Το Αλτσχάιμερ και οι σχετικές μορφές άνοιας είναι σύνηθες φαινόμενο με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων να αναφέρουν ότι 5,8 εκατομμύρια άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες ζουν με αυτές τις ασθένειες. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να ανέλθει σε 14 εκατομμύρια έως το 2060. Ποια είναι όμως η διαφορά μεταξύ της νόσου του Αλτσχάιμερ και της άνοιας;
«Η άνοια είναι ένας παγκόσμιος όρος που αναφέρεται γενικά σε απώλεια μνήμης ή γνωστικές διαταραχές που παρατηρούν οι άνθρωποι», δήλωσε η Becky Briesacher, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Φαρμακευτικής και Επιστημών των Συστημάτων Υγείας στο Northeastern University. “Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια. (Η άνοια) είναι περισσότερο ένα σύνδρομο, που σημαίνει ότι περιλαμβάνει ένα σωρό διαφορετικά χαρακτηριστικά”, πρόσθεσε ο Briesacher.
Σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ, η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι ο πιο κοινός τύπος άνοιας, που προκαλείται από την ανάπτυξη πλακών και μπερδέματος στον εγκέφαλο που οδηγούν στο θάνατο των νευρικών οδών. Αλλά η άνοια μπορεί επίσης να προκληθεί από νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος του Huntington και η νόσος του Πάρκινσον. Η άνοια μπορεί επίσης να προκληθεί από καταστάσεις που οδηγούν σε έλλειψη ροής αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο (αγγειακή άνοια) ή απώλεια νεύρων στον μετωπιαίο λοβό γνωστή ως μετωποκροταφική άνοια.
«Κάθε νευροεκφυλιστική ασθένεια μπορεί να προκαλέσει άνοια», είπε ο Νικολάι Σλάβοφ, αναπληρωτής καθηγητής βιομηχανικής στο Κολλέγιο Μηχανικών του Πανεπιστημίου Northeastern. «Οι άλλες ασθένειες εμφανίζονται σε χαμηλότερη συχνότητα και γι’ αυτό είναι λιγότερο γνωστές και συζητημένες». Με το Αλτσχάιμερ να είναι η πιο κοινή από αυτές τις ασθένειες, πολλοί μπορεί να αναρωτηθούν: Τι μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε τη νόσο του Αλτσχάιμερ;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει απλή απάντηση. Υπάρχουν γενετικοί παράγοντες κινδύνου, είπε ο Slavov, καθώς και αυτοί που επηρεάζονται από τις επιλογές του τρόπου ζωής. Η επιστήμη δεν έχει καθορίσει ποια είναι η μεγαλύτερη από την άλλη. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, όπως τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και η μεσογειακή διατροφή, η οποία επικεντρώνεται σε δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά και υγιεινά λίπη. «Ο ενεργός τρόπος ζωής, η άσκηση και η υγιεινή ζωή τείνουν να καθυστερούν την εμφάνιση της νόσου του Αλτσχάιμερ και να μειώνουν την πιθανότητα», είπε ο Σλάβοφ.
Η ηλικία είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν άνοια όσο μεγαλώνουν. Ποια είναι όμως η διαφορά μεταξύ της φυσιολογικής λήθης και ενός πιο σοβαρού προβλήματος; Ο Briesacher το λέει ως εξής: Είναι φυσιολογικό να ξεχνάς το όνομα ενός μακρινού γνωστού. Αλλά δεν είναι φυσιολογικό να ξεχνάς ένα στενό μέλος της οικογένειας ή φίλο.
«Είναι μια συνεχής έλλειψη μνήμης, όχι μια στο τόσο, το να μην μπορείς να θυμηθείς πράγματα που θυμόσουν παλιά», προσθέτει ο Briesacher. “Γι’ αυτό συνήθως αυτό που παρατηρούμε (ως πρώιμο σύμπτωμα) είναι οι άνθρωποι να χάνονται. Μπορεί να χαθούν σε πολύ οικεία μέρη που γενικά γνωρίζουν, αλλά δεν μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση στην εξοικείωση.” Αυτή η απώλεια μνήμης εξελίσσεται σε σημείο όπου οι ασθενείς δεν μπορούν να λειτουργήσουν ανεξάρτητα, είπε ο Briesacher.
«Η άνοια είναι προοδευτική», πρόσθεσε. “Ξεκινά ήπια, μόνο μερικά διαφορετικά συμπτώματα, και μετά κατεβαίνει και δεν γίνεσαι ποτέ καλύτερος. Είναι χρόνιο και θα χειροτερέψεις”. Δεν υπάρχει τίποτα που να αναστρέφει την απώλεια μνήμης. Ο Σλάβοφ είπε ότι η έλλειψη κατανόησης των μοριακών μηχανισμών του Αλτσχάιμερ έχει καταστήσει δύσκολη την αντιμετώπισή του. Υπάρχουν όμως θεραπείες για την επιβράδυνση της εξέλιξης. Αυτή η έρευνα και οι επακόλουθες θεραπείες μπορεί να βοηθήσουν ασθενείς που έχουν άνοια από άλλες αιτίες εκτός από τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
«Αν κατανοήσουμε τους μηχανισμούς (του Αλτσχάιμερ), νομίζω ότι μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε άλλες μορφές άνοιας, όπως η νόσος του Χάντινγκτον ή άλλες ασθένειες, τότε μπορεί να δοκιμαστεί και εκεί», είπε ο Σλάβοφ. «Δεν αποκλείεται να υπάρξει αντιστροφή σε κάποιο βαθμό. Δεν είναι ξεκάθαρο ότι αυτό είναι δυνατό, αλλά… εάν μπορέσουμε να μειώσουμε τη φλεγμονή και να βελτιώσουμε τη φυσιολογική κατάσταση των υπόλοιπων νευρώνων, ίσως είναι δυνατόν να έχουμε μια θεραπεία που έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση».