Φανταστείτε αυτό: Θέλετε να κάνετε μια βόλτα στο αγαπημένο σας παγωτατζίδικο για πρώτη φορά μετά τον χειμώνα. Πιθανότατα μπορείτε να θυμηθείτε πώς να φτάσετε εκεί. Πώς μας οδηγεί ο εγκέφαλός μας σε τόσο ικανοποιητικά μέρη; Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Nature Communications, ερευνητές από το Ινστιτούτο Νευροβιολογίας Leibniz (LIN) στο Μαγδεμβούργο χρησιμοποίησαν μεθόδους αιχμής για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα. Ανακάλυψαν ότι ο εγκέφαλός μας χρησιμοποιεί έναν ειδικό κωδικό για να μας καθοδηγήσει σε μέρη που υπόσχονται ανταμοιβές.
Στην πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη, οι ερευνητές εστίασαν στη σύνδεση μεταξύ του ιππόκαμπου και του επικλινούς πυρήνα, μια περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τα κίνητρα και την ανταμοιβή. Η υπόθεση είναι ότι η επικοινωνία μεταξύ των δύο περιοχών μας βοηθά να βρούμε μέρη όπου προηγουμένως ανταμειφθήκαμε.
Αν και ήταν γνωστό ότι αυτές οι περιοχές συνεργάζονται, προηγουμένως ήταν αδύνατο να παρατηρηθεί άμεσα η δραστηριότητα πολλών νευρώνων και να γνωρίζουμε πού στέλνουν πληροφορίες. «Αυτό που ανακαλύψαμε δεν είναι τίποτα λιγότερο από τη «γλώσσα» που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας για να μας καθοδηγήσει στα μέρη που αγαπάμε», εξηγεί ο Oliver Barnstedt, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
Οι Barnstedt, Petra Mocellin και Stefan Remy ερευνούν τον ιππόκαμπο στο LIN – μια περιοχή του εγκεφάλου που είναι ζωτικής σημασίας για την απομνημόνευση γεγονότων της ζωής και του χωρικού προσανατολισμού και, ως εκ τούτου, παίζει βασικό ρόλο στη μνήμη. Η βλάβη στον ιππόκαμπο οδηγεί, μεταξύ άλλων, στην απώλεια της ικανότητας σχηματισμού νέων αναμνήσεων.
Ως εκ τούτου, ο Remy, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Cellular Neuroscience, καταλήγει στο συμπέρασμα: «Η ικανότητα αποκρυπτογράφησης νευρωνικών κωδίκων υψηλών διαστάσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο ακριβείς θεραπείες που στοχεύουν άμεσα στην αποκατάσταση των λειτουργιών της μνήμης».
Καινοτόμος μεθοδολογία
Η επιστημονική ομάδα που συνεργάστηκε με τον Barnstedt χρησιμοποίησε μια σειρά από καινοτόμες οπτικές και αναλυτικές μεθόδους για να κατανοήσει πώς οι δύο περιοχές του εγκεφάλου επικοινωνούν μεταξύ τους. Χρησιμοποιώντας ειδικές φθορίζουσες πρωτεΐνες και μικροσκοπία δύο φωτονίων, οι επιστήμονες μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τη νευρωνική δραστηριότητα και τις συνδέσεις με το κέντρο ανταμοιβής στον εγκέφαλο.
Περισσότεροι από 5.000 νευρώνες παρακολουθήθηκαν για να δουν πώς και πότε δραστηριοποιήθηκαν – μια πρωτοποριακή μέθοδος για να κατανοήσουμε πώς τα ποντίκια που εκπαιδεύτηκαν σε διάδρομο – θυμίζοντας φυσικό περιβάλλον – εντοπίζουν και ανταποκρίνονται σε τοποθεσίες ανταμοιβής. Η έρευνα της ομάδας προτείνει ότι σχεδόν οι μισοί από τους νευρώνες που οδηγούν από τον ιππόκαμπο στον επικλινή πυρήνα κωδικοποιούν ταυτόχρονα πληροφορίες σχετικά με τον τόπο και την κίνηση.
Αυτή η πολυδιάστατη δικτύωση δίνει τη δυνατότητα στον εγκέφαλο να προβλέπει με μεγάλη ακρίβεια τα μέρη που μας δίνουν ευχαρίστηση. Είναι σαν τα εγκεφαλικά μας κύτταρα να χαρτογραφούν εκ των προτέρων την «ευτυχία» μιας ανταποδοτικής εμπειρίας όπως η επίσκεψη στο αγαπημένο μας παγωτατζίδικο.
Σημασία για την ιατρική και τη θεραπεία
“Αυτή η μελέτη σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην κατανόησή μας για τη χωρική μνήμη και την ανταμοιβή – και ανοίγει νέους δρόμους για τη θεραπεία ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ και ο εθισμός”, λέει ο Barnstedt. Η εικόνα της νευρωνικής κωδικοποίησης υψηλών διαστάσεων προσφέρει νέες προσεγγίσεις για τη θεραπεία του χωρικού αποπροσανατολισμού σε ασθενείς με Alzheimer και για θεραπευτικές στρατηγικές για εθιστική συμπεριφορά. Η βαθύτερη κατανόηση των νευρωνικών διεργασιών που έχουν πλέον οπτικοποιηθεί θα μπορούσε να είναι το κλειδί για πιο αποτελεσματικές θεραπείες.