομάδες. Όπως συμβαίνει με πολλές νευρολογικές παθήσεις, τα ακριβή αίτια της σχιζοφρένειας είναι ποικίλα και πολύπλοκα και κυρίως άγνωστα, αν και φαίνεται ότι παίζει ρόλο ένας συνδυασμός γενετικών, περιβαλλοντικών και βιολογικών αλλαγών στον εγκέφαλο. «Το κίνητρο αυτής της μελέτης ήταν να κατανοήσουμε καλύτερα πώς οι σπάνιες γενετικές παραλλαγές επηρεάζουν τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει σοβαρή ψυχική ασθένεια, ειδικά τη σχιζοφρένεια της ψυχικής ασθένειας», λέει ο γενετικός ψυχίατρος Alexander Charney από τη Σχολή Ιατρικής Icahn στις ΗΠΑ.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα άτομα με σχιζοφρένεια έχουν πιο σπάνιες παραλλαγές περικοπής πρωτεΐνης (PTV) μεταξύ μιας επιλογής δέκα γονιδίων από τα άτομα που δεν έχουν σχιζοφρένεια. Τα PTV είναι αλλαγές στον κώδικα του DNA που μπορούν να αναγκάσουν ένα γονίδιο να παράγει μια πρωτεΐνη χωρίς βασικά μέρη, διαταράσσοντας τη λειτουργία του. Ωστόσο, αυτή η μελέτη –όπως και οι περισσότερες γενετικές μελέτες– διεξήχθη σε ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, παρόλο που η σχιζοφρένεια είναι κοινή παγκοσμίως.
Στην τελευταία έρευνα δύο νέα γονίδια κινδύνου, τα SRRM2 και AKAP11, ταυτοποιήθηκαν μέσω σύγκρισης των γονιδιακών αλληλουχιών των ατόμων με σχιζοφρένεια με εκείνες των υγιών ατόμων από διαφορετικές ομάδες, ιδιαίτερα εκείνων της αφρικανικής καταγωγής. Ένα τρίτο γονίδιο που εντοπίστηκε στη μελέτη, το PCLO, είχε συνδεθεί με τη σχιζοφρένεια στο παρελθόν, αλλά τώρα είναι γνωστό ότι αυξάνει επίσης τον κίνδυνο αυτισμού. Αυτό προσθέτει σε αυτά που ήδη γνωρίζουμε για τη γενετική επικάλυψη μεταξύ ορισμένων νευρολογικών καταστάσεων.
“Είναι γνωστό ότι υπάρχουν γενετικά στοιχεία κοινά μεταξύ των ασθενειών. Κλινικά, τα γονίδια μπορεί να φαίνονται διαφορετικά στην ίδια οικογένεια. Η ίδια παραλλαγή στην ίδια οικογένεια μπορεί να προκαλέσει αυτισμό σε ένα μέλος της οικογένειας και σχιζοφρένεια σε άλλο”, λέει ο Charney. «Η ιδέα του ίδιου γονιδίου να έχει διαφορετικές εκδηλώσεις είναι πολύ ενδιαφέρουσα για εμάς, καθώς θα μπορούσε να είναι χρήσιμη όταν πρόκειται για τη θεραπεία ατόμων στην κλινική».
Για να καταλήξει στα ευρήματά της, η ομάδα διεξήγαγε μια μετα-ανάλυση που περιελάμβανε 35.828 περιπτώσεις και 107.877 ελέγχους που ελήφθησαν από προηγούμενα δημοσιευμένα σύνολα δεδομένων. Συγκεντρώνοντας δεδομένα από πολλές μελέτες που έχουν εξετάσει το ίδιο φαινόμενο, μια μετα-ανάλυση μπορεί να βοηθήσει τους ερευνητές να εντοπίσουν μοτίβα ή ασυνέπειες στα ευρήματα διαφορετικών μελετών και να παράσχουν μια πιο ακριβή εκτίμηση του μεγέθους του αποτελέσματος.
Η αλληλούχιση ολόκληρου του γονιδιώματος είναι δαπανηρή, επομένως οι ερευνητές εφάρμοσαν στοχευμένη αλληλουχία γονιδίων σε προσεκτικά επιλεγμένα γονίδια από αυτά τα δεδομένα – από 11.580 άτομα με διάγνωση σχιζοφρένειας ή σχιζοσυναισθηματικές διαταραχές και 10.555 άτομα χωρίς γνωστή διάγνωση ψυχιατρικής διαταραχής. Τα άτομα των οποίων τα γονίδια συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη δεν ήταν στενά συνδεδεμένα και το 40% ήταν μη Ευρωπαίοι.
«Εστιάζοντας σε ένα υποσύνολο γονιδίων, ανακαλύψαμε σπάνιες επιβλαβείς παραλλαγές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε νέα φάρμακα για τη σχιζοφρένεια», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας, γενετιστής και αναλυτής δεδομένων Dongjing Liu από τη Σχολή Ιατρικής Icahn στο Όρος Σινά. «Μελετώντας ανθρώπους διαφορετικών προγονικών καταβολών, διαπιστώσαμε ότι σπάνιες επιβλαβείς παραλλαγές σε εξελικτικά περιορισμένα γονίδια προσδίδουν παρόμοιο μέγεθος κινδύνου σχιζοφρένειας μεταξύ αυτών των διαφορετικών πληθυσμών και ότι γενετικοί παράγοντες που είχαν προηγουμένως καθιερωθεί σε κυρίως λευκούς ανθρώπους έχουν τώρα επεκταθεί και στους μη λευκούς για αυτή την εξουθενωτική ασθένεια».