Ψυχωτική Συνδρομή: Η σχιζοφρένεια και τα παραληρητικά συμπτώματα είναι από τις πλέον συνηθισμένες κλινικές εικόνες στο σύνολο των ψυχιατρικών ασθενών. Παρότι σαν ασθένεια είναι παρεξηγημένη και προκαλεί φόβο στο άκουσμά της, η σχιζοφρένεια είναι από τις πιο συχνές και ευρέως διαδεδομένες παθήσεις και εφόσον αντιμετωπιστεί εγκαίρως και αποτελεσματικά έχει θα λέγαμε μια καλή πρόγνωση για το μέλλον και τη ζωή του ασθενούς και της οικογένειάς του.
Συμπτώματα στη σχιζοφρένεια
Τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας ποικίλουν, όμως, έχουν ως βάση τη διαστρεβλωμένη αντίληψη για την πραγματικότητα και περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία σε ψευδαισθησιακές ιδέες, παραισθησιακές εμπειρίες, άκουσμα φωνών και περίεργων ήχων, ένα αίσθημα γενικής καχυποψίας και ανάλογα με τον τύπο της πάθησης συχνά περιλαμβάνουν ιδέες καταδίωξης και περίεργες συνδέσεις ως προς τη πραγματικότητα.
Φαρμακευτική αγωγή και Ψυχωτική συνδρομή
Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής στις περιπτώσεις αυτές κρίνεται απαραίτητη και φυσικά η ψυχοθεραπεία που θα βοηθήσει στην ψυχική οργάνωση και επανένταξη του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο.
Πολύ συχνά, όμως, οι ασθενείς με παρόμοια συμπτώματα αρνούνται κατηγορηματικά τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής και ειδικά στις περιπτώσεις που η καχυποψία και ο παρανοειδής ιδεασμός έχουν το κύριο λόγο οπότε το περιβάλλον θεωρείται εχθρικό και δεν μπορεί να προκύψει εμπιστοσύνη και καθοδήγηση. Στην περίπτωση που το άτομο αδυνατεί να δεχτεί την οποιαδήποτε παρέμβαση και λήψη αγωγής τότε μέλημα του ψυχιάτρου και του ψυχοθεραπευτή είναι να βρεθεί με όποιο τρόπο, υπό προϋποθέσεις, ακόμη και μέσω της εισαγγελικής παρέμβασης, η δυνατότητα το άτομο να λάβει την αγωγή γεγονός που αφενός θα μειώσει ή και θα εξαφανίσει τα αρνητικά συμπτώματα της νόσου και θα κάνει τον ασθενή πιο δεκτικό στην ψυχοθεραπεία και την ανατοποθέτησή του στην πραγματικότητα και τη ζωή.
Αιτίες άρνησης λήψης φαρμακευτικής αγωγής:
Για όσους δεν έχει τύχει να έρθουν σε επαφή ή να γνωρίζουν κάποιο άτομο που πάσχει από κάποια μορφή ψύχωσης για να μπορέσουν να κατανοήσουν περίπου την ψυχική πραγματικότητα του ατόμου αυτού αρκεί να φανταστούν έναν καθρέφτη σπασμένο σε διάφορα σημεία. Το είδωλο που θα αντικατοπτριστεί στο σπασμένο καθρέφτη είναι κομματιασμένο όπως ακριβώς και η κομματιασμένη αίσθηση πραγματικότητας του ασθενούς με ψυχωτικά συμπτώματα. Ο Μπέργκμαν στην ταινία του μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη προσπάθησε και κατά την προσωπική μου γνώμη πέτυχε σε μεγάλο βαθμό να αποτυπώσει τη ψυχική πραγματικότητα ενός ατόμου που πάσχει από μια ψυχωτική, σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή.
Ας δώσουμε ένα κλινικό παράδειγμα για να δούμε τους λόγους που ένας ασθενής με ψυχωτική διαταραχή αρνείται τη φαρμακευτική αγωγή και τη βοήθεια εν γένει.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση μιας ασθενούς η οποία έχει σχηματίσει το παραλήρημα ότι η οικογένειά της τη δηλητηριάζει με σκοπό να τη βασανίσει και ίσως κάποια στιγμή να τη σκοτώσει. Η εν λόγω ασθενής έχει απομακρυνθεί εξ ολοκλήρου από το οικογενειακό της περιβάλλον με μοναδική της επιθυμία επικοινωνίας την εκτόνωση της επιθετικότητάς της προς αυτούς με συνεχή ανά τακτά διαστήματα υβριστικά τηλεφωνήματα.
Να σημειώσουμε εδώ ότι σε όλες τις ψυχωτικές συνδρομές έχουμε από την πλευρά του ασθενούς μια γενικευμένη αίσθηση μεγαλείου και επαυξημένης αυτοπεποίθησης, επίπεδο συναίσθημα και γενικευμένη αίσθηση καχυποψίας και ανησυχίας.
Για όλους τους παραπάνω λόγους αλλά και από την ίδια τη φύση του παραληρήματος στην περίπτωση ασθενείας που εξέθεσα παραπάνω είναι πολύ λογικό από την πλευρά της ασθενούς να αρνείται οποιαδήποτε αναφορά ή προτροπή σε φαρμακευτική αγωγή από την πλευρά της οικογένειας, αφενός γιατί τη συνδέει αυτομάτως με τον φόβο εκ νέου δηλητηρίασής της αλλά και για λόγους ψυχωτικής παντοδυναμίας που δεν μπορεί να δεχτεί ότι κάποιος άλλος γνωρίζει τι εκείνη χρειάζεται.
Η μόνη ελπίδα σε περιπτώσεις ανάλογες με την παραπάνω είναι η δημιουργία μιας καλής θεραπευτικής σχέσης με κάποιο άτομο εμπιστοσύνης το δυνατό απομακρυσμένο από το οικογενειακό περιβάλλον και με πολύ αργά και σταθερά βήματα να γίνει κάποια απόπειρα νοσογνωσίας και αναγνώρισης κάποιου μέρους του προβλήματος από το άτομο. Βέβαια η ψυχοθεραπεία χωρίς φαρμακευτική αγωγή στις περιπτώσεις αυτές είναι πολύ πιο αργή και πολύ συχνά μπλοκάρεται από τους παραληρηματικούς παροξυσμούς. Πρέπει πάση θυσία να βρεθεί μια λύση να γίνει αποδεκτή μια μορφή αγωγής και έτσι η ψυχοθεραπεία να έρθει σα συνοδοιπόρος στη θεραπευτική αντιμετώπιση και τότε μπορούμε να αναμένουμε τα καλύτερα αποτελέσματα.
Κοινωνική Ένταξη των ψυχωτικών ασθενών:
Όπως καθίσταται σαφές οι παραληρηματικοί ασθενείς αποτελούν μια ειδική κλινική κατηγορία που δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτή από το σύνολο του πληθυσμού κυρίως γιατί τα συμπτώματα αυτά μπλοκάρουν κατά πολύ την επαφή με τους άλλους και οι ψυχωτικές ψυχικές οργανώσεις χαρακτηρίζονται από εγωκεντρισμό και επιθετικότητα που τις καθιστούν όχι τόσο συμπαθείς από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Παρόλα αυτά συχνά συναντάμε ασθενείς με ψυχωτικά στοιχεία που επιθυμούν με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο την επαφή και τη κοινωνικοποίηση άλλοτε για να αναπτύξουν το παραλήρημά τους, άλλοτε για να μειώσουν την αίσθηση της μοναξιάς και υπάρχουν και στιγμές που η ικανότητα επικοινωνίας τους με τους άλλους είναι άριστη χωρίς να εμπεριέχει καμία ψυχωτική συσχέτιση.
Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στην ψυχωτική συνδρομή
Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας είναι να προσπαθήσει να επανεντάξει τους ψυχωτικούς ασθενείς στο κοινωνικό σύνολο και να τους βελτιώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τόσο τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες όσο και την επιθυμία τους να κοινωνικοποιηθούν γιατί η κοινωνικοποίηση αποτελεί νίκη σε κάθε είδους σύμπτωμα και δυσλειτουργία. Σε πιο ύστερο χρόνο μέλημα της ψυχοθεραπείας είναι η ενίσχυση και η εύρεση των δεξιοτήτων του ασθενούς ώστε να καταφέρει στο μέλλον να εργαστεί και να δημιουργήσει όταν θα έχει προσπεράσει και βελτιώσει ένα μεγάλο μέρος των αρνητικών συμπτωμάτων της νόσου.
Η ψυχική ασθένεια είναι ευθύνη όλων μας. Σε μια κοινωνία που οι αντιθέσεις θα είναι χρωματισμοί κι όχι μαύρα στίγματα η ψυχική νόσος θα καταφέρει να θεωρείται μια άλλη εκδοχή της κανονικότητας.