Η Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι μια ψυχική διαταραχή κατά την οποία οι άνθρωποι έχουν μία ιδεατή άποψη για τον εαυτό τους και μια βαθιά ανάγκη για θαυμασμό, ενώ διακρίνονται από την έλλειψη εμπάθειας για τους άλλους.
Πίσω όμως από αυτή την πλεονάζουσα αυτοπεποίθηση, βρίσκεται μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση που είναι ευάλωτη στην παραμικρή κριτική. Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας προκαλεί προβλήματα σε πολλούς τομείς της ζωής ενός ανθρώπου, όπως στις σχέσεις, την εργασία, το σχολείο κλπ.
Συμπτώματα
Η ναρκισσιστική προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από την αλαζονεία, την ματαιοδοξία και την επιτηδευμένη προσέγγιση σε διάφορους τομείς της ζωής και των σχέσεων.
Συνήθως, οι άνθρωποι που πάσχουν από την συγκεκριμένη διαταραχή, μονοπωλούν τις συζητήσεις, μειώνουν την σημασία των ανθρώπων γύρω τους, όταν δεν τυγχάνουν ειδικής μεταχείρισης, μπορεί να γίνονται ανυπόμονοι ή να θυμώνουν, ενώ επιδιώκουν και απαιτούν να έχουν “το καλύτερο” σε όλους τους τομείς της ζωής τους, για παράδειγμα, το καλύτερο αυτοκίνητο, το καλύτερο σπίτι, το πιο ακριβό ταξίδι κλπ.
Την ίδια στιγμή όμως, βιώνουν συναισθήματα ανασφάλειας, ντροπής, ευπάθειας και ταπείνωση, γεγονός που τους ωθεί στο να αντιδρούν με οργή ή περιφρόνηση για τους άλλους, για να αισθανθούν καλύτερα για τον εαυτό τους.
Τα άτομα αυτά, παρουσιάζουν συχνά κατάθλιψη και κυκλοθυμία όταν οι καταστάσεις και οι προσωπικές τους επιδιώξεις δεν συναντούν την τελειότητα.
Για να διαγνωστεί κάποιος ότι πάσχει από την συγκεκριμένη διαταραχή προσωπικότητας, πρέπει να παρουσιάζει τουλάχιστον 5 από τα παρακάτω κριτήρια:
– μεγαλειώδη αίσθηση σπουδαιότητας για τον εαυτό του (π.χ. διογκώνει τα επιτεύγματα και τα ταλέντα του)
– έντονη ενασχόληση με φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, εξυπνάδας, ομορφιάς ή ιδανικής αγάπης
– πιστεύει ότι είναι ξεχωριστός και μοναδικός και πως πρέπει να συναναστρέφεται με άτομα ανάλογης αξίας.
– απαιτεί υπερβολικό θαυμασμό
– έχει μία αίσθηση ιδιαίτερων δικαιωμάτων, δηλ. μη λογικές προσδοκίες για ιδιαίτερα ευνοϊκή μεταχείριση ή αυτόματη συμμόρφωση των άλλων με τις προσδοκίες του
– εκμεταλλεύεται τους άλλους για να πετύχει τους σκοπούς του
– του λείπει η «εμπάθεια», είναι δηλαδή απρόθυμος να αναγνωρίσει τα αισθήματα και τις ανάγκες των άλλων
– συχνά φθονεί τους άλλους ή πιστεύει ότι οι άλλοι τον φθονούν
– εμφανίζει αλαζονική και υπεροπτική συμπεριφορά ή στάση
Αιτίες
Δεν είναι γνωστό τι προκαλεί την ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Όπως και με άλλες ψυχικές διαταραχές, τα αιτία είναι πολύπλοκα και ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να συνδέεται με καθαρά βιολογικά αίτια, καθώς και με την ποιότητα ανατροφής, για παράδειγμα, υπερβολική φροντίδα ή υπερβολική κριτική. Μερικοί ερευνητές μάλιστα πιστεύουν ότι σε βιολογικά ευάλωτα παιδιά, οι γονείς που υπερτονίζουν την ιδιαιτερότητα του παιδιού και επικρίνουν τους φόβους και τις αποτυχίες του μπορεί να είναι εν μέρει υπεύθυνη.
Η θεραπεία της ναρκισσιστικής διαταραχής είναι δύσκολη και επικεντρώνεται στην ατομική ή ομαδική ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία.