Ο Ρώσος συγγραφέας και φιλόσοφος Λέων Τολστόι μπορεί να είχε κάτι όταν έγραφε την αρχική σειρά της Άννας Καρένινα: «Οι ευτυχισμένες οικογένειες είναι όλες ίδιες. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο». Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Psychological Science και με επικεφαλής έναν μελετητή τώρα στο USC Dornsife College of Letters, Arts and Sciences, δείχνει ότι όταν πρόκειται για τον εγκέφαλό τους που επεξεργάζεται πληροφορίες, οι άνθρωποι που δεν είναι μόνοι είναι όλοι ίδιοι, αλλά κάθε μοναχικός άνθρωπος επεξεργάζεται τον κόσμο με τον δικό του, ιδιότυπο τρόπο.
Πληθώρα ερευνών δείχνει ότι η μοναξιά είναι επιζήμια για την ευημερία και συχνά συνοδεύεται από αυτοαναφερόμενα συναισθήματα ότι δεν γίνεται κατανοητή από τους άλλους. Μια πρόσφατη έκθεση από το γραφείο του Γενικού Χειρουργού των Ηνωμένων Πολιτειών αναφέρθηκε στη μοναξιά ως κρίση δημόσιας υγείας ως αντίδραση στον αυξανόμενο αριθμό ενηλίκων που πάσχουν από αυτή την πάθηση. Ακόμη και πριν από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, περίπου οι μισοί ενήλικες στις ΗΠΑ ανέφεραν ότι βιώνουν μετρήσιμα επίπεδα μοναξιάς.
Η μοναξιά είναι ιδιοσυγκρασιακή
Ενώ ήταν μεταδιδακτορική υπότροφος στο UCLA, η Elisa Baek, επίκουρη καθηγήτρια ψυχολογίας στο USC Dornsife, προσπάθησε να κατανοήσει καλύτερα τι συμβάλλει σε τέτοια συναισθήματα αποσύνδεσης και παρεξήγησης. Η Baek και η ομάδα της χρησιμοποίησαν μια τεχνική νευροαπεικόνισης που ονομάζεται λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI) για να εξετάσουν τους εγκεφάλους 66 πρωτοετών φοιτητών ενώ παρακολουθούσαν μια σειρά από βίντεο κλιπ. Τα βίντεο κυμαίνονταν σε θέματα από συναισθηματικά μουσικά βίντεο έως σκηνές πάρτι και αθλητικές εκδηλώσεις, παρέχοντας μια ποικιλία σεναρίων για ανάλυση.
Πριν από τη σάρωση, οι συμμετέχοντες, ηλικίας από 18 έως 21 ετών, κλήθηκαν να συμπληρώσουν την κλίμακα μοναξιάς του UCLA, μια έρευνα που μετρά τα υποκειμενικά συναισθήματα μοναξιάς και τα συναισθήματα κοινωνικής απομόνωσης ενός ατόμου. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες: μοναχικούς και «μη μοναχικούς» (αυτούς που δεν βιώνουν μοναξιά). Στη συνέχεια, σάρωσαν τον εγκέφαλο κάθε συμμετέχοντα χρησιμοποιώντας fMRI καθώς ο συμμετέχων παρακολουθούσε τα βίντεο. Συγκρίνοντας τα δεδομένα απεικόνισης εγκεφάλου μεταξύ των δύο ομάδων, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα πιο μοναχικά άτομα παρουσίαζαν πιο ανόμοια και ιδιότυπα μοτίβα επεξεργασίας εγκεφάλου από τα μη μοναχικά άτομα.
Αυτό το εύρημα είναι σημαντικό γιατί αποκαλύπτει ότι η νευρική ομοιότητα, η οποία αναφέρεται στο πόσο παρόμοια είναι τα πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας διαφορετικών ατόμων, συνδέεται με μια κοινή κατανόηση του κόσμου. Αυτή η κοινή κατανόηση είναι σημαντική για τη δημιουργία κοινωνικών δεσμών. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από μοναξιά όχι μόνο μοιάζουν λιγότερο με τον κανόνα της κοινωνίας για την επεξεργασία του κόσμου, αλλά κάθε μοναχικό άτομο διαφέρει επίσης με μοναδικούς τρόπους. Αυτή η μοναδικότητα μπορεί να επηρεάσει περαιτέρω τα συναισθήματα απομόνωσης και έλλειψης κοινωνικών σχέσεων.
Ο Baek είπε: «Ήταν έκπληξη το ότι οι μοναχικοί άνθρωποι έμοιαζαν ακόμη λιγότερο μεταξύ τους». Το γεγονός ότι δεν βρίσκουν κοινά με μοναχικά ή μη άτομα καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την επίτευξη κοινωνικής σύνδεσης για αυτούς. Η «αρχή της Άννας Καρένινα» είναι μια κατάλληλη περιγραφή των μοναχικών ανθρώπων, καθώς βιώνουν τη μοναξιά με έναν ιδιότυπο τρόπο, όχι με έναν καθολικά σχετιζόμενο τρόπο».
Η μοναξιά δεν είναι να έχεις ή να μην έχεις φίλους
Άρα, η ιδιότυπη επεξεργασία σε μοναχικά άτομα προκαλεί μοναξιά ή είναι αποτέλεσμα μοναξιάς; Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι άτομα με υψηλά επίπεδα μοναξιάς -ανεξάρτητα από το πόσους φίλους ή κοινωνικές σχέσεις είχαν – είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν ιδιοσυγκρασιακές εγκεφαλικές αποκρίσεις. Αυτό αύξησε την πιθανότητα ότι το να περιτριγυρίζεται κανείς από ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά από τον εαυτό του μπορεί να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για μοναξιά, ακόμα κι αν κάποιος συναναστρέφεται τακτικά μαζί τους.
Η μελέτη προτείνει επίσης ότι επειδή οι κοινωνικές συνδέσεις ή αποσυνδέσεις κυμαίνονται με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να επηρεάσει τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο επεξεργάζεται τον κόσμο ιδιόρρυθμα. Ανυπομονώντας, η Baek είπε ότι ενδιαφέρεται να εξετάσει τους ανθρώπους που έχουν φίλους και είναι κοινωνικά ενεργοί αλλά εξακολουθούν να αισθάνονται μόνοι. Επιπλέον, οι ερευνητές εξετάζουν ποιες συγκεκριμένες καταστάσεις επεξεργάζονται διαφορετικά τα μοναχικά άτομα.