Νευροψυχολογία Αποκάλυψη: Πιστεύετε ότι παίρνετε πολλές αποφάσεις; Ναι, όμως όχι τόσες όσες νομίζετε. Έρευνες δείχνουν πως περίπου το 40% των πραγμάτων που κάνουμε καθημερινά δεν βασίζονται σε κάποια απόφασή μας. Είναι συνήθειες. Και κάποιες είναι κακές συνήθειες. Βρίσκουμε μοτίβα συμπεριφοράς που μας επιτρέπουν να πετύχουμε τους στόχους μας. Επαναλαμβάνουμε ό,τι λειτουργεί, και όταν οι πράξεις επαναλαμβάνονται σε σταθερό πλαίσιο, σχηματίζουμε συνδέσεις μεταξύ σημάτων και απόκρισης. Επομένως, γιατί διαμορφώνουμε συνήθειες που δεν μας βοηθούν να πετύχουμε τους στόχους μας; Για παράδειγμα, στόχος μου είναι να διατηρήσω ένα υγιές βάρος, και το να τρώω παγωτό δεν είναι καθόλου μια συνήθεια που εξυπηρετεί αυτόν τον στόχο.
Η νευροψυχολογία μάς δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός μας είναι φτιαγμένος συχνά λειτουργεί εναντίον μας. Ας υποθέσουμε πως ρωτάω τον εαυτό μου αν πρέπει να πάρω παγωτό. Ο προμετωπιαίος λοβός μου, η περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον σχεδιασμό, τη λήψη αποφάσεων, την υποστήριξη συμπεριφορών που είναι προσανατολισμένοι σε στόχο, θα απαντούσε «όχι. Ο στόχος σου είναι να τρως υγιεινά.».
Όμως, ο κογχομετωπιαίος λοβός, η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τα συναισθήματα και την ανταμοιβή στις αποφάσεις, θα απαντούσε «πρέπει οπωσδήποτε να το κάνεις! Το παγωτό είναι τέλειο. Σου αρέσει, σε κάνει χαρούμενο. Άλλωστε, μπορείς να χάσεις τις θερμίδες κάνοντας λίγη παραπάνω γυμναστική αύριο.»
Ενώ ο προμετωπιαίος λοβός είναι ένας λογικός τύπος, αρκετά ήσυχος και υποταγμένος, ο κογχομετωπιαίος λοβός είναι φωνακλάς και επίμονος. Θέλει να γίνεται το δικό του. Και του αρέσει να δημιουργεί κακές συνήθειες.
Όταν εμπλέκεται ο λογικός εγκέφαλός μας, λειτουργούμε με τρόπους που οδηγούν σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα – και τυπικά έχουμε επίγνωση των προθέσεών μας. Όμως, όταν εμπλακεί ο εγκέφαλος της συνήθειας, οι συνήθειές μας λειτουργούν κατά μεγάλο μέρος εκτός της επίγνωσης. Δεν μπορούμε εύκολα να εκφράσουμε πώς κάνουμε πράξη τις συνήθειές μας ή γιατί τις κάνουμε.
Με λίγα λόγια, δώσε στον κογχομετωπιαίο λοβό την ευκαιρία και γρήγορα θα δημιουργήσει μερικές κακές συνήθειες. Θα κάνεις κάποια πράγματα αντανακλαστικά, χωρίς σχεδόν καθόλου σκέψη. Εάν καταφέρεις να σκεφτείς «περίμενε, πρέπει όντως να πάρω παγωτό;», αυτή η μικρή φωνή στο κεφάλι σου πνίγεται από τον κογχομετωπιαίο λοβό και την πίεση της συνήθειας.
Τώρα ο στόχος σου δεν είναι να πετύχεις κάτι θετικό με την επανάληψη αυτών που λειτουργούν. Ο στόχος σου είναι να ικανοποιήσεις τη συνήθεια του να τρως παγωτό. Επομένως, το κάνεις. Χωρίς να σκέφτεσαι. Επειδή, εάν το σκεφτόσουν, πιθανώς δεν θα το έκανες.
Οι συνήθειες μας επιτρέπουν να συγκεντρωθούμε σε άλλα πράγματα. Η δύναμη της θέλησης είναι ένας περιορισμένος πόρος, και όταν τελειώνει, ξανακυλάς στις συνήθειες.
Επομένως, πώς σπάει ο φαύλος κύκλος;
Η απάντηση είναι απλή, όμως δύσκολη. Πρέπει να αναγκάσεις τον εαυτό σου, όχι πριν αλλά κατά τη διάρκεια. Το κλειδί είναι να σκέφτεσαι το πραγματικό όφελος που απορρέει από μια συνήθεια. Το παγωτό έχει ωραία γεύση, αλλά εκεί τελειώνει η λίστα των θετικών που σχετίζονται με αυτή τη συνήθεια:
- Δεν αισθάνομαι πιο υγιής.
- Δεν αισθάνομαι καλύτερα αφού τελειώσω.
- Για την ακρίβεια αισθάνομαι χειρότερα.
- Ίσως όχι σωματικά, αλλά σίγουρα συναισθηματικά.
- Ένα καλό, πολλά αρνητικά.
Αυτή η διαδικασία χρειάζεται να επαναληφθεί, γιατί μία περίοδος σκέψης και ενδοσκόπησης δεν είναι αρκετή. Μάλλον θα χρειαστεί να το κάνεις αρκετές φορές μέχρι να εμπεδωθεί.
Τότε ο προμετωπιαίος και ο κογχομετωπιαίος λοβός θα έρθουν σε συμφωνία. Με όρους συναισθηματικής νοημοσύνης, τα συναισθήματά σου θα λειτουργούν για σένα, όχι εναντίον σου. Δοκίμασέ το. Κάνε το αρκετές φορές, αναλογίσου τα πραγματικά συναισθήματα και οφέλη της συνήθειάς σου, και σε λίγο καιρό θα αρχίσεις να κάνεις διαφορετικές επιλογές.