Το να απλώνετε το χέρι σας για να υποστηρίξετε ένα άτομο όταν βρίσκεται υπό πίεση είναι πάντα μια καλή ιδέα. Αλλά μια νέα μελέτη υποδεικνύει ότι η υποστήριξη θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα σημαντική για κάποιον του οποίου η γενετική σύσταση τον καθιστά πιο πιθανό να αναπτύξει κατάθλιψη. Η μελέτη δείχνει τη σημασία της κοινωνικής υποστήριξης στην απορρόφηση του κινδύνου εμφάνισης συμπτωμάτων κατάθλιψης γενικά, χρησιμοποιώντας δεδομένα από δύο πολύ διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που βρίσκονταν υπό άγχος: νέους γιατρούς στο πιο έντονο έτος εκπαίδευσης και ηλικιωμένους ενήλικες των οποίων οι σύζυγοι πέθαναν πρόσφατα. Η μεγαλύτερη, όμως, επίδραση παρατηρήθηκε σε όσους είχαν τις περισσότερες γενετικές παραλλαγές που αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης. Η εργασία χρησιμοποιεί ένα μέτρο γενετικού κινδύνου που ονομάζεται πολυγονιδιακό σκορ κινδύνου, το οποίο βασίζεται σε δεκαετίες έρευνας σχετικά με το ποιες μικροσκοπικές παραλλαγές σε συγκεκριμένα γονίδια συνδέονται με τον κίνδυνο κατάθλιψης. Σε σύγκριση με τα άτομα της μελέτης που είχαν χαμηλή βαθμολογία πολυγονιδιακού κινδύνου κατάθλιψης, οι γιατροί και οι χήρες με υψηλότερη βαθμολογία κινδύνου είχαν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης αφού έχασαν την κοινωνική υποστήριξη, αλλά είχαν επίσης χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης όταν κέρδιζαν κοινωνική υποστήριξη κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων. Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο American Journal of Psychiatry από ομάδα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα για τη στόχευση της κοινωνικής υποστήριξης σε εκείνους που μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο.
Γονίδια, στρες και κοινωνική σύνδεση
“Τα δεδομένα μάς δείχνουν μεγάλη μεταβλητότητα στο επίπεδο της κοινωνικής υποστήριξης που έλαβαν τα άτομα κατά τη διάρκεια αυτών των στρεσογόνων περιόδων και πώς αυτή άλλαζε με την πάροδο του χρόνου”, δήλωσε η πρώτη συγγραφέας Jennifer Cleary, M.S., διδακτορική φοιτήτρια ψυχολογίας στο U-M, η οποία κάνει την έρευνά της με τον ανώτερο συγγραφέα Srijan Sen, M.D., Ph.D., της Ιατρικής Σχολής του U-M. “Ελπίζουμε ότι αυτά τα ευρήματα, τα οποία ενσωματώνουν βαθμολογίες γενετικού κινδύνου καθώς και μετρήσεις κοινωνικής υποστήριξης και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, φωτίζουν τις αλληλεπιδράσεις γονιδίου-περιβάλλοντος και συγκεκριμένα τη σημασία της κοινωνικής σύνδεσης στον κίνδυνο κατάθλιψης”. Ο Sen, ο οποίος είναι διευθυντής του Κέντρου Οικογενειακής Κατάθλιψης Eisenberg και καθηγητής Ψυχιατρικής και Νευροεπιστήμης, προσθέτει ότι ακόμη και καθώς η γενετική έρευνα αποκαλύπτει περισσότερες παραλλαγές του DNA που σχετίζονται με την ευπάθεια στην κατάθλιψη, η μάθηση του τρόπου με τον οποίο οι παραλλαγές αυτές οδηγούν στην κατάθλιψη είναι ζωτικής σημασίας. “Η περαιτέρω κατανόηση των διαφορετικών γενετικών προφίλ που σχετίζονται με την ευαισθησία στην απώλεια κοινωνικής υποστήριξης, τον ανεπαρκή ύπνο, το υπερβολικό εργασιακό στρες και άλλους παράγοντες κινδύνου θα μπορούσε να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε εξατομικευμένη καθοδήγηση για την πρόληψη της κατάθλιψης”, δήλωσε. “Εν τω μεταξύ, τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν πόσο σημαντικές είναι οι κοινωνικές σχέσεις, η κοινωνική υποστήριξη και η ατομική ευαισθησία στο κοινωνικό περιβάλλον ως παράγοντες ευεξίας και πρόληψης της κατάθλιψης”.
Διαφορετικοί πληθυσμοί, παρόμοια μοτίβα
Η νέα μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από δύο μακροχρόνιες μελέτες που και οι δύο καταγράφουν γενετικά τη διάθεση, το περιβάλλον και άλλα δεδομένα από πληθυσμούς συμμετεχόντων ατόμων. Η μία είναι η μελέτη Intern Health Study, στην οποία εγγράφονται πρωτοετείς ειδικευόμενοι ιατροί (αποκαλούμενοι, επίσης, ειδικευόμενοι) σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι μόνο, και την οποία διευθύνει ο Sen. Η άλλη είναι η Health and Retirement Study, που εδρεύει στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών του U-M. Τα δεδομένα για τη νέα δημοσίευση προήλθαν από 1.011 ειδικευόμενους που εκπαιδεύονται σε νοσοκομεία σε όλη τη χώρα, σχεδόν οι μισοί από τους οποίους ήταν γυναίκες, και από 435 πρόσφατα χήρους, το 71% των οποίων ήταν γυναίκες, οι οποίοι είχαν διαθέσιμα στοιχεία από έρευνες που διεξήχθησαν πριν και μετά τον θάνατο των συζύγων τους. Στους ειδικευόμενους, όπως έχει δείξει ο Sen και η ομάδα του σε προηγούμενες εργασίες, τα καταθλιπτικά συμπτώματα αυξήθηκαν δραματικά (126%) κατά τη διάρκεια του στρεσογόνου έτους εκπαίδευσης που περιλαμβάνει πολλές και ακανόνιστες ώρες εργασίας -συχνά σε περιβάλλοντα μακριά από φίλους και οικογένεια. Στις χήρες και τους χήρους, τα καταθλιπτικά συμπτώματα αυξήθηκαν κατά 34% σε σχέση με τις τιμές τους πριν από τη χηρεία. Αυτό συσχετίζεται με προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι η απώλεια συζύγου μπορεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους στρεσογόνους παράγοντες στη ζωή ενός ατόμου, δήλωσε η Cleary.
