Η νέα έκθεσή μας “Πετώντας το Μέλλον στα Σκουπίδια”, ζητάει από τους πολίτες να είναι επιφυλακτικοί απέναντι στις λύσεις που προωθεί ο κλάδος της πλαστικής συσκευασίας και οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων ως απάντηση στην κρίση της πλαστικής ρύπανσης. Τέτοιες “ψευδολύσεις”, όπως η αντικατάσταση του πλαστικού από χαρτί ή από “βιοπλαστικό”, η μηχανική και η χημική ανακύκλωση, δεν μπορούν να μας οδηγήσουν σε μία πραγματικά κυκλική οικονομία, ενώ την ίδια ώρα αποσπούν την προσοχή από επωφελή συστήματα που δίνουν έμφαση στην επαναχρησιμοποίηση. Η νέα έκθεσή μας “Πετώντας το Μέλλον στα Σκουπίδια” αναλύει πώς οι μεγάλες εταιρείες προωθούν “ψευδολύσεις” για την πλαστική ρύπανση, ενώ πρέπει να στραφούν σε συστήματα επαναχρησιμοποίησης.
Σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης, παρά τις ολοένα και περισσότερες επιστημονικές αναφορές για τις μη αντιστρέψιμες επιπτώσεις του πλαστικού στο φυσικό περιβάλλον και την κοινωνία, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια. Την ίδια στιγμή, μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων, όπως η Nestlé, η Unilever, η PepsiCο και η Procter & Gamble, αλλά και συνολικά ο κλάδος πλαστικού, υποστηρίζουν ότι η πλαστική ρύπανση θα αντιμετωπιστεί με εναλλακτικές που επιβαρύνουν το περιβάλλον και έχουν αμφίβολη αποτελεσματικότητα. Η έκθεση καταλήγει ότι πρωτίστως χρειάζεται να μειωθεί ο αριθμός των συσκευασιών μίας χρήσης που πωλούνται και να γίνουν επενδύσεις σε λύσεις που εστιάζουν στην επαναχρησιμοποίηση και σε συστήματα που δεν εξαρτώνται από αναλώσιμα.
“Το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης θα αντιμετωπιστεί μόνον όταν το αντιμετωπίσουμε πρωτίστως ως πρόβλημα σπατάλης και επομένως ως πρόβλημα υπερπροσφοράς, και όχι ως πρόβλημα κακής επιλογής υλικών και ελλιπούς διαχείρισης απορριμμάτων,” δήλωσε ο Άλκης Καφετζής, υπεύθυνος της εκστρατείας για το θαλάσσιο περιβάλλον στο ελληνικό γραφείο μας. “Βασική μας προτεραιότητα θα έπρεπε να είναι η απεξάρτησή μας από την κουλτούρα μίας χρήσης, κάτι που δυστυχώς βρίσκεται ακόμα πολύ χαμηλά στη λίστα των δράσεων που ανακοινώνει ο ιδιωτικός κλάδος.”
Την ίδια στιγμή, οι προτάσεις για “συσκευασίες από χαρτί ή βιοπλαστικό που θα σέβονται το περιβάλλον”, για “100% ανακυκλώσιμες συσκευασίες”, για “αποικοδομήσιμες συσκευασίες”, για χημική ανακύκλωση και ενεργειακή αξιοποίηση, κυριαρχούν και στις συζητήσεις που έχουν ξεκινήσει για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην ελληνική νομοθεσία, σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.
“Το πρώτο βήμα έχει γίνει. Το πρόβλημα έχει αναγνωριστεί και έχει ξεκινήσει η συζήτηση, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών, για να βρεθούν οι σωστές απαντήσεις,” σχολίασε ο Άλκης Καφετζής. “Ωστόσο, για την ώρα, οι λύσεις που προκρίνονται λειτουργούν κατευναστικά και διαιωνίζουν την κουλτούρα της μίας χρήσης και της σπατάλης. Απαιτούνται πιο γενναία μέτρα και ο ιδιωτικός κλάδος οφείλει να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί άλλο να σπρώχνει το κόστος των δραστηριοτήτων του στην κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον.”
Όσο παραμένουμε εξαρτημένοι από το πλαστικό μιάς χρήσης, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την παραγωγή του και την τελική του διαχείριση θα αυξάνονται συνεχώς, δυσχεραίνοντας κατά αυτόν τον τρόπο τις προσπάθειές μας για συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη εντός του ορίου του 1,5οC[3].
Την ώρα που η κοινωνία έχει αναγνωρίσει το μέγεθος του προβλήματος και αναζητεί ριζικές αλλαγές που θα το αντιμετωπίσουν ουσιαστικά, καλούμε τις εταιρείες παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων, τον κλάδο του πλαστικού και την ελληνική πολιτεία να μην υιοθετήσουν ημίμετρα που διαιωνίζουν τη σπατάλη, αλλά να θέσουν ως άμεση προτεραιότητα την επένδυση σε συστήματα διάθεσης προϊόντων με επιλογές επαναχρησιμοποίησης.
[1 Η έκθεση είναι διαθέσιμη σε ηλεκτρονική μορφή στον σύνδεσμο εδώ
[2 Κυκλική οικονομία είναι ένα μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης υλικών και προϊόντων με στόχο να παραταθεί το δυνατόν περισσότερο ο κύκλος ζωής τους. Στην πράξη, υποδηλώνει τη μείωση των αποβλήτων στο ελάχιστο δυνατόν επίπεδο.
[3 Το 2019 η παγκόσμια παραγωγή και καύση πλαστικού εξέπεμψε ποσότητα ρύπων ίση με 189 εργοστάσια παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα, ενώ σύμφωνα με τρέχουσες εκτιμήσεις, αν δεν αλλάξει κάτι μέχρι το 2050 υπολογίζεται ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με τον κύκλο ζωής του πλαστικού θα αποτελούν το 10-13% του διαθέσιμου αποθέματος εκπομπών που μας έχει απομείνει.