Η πανδημία έφερε στο φως τις αδυναμίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενός οργανισμού με ανεπαρκή μέσα και «περιορισμένη εξουσία», απέναντι στα κράτη, σύμφωνα με έκθεση ανεξάρτητων ειδικών την οποία παρήγγειλε η υπηρεσία του ΟΗΕ.
Υπό την προεδρία της πρώην πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας Έλεν Κλαρκ και της πρώην προέδρου της Λιβερίας Έλεν Τζόνσον Σίρλιφ, η ανεξάρτητη ομάδα για την προετοιμασία και την απάντηση στην πανδημία παρουσίασε σήμερα την ενδιάμεση έκθεσή της στο εκτελεστικό συμβούλιο του ΠΟΥ, που συνεδριάζει έως τις 26 Ιανουαρίου.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο ΠΟΥ και η Κίνα θα μπορούσαν να αντιδράσουν πιο γρήγορα και πιο δυνατά ώστε να προειδοποιήσουν τον Ιανουάριο του 2020.
Όμως στο έγγραφο αποκαλύπτεται επίσης πως η ειδικευμένη υπηρεσία του ΟΗΕ «δεν είχε επαρκή μέσα προκειμένου να εκπληρώσει ό,τι αναμένεται από αυτήν» και δεν έχει καμία εξουσία καταναγκασμού.
«Στο τέλος της ημέρας, ο ΠΟΥ δεν έχει την εξουσία να επιβάλει οτιδήποτε ή να πραγματοποιεί έρευνα» «σε μία χώρα», δήλωσε η Έλεν Τζόνσον Σίρλιφ σε συνέντευξη Τύπου.
«Σε περίπτωση εμφάνισης μιας νέας ασθένειας, το μοναδικό πράγμα που μπορεί να κάνει ο ΠΟΥ είναι να ζητήσει να προσκληθεί και να ελπίσει ότι θα προσκληθεί», είπε.
Η ανεξάρτητη ομάδα χαρακτηρίζει «σοκαριστική» την «περιορισμένη εξουσία» του ΠΟΥ στα ξεσπάσματα ασθενειών ώστε «να είναι σε θέση να αναπτύξει τοπικά μέσα υποστήριξης και ανάσχεσης».
«Οι προτροπές για συνεργασία είναι ανεπαρκείς για να διασφαλίσουν μια αποτελεσματική συμμετοχή των κρατών (…) με την επιθυμητή πειθαρχία, διαφάνεια και ταχύτητα», αναφέρει η έκθεση.
«Όλα τα κράτη μέλη στρέφονται στον ΠΟΥ για να έχουν μια ηγεσία, έναν συντονισμό και συστάσεις, αλλά δεν του δίνουν την εξουσία, την πρόσβαση και όλη την απαραίτητη χρηματοδότηση για να το επιτύχει. Είναι σαφές πως αυτό δε λειτουργεί», δήλωσε η πρώην πρόεδρος της Λιβερίας.
Η επιτροπή εκτιμά επίσης πως το παγκόσμιο σύστημα προειδοποίησης για πανδημίες δεν έχει προσαρμοστεί στις ανάγκες.
«Οι παθογόνοι παράγοντες μπορούν να μετακινηθούν σε μερικά λεπτά και μερικές ώρες και όχι σε μερικές μέρες και μερικές εβδομάδες», είπε η Έλεν Κλαρκ, εξηγώντας πως το σύστημα προειδοποίησης μοιάζει να προέρχεται από μια αναλογική εποχή του παρελθόντος και πρέπει να προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή.
Και πρόσθεσε: «Ήταν ένα μήνα μετά την προειδοποίηση που δόθηκε στη Ουχάν που το διεθνές σύστημα σήμανε την πιο ισχυρή προειδοποίησή του» για την επιδημία.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων ο ΠΟΥ λαμβάνει γνώση των προειδοποιήσεων που αφορούν τα ξεσπάσματα ασθενειών μέσω ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης ή πληροφοριών που εμφανίζονται στον Τύπο, διαπιστώνει επίσης η έκθεση.
Τα τελικά συμπεράσματα του πάνελ θα δημοσιοποιηθούν το Μάιο στη γενική συνέλευση του ΠΟΥ.