Μια νέα μελέτη έδειξε ότι ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σχετίζονται με τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα ευρήματα, ο υψηλός νευρωτισμός και η χαμηλή ευσυνειδησία συνδέονται με αρνητικό αντίκτυπο στη γνωστική υγεία. Η αύξηση της ευσυνειδησίας μπορεί να είναι μια πιθανή στρατηγική για την προώθηση της υγιούς γνωστικής γήρανσης.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι τα σταθερά εσωτερικά χαρακτηριστικά που μπορούν να προβλέψουν και να εξηγήσουν ποιοι είμαστε και γιατί κάνουμε αυτό που κάνουμε σε ορισμένες καταστάσεις. Αποτελούνται από τα συναισθήματα, τις στάσεις, τις συνήθειες και τις συμπεριφορές που επιδεικνύει ένα άτομο.
Παράγοντες που αντιπροσωπεύουν την προσωπικότητα περιλαμβάνουν:
- νευρωτισμός — ανήσυχος και ανησυχητικός
- ευσυνειδησία — το να είσαι πειθαρχημένος και οργανωμένος
- εξωστρέφεια — να είσαι φιλικός και εξωστρεφής
- αποδοχή — να είσαι χρήσιμος και να συγχωρείς
- ανοιχτότητα — να είσαι περίεργος και οξυδερκής
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας επηρεάζουν την υγεία
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας μπορούν να επηρεάσουν τη σωματική και ψυχική μας ευεξία μέσω προτύπων χρήσιμων ή μη βοηθητικών σκέψεων και συμπεριφορών. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορούν να επηρεάσουν τη γνωστική μας λειτουργία καθώς γερνάμε. Για παράδειγμα, το επίμονο στρες μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης. Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν πιο γρήγορη συρρίκνωση του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ.
Η τρέχουσα βιβλιογραφία υποδηλώνει ότι τα άτομα με υψηλό νευρωτισμό και χαμηλή ευσυνειδησία μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για ήπια γνωστική εξασθένηση (MCI), άνοια ή θάνατο. Οι σχέσεις μεταξύ της εξωστρέφειας και της γνωστικής εξασθένησης στις μελέτες ήταν λιγότερο συνεπείς. Τα άτομα με MCI έχουν συμπτώματα απώλειας μνήμης, αλλά μπορούν ακόμα να συνεχίσουν τη ζωή τους ως συνήθως. Η ύπαρξη MCI δεν παρεμβαίνει στην απόδοση των καθημερινών δραστηριοτήτων, σε αντίθεση με τη ζωή με άνοια. Περίπου το 12-18% των ατόμων 60 ετών και άνω έχουν MCI, με περίπου 10% έως 15% να εμφανίζει άνοια κάθε χρόνο.
Η διάκριση της συσχέτισης των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας με τη γνωστική υγεία είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της μη φυσιολογικής γήρανσης. Αυτό οδήγησε ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βικτώριας, το Πανεπιστήμιο Northwestern, το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και το Πανεπιστήμιο Rush να εξετάσουν τη σχέση μεταξύ των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και της μετάβασης από μη γνωστική εξασθένηση (NCI) σε MCI, άνοια ή θάνατο σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο American Psychological Association Journal of Personality and Social Psychology.
Χαρακτηριστικά προσωπικότητας και γνωστική υγεία: Μελετώντας τη σύνδεση
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από 1954 ηλικιωμένους που ήταν εγγεγραμμένοι στο Rush Memory and Aging Project. Οι συμμετέχοντες έλαβαν ετήσιες αξιολογήσεις μέχρι θανάτου. Ο προσδιορισμός της γνωστικής κατάστασης έγινε σε 3 στάδια. Το πρώτο βήμα μέτρησε το επίπεδο της βλάβης με βάση τα αποτελέσματα από 19 γνωστικών τεστ σε 5 τομείς, συμπεριλαμβανομένων:
- επεισοδιακή μνήμη: προηγούμενες εμπειρίες με πληροφορίες για το πότε, πού και τι συνέβη
- σημασιολογική μνήμη: ουσιαστικά και εννοιολογικά γεγονότα για τον κόσμο
- μνήμη εργασίας: διατήρηση μιας μικρής ποσότητας πληροφοριών για χρήση στον προγραμματισμό, τη λογική, την κατανόηση και την επίλυση προβλημάτων
- αντιληπτική ταχύτητα: ταχύτητα στη σύγκριση ή εύρεση μορφών ή συμβόλων ή αναγνώρισης μοτίβων
- οπτικοχωρική ικανότητα: αναγνώριση, επεξεργασία και ερμηνεία οπτικών πληροφοριών αντικειμένων στο χώρο
Στο δεύτερο βήμα, ένας νευροψυχολόγος διεξήγαγε μια τυφλή αξιολόγηση της βαθμολογίας βλάβης και των κλινικών δεδομένων. Τέλος, ένας έμπειρος επαγγελματίας εξέτασε αυτοπροσώπως συμμετέχοντες που πληρούσαν κριτήρια γνωστικής εξασθένησης για να επιβεβαιώσει την αξιολόγηση. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια αξιολόγηση προσωπικότητας που ονομάζεται NEO-Five Factor Inventory για να βαθμολογήσουν την ευσυνειδησία, την εξωστρέφεια και τον νευρωτισμό. Οι υψηλότερες βαθμολογίες έδειχναν υψηλότερα επίπεδα αυτών των χαρακτηριστικών.
Η μελέτη προσαρμόστηκε επίσης για παράγοντες κρίσιμους για την ανάπτυξη γνωστικής εξασθένησης.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα αναλυτικό εργαλείο που ονομάζεται μοντελοποίηση επιβίωσης πολλαπλών καταστάσεων για να προσδιορίσουν την επίδραση της ευσυνειδησίας, της εξωστρέφειας και του νευρωτισμού στη μετάβαση σε τέσσερα στάδια (NCI, MCI, άνοια και θάνατος).
Ορισμένα χαρακτηριστικά ενέχουν κίνδυνο
Οι συμμετέχοντες με υψηλότερη ευσυνειδησία είχαν 22% μειωμένο κίνδυνο εξέλιξης από NCI σε MCI. Αντίθετα, οι συμμετέχοντες με υψηλότερο νευρωτισμό είχαν 12% αυξημένο κίνδυνο μετάβασης από NCI σε MCI.