Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και η κατάθλιψη είναι δύο διαφορετικές καταστάσεις ψυχικής υγείας, καθεμία από τις οποίες χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο συγκεκριμένων συμπτωμάτων. Παρόλο που μοιράζονται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, είναι σημαντικό να γίνεται διάκριση μεταξύ των δύο, ώστε να λαμβάνεται ακριβής διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία. Ακολουθεί μια επισκόπηση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με κάθε πάθηση.
Συμπτώματα ΔΕΠΥ
- Απροσεξία: Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να διατηρήσουν την προσοχή και την εστίαση, ιδίως σε εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση ή οργάνωση. Μπορεί να κάνουν απρόσεκτα λάθη, να δυσκολεύονται να ακολουθήσουν οδηγίες και συχνά χάνουν ή ξεχνούν σημαντικά αντικείμενα.
- Υπερκινητικότητα: Η υπερκινητικότητα αποτελεί χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ΔΕΠΥ, ιδιαίτερα στα παιδιά. Περιλαμβάνει υπερβολική νευρικότητα, ανησυχία, δυσκολία στην παραμονή σε καθιστή θέση και συνεχή ανάγκη για μετακίνηση. Στους ενήλικες, η υπερκινητικότητα μπορεί να εκδηλώνεται ως εσωτερική ανησυχία ή αίσθημα νευρικότητας.
- Παρορμητικότητα: Η παρορμητικότητα είναι ένα άλλο βασικό σύμπτωμα της ΔΕΠΥ. Τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί να δυσκολεύονται να σκεφτούν πριν ενεργήσουν, να ξεστομίζουν απαντήσεις, να διακόπτουν τους άλλους και να παλεύουν με τον έλεγχο των παρορμήσεων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητικές αποφάσεις και συμπεριφορές.
- Δυσκολία με την οργάνωση: Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται με την οργάνωση εργασιών, τη διαχείριση του χρόνου και την ολοκλήρωση έργων. Μπορεί να χρονοτριβούν και να έχουν πρόβλημα με την ιεράρχηση προτεραιοτήτων και τον προγραμματισμό.
- Ξεχασιά: Η ξεχασιά είναι συχνή στα άτομα με ΔΕΠΥ, συμπεριλαμβανομένης της λήθης ραντεβού, δεσμεύσεων και σημαντικών προθεσμιών. Μπορεί να χάνουν συχνά αντικείμενα και να δυσκολεύονται να θυμηθούν να κάνουν εργασίες ρουτίνας.
Συμπτώματα κατάθλιψης:
- Επίμονη θλίψη: Το κύριο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι ένα επίμονο αίσθημα θλίψης, απελπισίας ή κενού που διαρκεί το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες ή περισσότερο.
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης: Τα άτομα με κατάθλιψη συχνά χάνουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες που κάποτε τους άρεσαν. Αυτό περιλαμβάνει τα χόμπι, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τις καθημερινές ρουτίνες που κάποτε έδιναν χαρά.
- Αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος: Η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στην όρεξη και το βάρος. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να παρουσιάσουν αυξημένη όρεξη και αύξηση βάρους, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους.
- Διαταραχές στον ύπνο: Τα προβλήματα ύπνου είναι συνηθισμένα στην κατάθλιψη, με τα άτομα να αντιμετωπίζουν αϋπνία (δυσκολία να κοιμηθούν ή να παραμείνουν στον ύπνο) ή υπερυπνία (υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας).
- Κόπωση: Τα αισθήματα κόπωσης, χαμηλής ενέργειας και έλλειψης κινήτρων είναι κοινά στην κατάθλιψη. Οι απλές εργασίες μπορεί να φαίνονται δυσβάσταχτες και ακόμη και το να σηκωθείτε από το κρεβάτι μπορεί να είναι ένας αγώνας.
- Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής: Τα άτομα με κατάθλιψη βιώνουν συχνά υπερβολικές ενοχές, αυτοκατηγορίες και αισθήματα αναξιότητας. Μπορεί να αναπολούν τα λάθη του παρελθόντος ή τις θεωρούμενες αποτυχίες.
- Δυσκολία συγκέντρωσης: Η συγκέντρωση και η λήψη αποφάσεων μπορεί να είναι μειωμένη στην κατάθλιψη, καθιστώντας δύσκολη την εστίαση σε εργασίες και τη λήψη ακόμη και μικρών επιλογών.
- Σωματικά συμπτώματα: Η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί με σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, πεπτικά προβλήματα και πόνους, ακόμη και αν δεν υπάρχει σαφής ιατρική αιτία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και της κατάθλιψης μπορεί να επικαλύπτονται, όπως η δυσκολία συγκέντρωσης και το αίσθημα αναξιότητας. Επιπλέον, η συννοσηρότητα (η ταυτόχρονη παρουσία και των δύο καταστάσεων) δεν είναι ασυνήθιστη. Η ακριβής διάγνωση απαιτεί μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση από έναν επαγγελματία υγείας, όπως ψυχίατρο ή ψυχολόγο, ο οποίος μπορεί να εξετάσει τη διάρκεια, τη σοβαρότητα και τον αντίκτυπο των συμπτωμάτων και να παράσχει τις κατάλληλες θεραπευτικές επιλογές.
Η θεραπεία για τη ΔΕΠΥ μπορεί να περιλαμβάνει συμπεριφορική θεραπεία, φαρμακευτική αγωγή ή συνδυασμό και των δύο, ενώ η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται συχνά με θεραπεία (όπως γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία) ή/και φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά). Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι κρίσιμες και για τις δύο καταστάσεις, ώστε να βοηθηθούν τα άτομα να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.