Είναι ένα παραμύθι που γιορτάζεται από γενιά σε γενιά κάθε εορταστική περίοδο. Ένας γκρινιάρης πλούσιος ονόματι Εμπενίζερ Σκρουτζ μαθαίνει το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων, μετά από μια υπερφυσική συνάντηση την παραμονή των Χριστουγέννων. Ωστόσο, πέρα από τα τρία φαντάσματα και τον μικρό Τιμ, η “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία” είναι η βάση για ένα ανεξερεύνητο ψυχολογικό φαινόμενο. Ο ομότιμος καθηγητής του UNM William Miller έγινε ένας από τους πρώτους ψυχολόγους που άρχισε να σπάει τον κώδικα πίσω από την ιστορία.
“Πάντα μου άρεσε η ιστορία του Ντίκενς και η ερώτησή μου ήταν, συμβαίνει αυτό στην πραγματική ζωή; Έχω συναντήσει αρκετά παραδείγματα που φαίνεται να υποδηλώνουν ότι αυτό μπορεί να συμβεί σε απλούς ανθρώπους”, είπε. Για τον Μίλερ, αυτή η ιστορία, και η μεταμόρφωση που βιώνει ο Σκρουτζ στο τέλος του συναισθηματικού του ταξιδιού, αντιπροσωπεύει κάτι που ονομάζεται κβαντική αλλαγή. “Είναι απλώς μια δραματική ξαφνική αλλαγή, αλλά οι ψυχολόγοι δεν είχαν άλλο τρόπο να προσπαθήσουν να κατανοήσουν αυτό που βίωσαν”, είπε ο Μίλερ.
“Αλλά ήταν μια αρκετά δραματική και καλά τεκμηριωμένη αλλαγή, οπότε η κβαντική αλλαγή ήταν το όνομα που έδωσα σε αυτό επειδή δεν είχαμε έναν όρο για αυτήν.” Η κβαντική αλλαγή, όπως επινοήθηκε από τον Miller, αντιπροσωπεύει μια βαθιά αλλαγή στη ζωή και τη συμπεριφορά ενός ατόμου από ένα σημαντικό γεγονός της ζωής. Αναλύεται σε δύο βασικές εξελίξεις – η πρώτη από τις οποίες συμπίπτει με τις αλλαγές που έρχονται με τη γήρανση και γίνεται μέσω σταδιακών προσεγγίσεων. “Η αλλαγή τύπου 1 είναι αυτό που κάνουμε οι περισσότεροι από εμάς, με δύο βήματα μπροστά, ένα βήμα πίσω και ούτω καθεξής”, είπε. “Στον δικό μου τομέα θεραπείας, αυτό είναι το είδος της αλλαγής που βλέπετε ότι οι άνθρωποι εργάζονται σταδιακά προς τον τρόπο ζωής που θέλουν να έχουν, ως διαφυγή από τον εθισμό”.
Το δεύτερο είναι εντελώς ανόμοιο. “Είναι άνθρωποι που, μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες, βίωσαν μια αρκετά δραματική και μόνιμη αλλαγή στη ζωή τους. Έτσι, έβαλα να ρωτήσω, καλά, μπορούμε να το μελετήσουμε με κάποιο τρόπο;” είπε ο Μίλερ. Μπορεί επίσης να έχετε αναγνωρίσει μια τέτοια περιγραφή σε άλλα κλασικά εορταστικά έργα. Ο Μίλερ λέει ότι ορισμένες αυτοβιογραφίες απεικονίζουν επίσης αλλαγές στη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων. “Αυτοί οι άνθρωποι ξέρουν ότι έχουν αλλάξει. Δεν το πιστεύουν οι ίδιοι. Στην πραγματικότητα, η ερώτηση που κάνουν συχνά ήταν, γιατί εγώ;” είπε. ”
Ωστόσο, 30 χρόνια αργότερα, πιστεύει ότι η ψυχολογική κοινότητα έχει μόνο γρατσουνίσει την επιφάνεια της ερμηνείας. “Πραγματικά τίποτα περισσότερο δεν έχει συμβεί με αυτό στην ψυχολογία. Νομίζω ότι απλώς οι ψυχολόγοι δεν ξέρουν τι να κάνουν με αυτό”, είπε. Ο Μίλερ ξεκίνησε την έρευνά του πάνω στο θέμα στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Η πρωτοποριακή σκέψη, είπε, δεν είχε δημιουργήσει πολλές άλλες αναλύσεις, μετά τη δημοσίευση του William James το 1902. “Δεν βρήκα άλλους ψυχολόγους που να το είχαν καταλάβει πραγματικά”, είπε ο Μίλερ.
