Όπως είναι γνωστό, οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί, όπως είναι και περισσότερο γνωστοί, συνιστούν επίμονες σκέψεις και ιδέες, εικόνες και αναπάντεχες εκδηλώσεις συναισθημάτων, τις οποίες ο άνθρωπος βιώνει ως παρεμβάσεις στην καθημερινότητά του και μάλιστα του προκαλούν έντονη δυσανασχέτηση και άγχος. Το παραπάνω συμβαίνει διότι εισέρχονται, τρόπον τινά, βιαίως στη συνείδηση του ατόμου και χαρακτηρίζονται κυρίως από επαναληπτικότητα. Το άτομο που βιώνει μια τέτοια κατάσταση, είθισται να έχει επίγνωση της πραγματικότητας, μολονότι δεν είναι σε θέση να προβάλει αντίσταση.
Από την άλλη πλευρά, ως καταναγκασμός νοείται εκείνη η πράξη και η συμπεριφορά που εμφανίζεται επαναλαμβανόμενα σε ένα άτομο, ενώ χαρακτηρίζεται ως ανεπιθύμητη και άσκοπη. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια που λαμβάνει χώρα λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας του άγχους και κατευνάζει τα έντονα συναισθήματα του ατόμου.Ως τέτοιες συμπεριφορές ενδεικτικά σημειώνονται η τακτοποίηση, η απολύμανση των χεριών, ο έλεγχος, η επανάληψη λέξεων ή φράσεων, το μέτρημα και άλλες. Δηλαδή το άτομο αισθάνεται πως είναι υποχρεωμένο να εκτελέσει ως ανταπόκριση σε κάποιον ψυχαναγκασμό και μάλιστα με συγκεκριμένους κανόνες.
Η αναζήτηση συνουσίας ως εκδήλωση ψυχαναγκασμού
Αυτού του είδους η διαταραχή πολλές φορές ανακύπτει με τη μορφή σεξουαλικής εξάρτησης ή παρορμητικής σεξουαλικότητας. Με τον όρο αυτό καταδεικνύεται η υπέρμετρη και ασυγκράτητη σεξουαλική συμπεριφορά του ανθρώπου ή ακόμα και η σεξουαλικού περιεχομένου σκέψεις, τις οποίες το άτομο δεν είναι σε θέση να περιορίσει και να αποβάλει.
Αυτές οι συμπεριφορές ή οι σκέψεις επηρεάζουν αρνητικά το άτομο, καθώς του προκαλούν δυσφορία και νευρικότητα, στοιχεία που έχουν άμεση επίπτωση στις διαπροσωπικές του σχέσεις και στην επαγγελματική του ζωή. Είναι φανερό, έτσι, πως λειτουργεί καταναγκαστικός χαρακτήρας συμπτωμάτων εξαιτίας της αδυναμίας του ατόμου στο να υπερέχει των σεξουαλικών του παρορμήσεων και των σχετικών φαντασιώσεων που κυριαρχούν στο μυαλό του.
Γίνεται κατανοητό, πως τέτοιου είδους καταστάσεις και φαινόμενα δεν θα ήταν δυνατόν να θεωρηθούν αδιάφορα από την Παγκόσμια Ψυχιατρική Κοινότητα, η οποία στην 5η αναθεώρηση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου (DSM-V), συμπεριέλαβε και επίσημα την Ψυχαναγκαστική συνουσία μεταξύ των ψυχικών παθήσεων και μάλιστα στην γενική κατηγορία των «Εθισμών σε ουσίες και συμπεριφορές».
Είναι απαραίτητο σε αυτό το σημείο να διευκρινιστεί, πως στις σκέψεις των ατόμων που ταλαιπωρούνται από διαταραχές όπως αυτές που σημειώθηκαν νωρίτερα κυριαρχεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα εντός της ημέρας η σεξουαλική συνεύρεση, ενώ συνήθως αυτές οι σκέψεις σύντομα γίνονται πράξη. Συμπληρωματικά, η σεξουαλική συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων είναι σε μεγάλο βαθμό πληθωρική, απρόβλεπτη και συνήθως αδιάφορη σχετικά με τους κινδύνους που ελλοχεύουν αναφορικά με τη σεξουαλική πράξη, όπως για παράδειγμα τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή διάφορα προβλήματα μέσα στο γάμο τους.
Βέβαια πρέπει να τονιστεί, πως συνιστά μια ιδιαιτερότητα που δεν συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα σε κάποιο είδος διαστροφής, όπως για παράδειγμα η σεξομανία ή νυμφομανία. Εν συνεχεία, στις περιπτώσεις που δεν πραγματοποιείται εκτόνωση και αποσυμφόρηση της έντονης αυτής σεξουαλικής επιθυμίας, τότε επέρχεται απογοήτευση και ίσως θλίψη. Όπως είναι λογικό, η συνεχής ενασχόληση με τη σεξουαλική εμπειρία επιφέρει και αυτή σημαντικές μεταπτώσεις στη ζωή του ατόμου σε κοινωνικό, ερωτικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Οι όψεις της ψυχαναγκαστικής συνουσίας
‣ Ψυχαναγκαστική αναζήτηση πολλαπλών ερωτικών συντρόφων ή αλλιώς «Multitasking εραστής», πρόκειται για την κατάσταση εκείνη που το άτομο προσπαθεί ακατάπαυστα να βρει σύντροφο ή πολλαπλούς συντρόφους, με στόχο να καταφέρει να ικανοποιήσει την έντονη επιθυμία του για σεξουαλική συνεύρεση, ερωτική εκτόνωση και υπερβολική ηδονή.