Διασταυρούμενη επίδραση
Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνδύασαν τα ευρήματα των συμπτωμάτων κατάθλιψης με το πολυγονιδιακό σκορ κινδύνου για κατάθλιψη κάθε ατόμου και τις ατομικές απαντήσεις τους σε ερωτήσεις σχετικά με τις σχέσεις με φίλους, οικογένεια και άλλους κοινωνικούς υποστηρικτές. Οι περισσότεροι από τους ειδικευόμενους έχασαν την κοινωνική υποστήριξη από τις ημέρες πριν από την πρακτική τους άσκηση – γεγονός που ταιριάζει με την κοινή εμπειρία της εγκατάλειψης του τόπου όπου φοίτησαν στην ιατρική σχολή και της μετάβασης σε ένα νέο περιβάλλον όπου μπορεί να μην γνωρίζουν κανέναν. Οι ειδικευόμενοι που είχαν τις υψηλότερες βαθμολογίες πολυγονιδιακού κινδύνου και έχασαν επίσης την κοινωνική υποστήριξη είχαν τις υψηλότερες βαθμολογίες στις μετρήσεις των συμπτωμάτων κατάθλιψης αργότερα κατά τη διάρκεια του αγχωτικού έτους άσκησης. Όσοι είχαν το ίδιο υψηλό επίπεδο γενετικού κινδύνου και κέρδισαν κοινωνική υποστήριξη, ωστόσο, είχαν πολύ χαμηλότερα καταθλιπτικά συμπτώματα. Στην πραγματικότητα, ήταν χαμηλότερα ακόμη και από τους συνομηλίκους τους με χαμηλό γενετικό κίνδυνο, ανεξάρτητα από το τι συνέβη στην κοινωνική τους υποστήριξη. Οι ερευνητές το ονομάζουν αυτό “φαινόμενο διασταύρωσης”. Σε αντίθεση με τους ειδικευόμενους, ορισμένα χήρα άτομα ανέφεραν αύξηση της κοινωνικής υποστήριξης μετά την απώλεια του συζύγου τους, ενδεχομένως, καθώς οι φίλοι και η οικογένεια προσέγγισαν για να προσφέρουν βοήθεια ή απλώς να τους ακούσουν. Αλλά το διασταυρούμενο αποτέλεσμα ήταν ορατό και σε αυτούς. Οι χήρες με υψηλό γενετικό κίνδυνο για κατάθλιψη που κέρδισαν κοινωνική στήριξη παρουσίασαν πολύ μικρότερη αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων από ό,τι οι συνομήλικοί τους με παρόμοιο γενετικό κίνδυνο που έχασαν την κοινωνική στήριξη μετά την απώλεια του συζύγου.
Υπήρχαν επίσης κάποιες χήρες που έχασαν την κοινωνική υποστήριξη ή δεν παρουσίασαν αλλαγή στην υποστήριξη και των οποίων τα καταθλιπτικά συμπτώματα δεν άλλαξαν. Η Cleary σημειώνει ότι σε μελλοντικές εργασίες, θα είναι σημαντικό να εξεταστεί το ιστορικό αυτής της ομάδας υπό το πρίσμα τυχόν φροντίδας που μπορεί να έχουν κάνει για έναν σύζυγο με μακροχρόνια ασθένεια. Η ομάδα ελπίζει επίσης ότι άλλοι ερευνητές θα μελετήσουν την ίδια αλληλεπίδραση γενετικού κινδύνου, άγχους και κοινωνικής υποστήριξης σε άλλους πληθυσμούς. Εν τω μεταξύ, λένε οι Cleary και Sen, το μήνυμα για όποιον περνάει αγχωτικές στιγμές ή βλέπει έναν φίλο ή συγγενή να περνάει αγχωτικές στιγμές, είναι να προσεγγίσει και να διατηρήσει ή να ενισχύσει τις κοινωνικές σχέσεις. Κάτι τέτοιο μπορεί να έχει οφέλη τόσο για το άτομο που βρίσκεται υπό άγχος, όσο και για το άτομο που το προσεγγίζει, σημειώνουν. Η μείωση του επιπέδου του συνεχιζόμενου στρες που αντιμετωπίζει το άτομο, είτε πρόκειται για την εργασία, το σχολείο, είτε μετά από μια προσωπική απώλεια ή σε οικογενειακές καταστάσεις, μπορεί να είναι κρίσιμη. Και παρόλο που η μελέτη δεν εξέτασε τον ρόλο της επαγγελματικής βοήθειας ψυχικής υγείας, η ατομική και ομαδική θεραπεία αποτελεί σημαντική επιλογή για όσους έχουν αναπτύξει κατάθλιψη ή άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.