Η συνεξάρτηση αποκαλείται συχνά «εθισμός στις σχέσεις», επειδή τα άτομα που επηρεάζονται εξαρτώνται συναισθηματικά από ανθυγιεινές και καταστροφικές σχέσεις. Όταν το ένα άτομο εκμεταλλεύεται το άλλο οικονομικά ή συναισθηματικά, η συνεξάρτηση γίνεται πρόβλημα. Η κατανόηση του τι είναι η συνεξάρτηση και ο εντοπισμός των δεικτών της συνεξάρτησης στη συμπεριφορά σας είναι ένα ζωτικό πρώτο βήμα προς τον καθορισμό υγιών ορίων και την εκπλήρωση των δικών σας αναγκών.
Τι ακριβώς είναι η συνεξάρτηση;
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η θεραπεία κατάχρησης ναρκωτικών στη δεκαετία του 1940 οδήγησε στη συνεξάρτηση. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και του 1970, οι γνώσεις των ομάδων Ανώνυμων Αλκοολικών (ΑΑ) βοήθησαν στη διαμόρφωση της κατανόησης της συνεξάρτησης. Σύμφωνα με τους O’Brien και Gaborit (1992) , ο αντίκτυπος της κουλτούρας ΑΑ στην έννοια της συνεξάρτησης ως ασθένειας βοήθησε στη διάδοση της ιδέας ότι οι άνθρωποι που είχαν στενές σχέσεις με τοξικομανείς είχαν επίσης μια ασθένεια. Οι άνθρωποι έβλεπαν αυτά τα άτομα ως ικανούς συναλκοολικούς. Ωστόσο, πρόσφατα, οι ειδικοί συμφώνησαν ότι η συνεξάρτηση έχει μια πιο λεπτή και περίπλοκη έννοια και ότι μπορεί να εμφανιστεί σε πολλές περιπτώσεις, όχι μόνο όταν οι άνθρωποι κάνουν κατάχρηση ναρκωτικών.
Δυσλειτουργικές οικογένειες και συνεξάρτηση
Τα μέλη των δυσλειτουργικών οικογενειών μαθαίνουν να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους και να αγνοούν ή να απορρίπτουν τις δικές τους ανάγκες. Μαθαίνουν πώς να «επιβιώνουν», να αρνούνται, να αγνοούν ή να αποφεύγουν συναισθήματα που είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουν. Οποιοδήποτε από τα παρακάτω μπορεί να είναι σύμπτωμα βαθύτερων προβλημάτων σε μια οικογένεια:
- Ένα μέλος της οικογένειας που είναι εθισμένο στα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το σεξ και τον τζόγο.
- Το άτομο έχει πληγωθεί σωματικά, συναισθηματικά ή σεξουαλικά.
- Έχοντας ένα μέλος της οικογένειας που έχει μια μακροχρόνια ψυχική ή σωματική ασθένεια.
Το εθισμένο μέλος της οικογένειας γίνεται το επίκεντρο και λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής και της βοήθειας. Το συνεξαρτώμενο άτομο εγκαταλείπει τις δικές του ανάγκες για να φροντίσει τον εξαρτημένο. Όταν οι συνεξαρτημένοι βάζουν την υγεία, την ασφάλεια και την ευημερία των άλλων πάνω από τη δική τους, μπορεί να χάσουν την επαφή με τις δικές τους ανάγκες, επιθυμίες και την αίσθηση του εαυτού τους.
Είναι η συνεξάρτηση ασθένεια;
Η συνεξάρτηση δεν είναι ούτε κλινική διάγνωση ούτε μια ανεξάρτητα ταξινομημένη διαταραχή προσωπικότητας. Στην ουσία, περιέχει χαρακτηριστικά μοτίβων στυλ προσκόλλησης που αποκτήθηκαν από την πρώιμη ζωή. Η συνεξάρτηση μπορεί επίσης να συνυπάρχει με άλλες διαταραχές προσωπικότητας, όπως η διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας.
Συνεξάρτηση έναντι υγιών σχέσεων
Η εξάρτηση από άλλο άτομο δεν υποδηλώνει πάντα συνεξάρτηση. Κάθε σύντροφος σε μια ευτυχισμένη σχέση μπορεί να εξαρτάται από τον άλλον για μια σειρά αναγκών. Η συνεξάρτηση προκύπτει όταν το ένα άτομο παρέχει περισσότερα από το άλλο, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανισορροπία στις ανάγκες που ικανοποιούνται.
Λόγοι συνεξάρτησης
Στον πυρήνα του, σχετίζεται με την ανεπαρκή αίσθηση του εαυτού και την αδυναμία να είσαι διεκδικητικός και να εκφράσεις προσωπικές ανάγκες.
Βιολογικός
Ο προμετωπιαίος φλοιός των συνεξαρτημένων ατόμων μπορεί να μην αναστέλλει τις αντιδράσεις ενσυναίσθησης. Αυτό θα προκαλούσε υπερβολική ενσυναίσθηση, καθιστώντας εύκολο να γίνεις συνεξαρτημένος.
Ψυχολογικός
Τα συνεξαρτώμενα άτομα μπορεί να έχουν ψυχολογική προδιάθεση να ανησυχούν υπερβολικά για την ευημερία των άλλων.
Θα μπορούσαν επίσης να επηρεαστούν από ενοχλητικές παιδικές ηλικίες όπου οι γονείς τους συχνά μάλωναν ή παραμελήθηκαν ή κακοποιήθηκαν συναισθηματικά ως παιδιά.
Κοινωνικός
Οι αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία βλέπει τους ρόλους των γυναικών ή η αυξανόμενη έκθεση στην κατάχρηση ναρκωτικών εντός των οικογενειακών μονάδων μπορεί να οδηγήσει σε συνεξάρτηση.
Πώς συμπεριφέρονται τα συνεξαρτώμενα άτομα;
Οι συνεξαρτημένοι τείνουν να έχουν κακή αυτοεκτίμηση και αγωνίζονται να «είναι ο εαυτός τους». Μερικοί άνθρωποι προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα χρησιμοποιώντας αλκοόλ ή ναρκωτικά — και μπορούν επίσης να γίνουν εθισμένοι. Προσπαθούν να φροντίσουν το εξαρτημένο άτομο, αλλά η φροντίδα γίνεται εμμονική και εξευτελιστική. Διαπιστώνουν ότι ό,τι και να κάνουν, δεν είναι ποτέ αρκετό. Όταν η φροντίδα γίνεται καταναγκαστική , ο συνεξαρτώμενος χάνει κάθε αίσθηση ελέγχου στη σχέση. Ωστόσο, δεν μπορούν να σπάσουν το συνηθισμένο μοτίβο συμπεριφοράς που οδήγησε στην εξάρτηση από την αρχή.