Συνήθως αυτό συμβαίνει με κάποιου είδους μαθηματική ακολουθία, λόγου χάρη στο ίδιο μέρος, στο ίδιο μαγαζί, μέσω της ίδιας ιστοσελίδας γνωριμιών ή μιας εφαρμογής αναζήτησης σεξουαλικών συντρόφων. Πολλάκις το άτομο συμβαίνει να χρησιμοποιεί τα ίδια μέσα και τους ίδιους τρόπους προσέγγισης με σκοπό να αποκτήσει αυτό που θέλει.
‣ Ψυχαναγκαστική προσήλωση σε κάποιον απρόθυμο εραστή, κάτι τέτοιο συμβαίνει στην περίπτωση που το άτομο με αυτή τη διαταραχή φαντασιώνεται έναν άνθρωπο, ο οποίος όμως είναι φανερά δύσκολος στο να τον προσεγγίσει ο πρώτος- ενδέχεται να είναι κάποιος διάσημος τραγουδιστής ή ηθοποιός. Έτσι, ο ασθενής φαντασιώνεται μια υποτιθέμενη θετική ανταπόκριση στις επιθυμίες και τα συναισθήματά του, η οποία όμως δεν είναι μέρος της πραγματικότητας, ενώ κατά κάποιον τρόπο ‘θεοποιεί’ το πρόσωπο της φαντασίωσης.
‣ Ψυχαναγκαστικός αυτοερωτισμός, ουσιαστικά πρόκειται για μια ψυχαναγκαστική τάση προς την αυτοϊκανοποίηση (αυνανισμός) και το άτομο σταματάει τη σεξουαλική αυτοϊκανοποίηση έπειτα από σωματική εξάντληση και όχι από εκτόνωση.
‣ Ψυχαναγκαστική χρήση ερωτικού βοηθήματος, συνιστά την αναζήτηση της σεξουαλικής ικανοποίησης με ψυχαναγκαστικό τρόπο μέσω της χρήσης ταινιών ερωτικού περιεχομένου (κάθε είδους), ερωτικών εξαρτημάτων κ.λπ.
‣ Πολλαπλές ερωτικές ψυχαναγκαστικές σχέσεις: Η περίπτωση αυτή σχετίζεται με την αναζήτηση ικανοποίησης και συναισθηματικής πλήρωσης, όχι ωστόσο μέσω της σεξουαλικής συνεύρεσης αλλά μέσω της διαμόρφωσης έντονα ρομαντικών ερωτικών σχέσεων με πολλά άτομα συγχρόνως.
‣ Ψυχαναγκαστικός σεξουαλισμός εντός σχέσης: Στο τελευταίο αυτό είδος οι ασθενείς με τη συγκεκριμένη διαταραχή εμφανίζουν μια έντονη επιθυμία για μεγάλο αριθμό ερωτικών συντρόφων υπό το πλαίσιο της μιας επίσημης σχέσης τους. Μια τέτοια συγκυρία φαίνεται να την πετυχαίνουν μέσω χειριστικών συμπεριφορών απέναντι στο σύντροφό τους γοητεύοντας τον και απαιτώντας- ακόμα και με τη χρήση λεκτικής ή σωματικής βίας-, αυτό που επιθυμούν. Θεωρούν τη σεξουαλική συνεύρεση αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους, ενώ οποιαδήποτε μορφή απειλής ή στέρησης της επιθυμίας τους άμεσα, τους δημιουργεί απογοήτευση και θυμό.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Κλείνοντας, αναμφίβολα η ψυχοθεραπεία μπορεί να ανακαλύψει στο άτομο κάποια ψυχαναγκαστική διαταραχή ή κάποιου είδους ψυχαναγκαστικό συναίσθημα, το οποίο να καθοδηγεί το άτομο προς το σεξ, χωρίς ωστόσο να αποτελεί μέθοδο η μείωση της επιθυμίας καθαυτής. Επιπλέον, βασιζόμενοι στην κατάλληλη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση και θεραπεία μαθαίνει ο ασθενής πώς να αντιλαμβάνεται επακριβώς τα διάφορα ψυχαναγκαστικά ή καταναγκαστικά στοιχεία της σκέψης του και της συμπεριφοράς του, ενώ σταδιακά καλλιεργεί τον έλεγχο απέναντι στις παρορμήσεις του.
Δουλεύοντας το άτομο συνεργαζόμενο με κάποιον ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο ή κάποια φαρμακευτική αγωγή όταν είναι απαραίτητο, εμφανίζει σίγουρα θετικά αποτελέσματα. Τέλος, φαίνεται πως η ομαδική ψυχοθεραπεία, καθώς επίσης και αρκετές δομές παροχής στήριξης, φέρουν ξεχωριστή θέση στο ζήτημα της αντιμετώπισης της ψυχαναγκαστικής σεξουαλικής συνεύρεσης.
Νεκτάριος Κοσμάς – Ψυχοθεραπευτής