«Είναι καλό να νιώθεις ντροπή μπροστά στον κόσμο, όμως καλύτερα είναι να ντρέπεσαι μπροστά στον εαυτό σου» έλεγε ο Ρώσος συγγραφέας, Λέων Τολστόι. Αρκεί να μην το… παρακάνετε με την ντροπή, προσθέτουμε εμείς.
Βάσει ορισμού η ντροπή είναι ένα επίπονο συναίσθημα το οποίο συχνά συνδέεται με την αντίληψη ότι κάποιος έχει σωματικά χαρακτηριστικά, στοιχεία προσωπικότητας, ή «κακές» συμπεριφορές, που οι άλλοι θα βρουν μη-ελκυστικές και που θα οδηγήσουν στην απόρριψή του ή σε κάποιου είδους υποβιβασμό του. Το συναίσθημα της ντροπής είναι δυσάρεστο, ακόμη και αν κάποιον τον επαινούν, εάν στα πλαίσια αυτού του επαίνου το άτομο δέχεται μια ποσότητα προσοχής που τον φέρνει σε αμηχανία.
Η ένταση της ντροπής ποικίλει μεταξύ των ανθρώπων, όμως η αρχική ντροπή αναμένεται να εκφραστεί οπωσδήποτε σε όλους. Εάν ένα άτομο δεν εκδηλώνει ούτε νιώθει ντροπή, ακόμη και στην παιδική του ηλικία, τότε θεωρείται ότι υπολείπεται κάποιας ικανότητας, όπως σαν να μην διαθέτει κάποια γνωστική ικανότητα. Παρόλα αυτά, απαιτούνται ειδικές συνθήκες για την ανάπτυξη μιας χρόνιας αίσθησης κατωτερότητας και μιας ειδικής ευαισθησίας στα συναισθήματα ντροπής και οι πραγματικές ανεπάρκειες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν αυτά τα συναισθήματα.
Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα πολύ γνώριμο που το βρίσκουμε χωμένο ανάμεσα στις πιο παλιές μας αναμνήσεις. Άμεσα συνυφασμένη με την παιδική ηλικία… Και μετά όσο μεγαλώνουμε οι ατάκες «Ντρέπομαι να μιλήσω μπροστά σε τόσο κόσμο», «Θα έπρεπε να ντρέπεσαι για τη συμπεριφορά σου», «Ντρέπομαι να διασχίσω την παραλία όπως είμαι», «Ντροπή σου» μας έχουν κυριεύσει και όλοι λίγο-πολύ έχουμε συνηθίσει στον όρο «ντροπή», χωρίς να αναλογιζόμαστε πραγματικά πόσο επηρεάζει και καθορίζει την ζωή μας.
Η ντροπή είναι ένα κατεξοχήν κοινωνικό συναίσθημα που πηγάζει από την αίσθηση ότι μας βλέπουν και συνδέεται άμεσα με το περιφρονητικό βλέμμα των άλλων, είτε γιατί όντως μας βλέπουν είτε γιατί εμείς το φανταζόμαστε. Η ντροπή δεν υπάρχει χωρίς την «παρουσία» κάποιου άλλου ανθρώπου, είναι η απειλητική αίσθηση της περιφρόνησης ή της απόρριψης από τους άλλους. Όταν νιώθω ντροπή είναι γιατί κάποιος με βλέπει όπως είμαι, αλλά δεν θέλω να είμαι, βλέπει κάτι σε εμένα που θα ήθελα να μην υπάρχει και φοβάμαι ότι θα με απορρίψει γι’ αυτό.
Αν ρωτάτε τώρα αν αντιμετωπίζεται η ντροπή, οι ειδικοί λένε πως το πρώτο βήμα είναι να βρούμε την αιτία. Να καθορίσουμε τι είναι αυτό που μας κάνει να ντρεπόμαστε και μετά με ρεαλιστικό τρόπο να πούμε αν οι λόγοι που ντρεπόμαστε είναι υπαρκτοί ή όχι. Το δεύτερο βήμα είναι το άτομο που νιώθει ντροπή να προσπαθήσει να ξεπεράσει τις όποιες τραυματικές εμπειρίες και να πιστέψει στην αξία και την ταυτότητα του. Και να θυμάστε… Δεν είναι ντροπή… να νιώθουμε ντροπή. Ντροπή είναι να μην το παραδεχόμαστε και να του επιτρέπουμε να επηρεάζει τη ζωή μας.