Οικογένεια Κοινωνία: Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τους 4 τύπους γονέων, θα περιγράψουμε τις ιδιαίτερες μορφές της συμπεριφοράς τους και τις επιπτώσεις της συμπεριφοράς αυτής στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού και τέλος, θα αναφερθούμε στους «ιδανικούς» γονείς και πιο συγκεκριμένα στο συνδυασμό 3 χαρακτηριστικών που καθιστούν έναν γονέα «ιδανικό»
Στοργικοί – ανεκτικοί γονείς
Οι στοργικοί – ανεκτικοί γονείς συνδυάζουν τη στοργή με την ενθάρρυνση για αυτονομία και αυτάρκεια. Οι δύο αυτές ιδιότητες των γονέων βοηθούν το παιδί να αποκτήσει συναισθηματική σταθερότητα, κοινωνικότητα, φιλική διάθεση, έφεση για υψηλή επίδοση, ενισχυμένο αυτοσυναίσθημα, αξιοσύνη, δημιουργικότητα και συνεργατικότητα.
Υπερποστατευτικοί γονείς
Οι υπεπροστατευτικοί γονείς συνδυάζουν τη στοργή και τον έλεγχο. Οι γονείς αυτοί συνήθως υποτάσσουν το παιδί τους στη δική τους απόλυτη φροντίδα ή υποτάσσσονται οι ίδιοι στις επιθυμίες του παιδιού.
Τα παιδιά τους παρουσιάζουν συνήθως τυραννική συμπεριφορά, εγωιστική στάση, εγωκεντρική – ναρκισσιστική συμπεριφορά, περιορισμένες κοινωνικές επαφές, εξάρτηση και εσωτερική ανασφάλεια.
Σε περίπτωση εκτροπής, παρουσιάζουν υπερβολική αναστολή – νευρωτισμό. Επίσης, κινδυνεύουν να εκδηλώσουν σχολική φοβία.
Απορριπτικοί – αδιάφοροι γονείς
Οι απορριπτικοί αδιάφοροι γονείς έχουν συνήθως επιθετικά, αντικοινωνικά παιδιά. Για τους γονείς αυτούς ισχύει η παροιμία ότι «έσπειραν ανέμους και θερίζουν θύελλες», γιατί τα παιδιά «δίνουν ό,τι παίρνουν», «Εχθρότητα πήραν, εχθρότητα θα δώσουν».
Οι γονείς αυτοί συνήθως είναι τύποι αδιάφοροι.
Τα παιδιά τους προσανατολίζονται και ταυτίζονται με ομάδες συνομηλίκων. Γι’ αυτό και η συμπεριφορά τους και η σταδιοδρομία τους κρίνονται από το είδος της ομάδας που τελικά θα ενταχθούν. Αν συναναστραφούν και ταυτιστούν με συνομηλίκους που ανήκουν σε ομάδες δημιουργικής εργασίας, αξιοποιούν την ενθάρρυνση για αυτάρκεια, παίρνουν πρωτοβουλίες και επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις.
Αντίθετα, αν προσανατολιστούν και ενταχθούν σε συμμορίες, αποβαίνουν αντικοινωνικά – εγκληματικά άτομα.
Εχθρικοί – καταπιεστικοί γονείς
Οι εχθρικοί – καταπιεστικοί γονείς χαρακτηρίζονται από απορριπτική στάση και αυστηρό έλεγχο. Οι γονείς αυτοί είναι σκληροί, βίαιοι, οξείς. Τα παιδιά τους αναπτύσσουν συναισθήματα πικρίας, αποστροφή προς τους άλλους και επιθετικότητα. Άλλοτε δείχνουν εξάρτηση, συμμόρφωση, υποτέλεια και υποκριτική στάση, και άλλοτε αρνητισμό, έκδηλη εχθρότητα και εγκληματικότητα.
Σε περίπτωση εκτροπής, τα παιδιά αυτά δεν εντάσσονται σε συμμορίες, όπως συμβαίνει με τα παιδιά των απορριπτικών – αδιάφορων γονέων, αλλά ενεργούν μόνα τους: γίνονται οι μονήρεις σκληροί και αναλγητικοί εγκληματίες. Η γνωστή ψυχοπαθητική προσωπικότητα.
Ποιοι γονείς θεωρούνται ιδανικοί;
Εκείνοι που συγχρόνως συνδυάζουν τα εξής τρία χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά τους:
α) Να δείχνουν με κάθε τρόπο, απλόχερα, την αγάπη τους προς το παιδί.
β) Να ενθαρρύνουν την αυτονομία του παιδιού μέσα σε σαφή όρια.
γ) Να απαιτούν από το παιδί ολοένα και μεγαλύτερη υπεύθυνη και ώριμη συμπεριφορά.
Το τρίπτυχο των χαρακτηριστικών «έκδηλη στοργή – ενθάρρυνση της αυτονομίας – απαίτηση για ωριμότερη συμπεριφορά», θα πρέπει να συνυπάρχουν και να συλλειτουργούν συγχρόνως.
Η συνύπαρξη – συνλειτουργία των παραπάνω τριών χαρακτηριστικών στη συμπεριφορά των γονέων εξασφαλίζει ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για μια στέρεη ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Διευκρινίζουμε ότι ο όρος «ιδανικός» γονέας χρησιμοποιείται εδώ, ασφαλώς, με την έννοια ότι με τη στάση και τη συμπεριφορά του αυξάνει την πιθανότητα το παιδί του να έχει σταθερότερο ψυχισμό και έτσι να μπορεί να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της ζωής.
Συμπερασματικά, μπορεί να λεχθεί ότι «Να γίνεις είναι εύκολο, να είσαι όμως γονέας είναι δύσκολο!» Πολλοί γονείς είναι αυτοδίδακτοι, κακοδίδακτοι, εμπειρικοί. Αγνοούν τις θεμελιώδεις αρχές της ορθής διαπαιδαγώγησης.
Οι γονείς δεν πρέπει να εγκαταλείπονται στο έλεος ενός παραπαίοντος ενστίκτου.
Πρέπει να γίνεται ενσυνείδητη προσπάθεια, και εκ μέρους των ίδιων των γονέων και εκ μέρους της οργανωμένης κοινωνίας, να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή για όλα τα παιδιά.
Κάθε προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή είναι επιβεβλημένη, γιατί από τη συμπεριφορά των σημερινών γονέων δεν εξαρτάται μόνον το είδος των ενηλίκων που θα γίνουν τα παιδιά τους, αλλά και το είδος των γονέων που θα έχει η επόμενη γενιά.
Και τούτο, γιατί στον τρόπο ανατροφής του παιδιού ισχύει το φαινόμενο της αναπαραγωγής των προσωπικών βιωμάτων.
Δηλαδή ό,τι παίρνει το παιδί από τους γονείς του, αυτό θα δώσει αργότερα ως γονέας στα δικά του παιδιά!
Αγάπη πήρε, στοργή θα δώσει!
Απόρριψη και εχθρότητα πήρε, ίδια συναισθήματα θα δώσει!
Γίνεται ανακύκλωση – αναπαραγωγή των βιωμάτων από γενιά σε γενιά!