“Αλλά διαβάζοντας τον Τζέιμς, σκέφτηκα, ξέρετε, εδώ είναι κάτι στις αρχές του 20ού αιώνα που μιλάει για μια διαφορετική αλλαγή που συνέβη”. Ξεκινώντας το 1991, ο Miller προσπάθησε να αλλάξει αυτή την αντίληψη και στη συνέχεια κάποιοι μέσω μιας ποιοτικής μελέτης εστίασαν σε αυτό που κρύβεται πίσω από την “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία”, και το “Πώς ο Γκριντς έκλεψε τα Χριστούγεννα”. Η μελέτη ξεκίνησε επίσημα πριν από 30 χρόνια, το 1992.
“Θέλαμε να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το ίδιο το φαινόμενο και το καλύτερο μέρος για να ξεκινήσουμε ήταν να ακούσουμε ιστορίες από τους ίδιους τους ανθρώπους”, είπε. “Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτών στις ιστορίες της ζωής των ανθρώπων, αλλά απλά δεν έχουμε αναγνωρίσει ότι είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους κατά κάποιον τρόπο. Και υπάρχει κάτι σε αυτού του είδους τις εμπειρίες που μόλις συνέβησαν σε ανθρώπους όλα αυτά τα χρόνια.”
Ο Μίλερ και η ομάδα του μιλούσαν σε 55 άτομα για ώρες κάθε φορά. Πολλοί από αυτούς τους συμμετέχοντες ένιωθαν όπως κάποτε: αγνοώντας ότι υπήρχε τρόπος να ορίσουν τι πέρασαν. Άλλοι ήταν εξίσου σοκαρισμένοι όταν έμαθαν ότι υπήρχαν και άλλοι σαν αυτούς. “Αυτοί οι άνθρωποι ήταν γοητευμένοι που αυτό συνέβη σε άλλους ανθρώπους και επίσης δεν είχαν πει σε κανέναν γι ‘αυτό, ή ίσως μόνο σε ένα ή δύο άτομα γι ‘αυτό. Κυρίως το είχαν κρατήσει για τον εαυτό τους”, είπε. Αν και καθένας από αυτούς τους ανθρώπους έζησε εντελώς διαφορετικές ζωές, όλοι συμφώνησαν: όλα είχαν αλλάξει.
Υπήρχαν δύο κύριοι τύποι αυτών των κβαντικών αλλαγών. Ο Μίλερ είπε ότι ένας επικεντρωνόταν στη διορατικότητα και στο να έχει μια «αχ-χα» εμπειρία. “Οι μισοί άνθρωποι ήταν σε μια από τις χειρότερες καταστάσεις της ζωής τους”, είπε. “Έφτασαν στην άκρη του σχοινιού και μετά έσπασε το σχοινί. Ξέρουν ότι αυτό το συναίσθημα βρισκόταν στη μέση μιας τέτοιας κρίσης και ότι αυτό συνέβη απροσδόκητα.” Οι άλλοι συμμετέχοντες ανέφεραν μια συνάντηση του Σκρουτζ ή του Γκριντς. Ήταν κάτι μυστικιστικό και ανεξήγητο.
“Απλώς μου φάνηκε ότι αυτό συμβαίνει πραγματικά. Είναι σαφές για μένα τώρα που συμβαίνει, ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν με θεμελιώδεις και μόνιμους τρόπους προς το καλύτερο μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες. Δεν θα έπρεπε να με ενδιαφέρει αυτό ως ψυχολόγος;” Προς το παρόν, ελπίζει ότι οι θεατές των ταινιών θα καταλάβουν αυτό που βλέπουν στις οθόνες τους δεν είναι απλώς ένας ευχάριστος μύθος. “Είναι βαθιά ελπιδοφόρα πράγματα – ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τόσο πολύ αυτού του μεγέθους. Δεν είναι απλώς φαντασία, ότι αυτό συμβαίνει πραγματικά”, λέει ο Miller.