H εμμονική συμπεριφορά κάποιων ανθρώπων απέναντι σε ένα στοιχείο της εξωτερικής εμφάνισης ονομάζεται δυσμορφοφοβία, το οποίο εκλαμβάνεται ως προβληματικό, προκαλώντας σημαντική αναταραχή στη ζωή του ατόμου.
Η δυσμορφοφοβία είναι μία ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζετε από εμμονική συμπεριφορά απέναντι σε κάποιο στοιχείο της εξωτερικής εμφάνισης που δεν αρέσει στο άτομο . Πρόκειται για την υπερβολική ενασχόληση- εμμονή με ένα κατά φαντασία ή ελάχιστο μειονέκτημα στην εμφάνισή, για το οποίο, το άτομο που πάσχει από τη συγκεκριμένη διαταραχή, λαμβάνει άμεσα και πολλές φορές, ακραία μέτρα, για την αντιμετώπισή του.
Οι πάσχοντες από δυσμορφοφοβία διακατέχονται από παράλογες σκέψεις, νιώθουν αποκρουστικοί, αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές από τον φόβο μίας μη ρεαλιστικής ταπείνωσης και αφιερώνουν σημαντικά δυσανάλογο χρόνο και ενέργεια, είτε παρατηρώντας τον εαυτό τους στο καθρέφτη, είτε προσπαθώντας να βρουν λύσεις για τη διόρθωση ενός προβλήματος που δεν αντανακλά την πραγματικότητα.
Το DSM-IV (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) ορίζει τρία βασικά κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής αυτής:
-Υπερβολική ενασχόληση με ένα κατά φαντασία μειονέκτημα στην εξωτερική εμφάνιση.
-Αν υπάρχει όντως μια ελαφρά σωματική ανωμαλία, η ανησυχία του ατόμου είναι υπερβολική ή δυσανάλογη.
-Η ενασχόληση αυτή, προκαλεί σημαντική αναστάτωση ή αναπηρία στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της ζωής του ατόμου.
Η ψυχική αυτή διαταραχή, που επηρεάζει περίπου το 1% έως 2% του πληθυσμού, ξεκινά συνήθως κατά τη διάρκεια της εφηβείας, και επηρεάζει εξίσου, τόσο τους άνδρες, όσο και τις γυναίκες.
Τα άτομα που πάσχουν από αυτή την διαταραχή τείνουν να κρατούν μυστικές αυτές τις ανησυχίες του και ζουν μία σοβαρά υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής, που σχεδόν πάντα οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση και περιλαμβάνει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αυτοκτονικού ιδεασμού.
Σε ορισμένες μάλιστα, από τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως είναι η ανορεξία, υπάρχουν στοιχεία δυσμορφοφοβίας, καθώς τα άτομα αυτά διακατέχονται από ισχυρές εμμονές ως προς το βάρος και το μέγεθος του σώματός τους, ενώ συνδέεται συχνά και με τη διαταραχή του κοινωνικού άγχους Όπως και με τις περισσότερες ψυχιατρικές διαγνώσεις, η δυσμορφοφοβία φαίνεται να έχει βιοψυχοκοινωνικές αιτίες, παρουσιάζοντας μια αλληλεπίδραση κληρονομικών, γενετικών, αναπτυξιακών, ψυχολογικών, και κοινωνικών παραγόντων, αν και έχει παρατηρηθεί ότι οι περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης και εγκατάλειψης, παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά ανάμεσα στα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιψυχωσικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα, καθώς και την πρόσληψη σεροτονίνης. Επίσης, θεωρείται αποτελεσματική και η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία.