Μπορούν τα βακτήρια στους πνεύμονες να βοηθήσουν στη θεραπεία και τη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα; Μια πρόσφατη ανασκόπηση εξετάζει τον ρόλο του μικροβιώματος του πνεύμονα στον καρκίνο του πνεύμονα. Ειδικότερα, οι επιστήμονες εξέτασαν στοιχεία που συνδέουν την κοινότητα των μικροοργανισμών που ζουν στους πνεύμονες – το μικροβίωμα του πνεύμονα – με τον καρκίνο του πνεύμονα. Συμπεραίνουν ότι υπάρχουν ευκαιρίες να αξιοποιηθεί το μικροβίωμα για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα και τη βελτίωση των πιθανοτήτων επιβίωσης των καρκινοπαθών. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες σχετικά με το πώς συγκεκριμένα βακτήρια συμβάλλουν στον καρκίνο του πνεύμονα.
Σε αντίθεση με το μικροβίωμα του εντέρου, το μικροβίωμα του πνεύμονα είναι δύσκολο να δειγματιστεί και να μελετηθεί. Οι ειδικοί πίστευαν ότι ο υγιής πνευμονικός ιστός είναι ένα στείρο περιβάλλον χωρίς μικρόβια. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία προσδιορισμού αλληλουχίας γονιδιώματος έχουν δείξει ότι αυτό δεν ισχύει. Η πιο πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η κοινότητα των βακτηρίων, των μυκήτων και των ιών που ζουν στους πνεύμονες, γνωστή ως μικροβίωμα του πνεύμονα, συνδέεται με πολλές αναπνευστικές παθήσεις, όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), άσθμα και κυστική ίνωση. Επιπλέον, τα μικροβιώματα στο έντερο, το στόμα και τους πνεύμονες μπορεί να αλληλεπιδράσουν και να προκαλέσουν πνευμονική νόσο.
Ερευνητές με επικεφαλής την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Shanghai Jiao Tong στην Κίνα εξέτασαν τις υπάρχουσες γνώσεις σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ μικροβιωμάτων και καρκίνου του πνεύμονα και πώς αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στη διάγνωση και τη θεραπεία της πάθησης στο μέλλον. Τα ευρήματά τους δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό npj Precision Oncology.
Η διάγνωση έρχεται πολύ αργά
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η κύρια αιτία θανάτων που σχετίζονται με καρκίνο παγκοσμίως. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι τα άτομα έχουν λίγα συμπτώματα στα αρχικά στάδια, πράγμα που σημαίνει ότι περίπου το 75% των περιπτώσεων είναι προχωρημένο όταν οι γιατροί τα διαγιγνώσκουν. Οι επιλογές θεραπείας για τον προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα είναι περιορισμένες και η πρόγνωση χαμηλή. «Ως εκ τούτου, η έγκαιρη ανίχνευση και οι βελτιωμένες θεραπείες για τον καρκίνο του πνεύμονα γίνονται όλο και πιο επείγουσες», αναφέρουν οι συντάκτες της ανασκόπησης. Όπως σημειώνουν, σε υγιείς πνεύμονες συνυπάρχουν βακτήρια Propionibacterium, Streptococcus, Haemophilus και Veillonella με μύκητες όπως Aspergillus, Penicillium και Candida.
Αντίθετα, τα βακτήρια Pseudomonas, Streptococcus, Staphylococcus, Veillonella και Moraxella συνδέονται συχνά με τον καρκίνο του πνεύμονα. «Ωστόσο, δεν υπάρχει ευρέως αποδεκτός συναινετικός ορισμός για την υγιή ή επιβλαβή μικροχλωρίδα του πνεύμονα», επισημαίνουν οι ερευνητές. Μια πιλοτική μελέτη του 2019 βρήκε συσχετίσεις μεταξύ της μικροχλωρίδας του πνεύμονα και των πιθανοτήτων επιβίωσης των συμμετεχόντων. «Έχουμε ερευνήσει περαιτέρω σε μια μεγάλη μελέτη, δείχνοντας το μικροβίωμα του πνεύμονα ως πιθανό προγνωστικό βιοδείκτη για τα αποτελέσματα της θεραπείας του καρκίνου του πνεύμονα», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας καθηγητής Jiyoung Ahn, Ph.D., ο οποίος είναι μοριακός επιδημιολόγος του καρκίνου στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Πιστεύω ότι το μικροβίωμα είναι ένας πιθανός βιοδείκτης για τα αποτελέσματα της θεραπείας του καρκίνου, που βοηθά τους ασθενείς και τους κλινικούς ιατρούς να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, αλλά χρειαζόμαστε ακόμα αυστηρές μελέτες για να ελέγξουμε την υπόθεση», δήλωσε ο καθηγητής Ahn.
Συνδεδεμένες κοινότητες
Οι κοινότητες των μικροβίων που ζουν στους πνεύμονες, το στόμα και το έντερο φαίνεται να αλληλεπιδρούν. Αυτό μπορεί να συμβεί άμεσα μέσω της διασποράς της βλέννας και μέσω των αναπνευστικών και πεπτικών διεργασιών, λένε οι ερευνητές, ή μπορεί να συμβεί έμμεσα μέσω ανοσοποιητικών παραγόντων και μεταβολικών προϊόντων στην κυκλοφορία του αίματος. Η έρευνα δείχνει ότι αυτοί οι τρόποι επικοινωνίας μπορεί να επιτρέψουν στα «μη φιλικά» μικρόβια του εντέρου να διαδραματίσουν ρόλο σε παθήσεις των πνευμόνων, όπως η ΧΑΠ, το άσθμα, η κυστική ίνωση και ο καρκίνος του πνεύμονα. Επιπλέον, μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι τα άτομα με καρκίνο του πνεύμονα είχαν περισσότερα στοματικά βακτήρια στους πνεύμονές τους από τους συμμετέχοντες στην ομάδα ελέγχου. Οι συγγραφείς της μελέτης συσχετίζουν την παρουσία των βακτηρίων με αυξημένη δραστηριότητα στα μονοπάτια σηματοδότησης του καρκίνου.
Το πώς λειτουργούν αυτές οι αλληλεπιδράσεις παραμένει άγνωστο.
Οι συντάκτες της παρούσας ανασκόπησης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, «η κατανόηση της σχέσης μεταξύ της ανθρώπινης μικροχλωρίδας, ιδιαίτερα της μικροχλωρίδας του εντέρου, και του καρκίνου του πνεύμονα, μπορεί να ανοίξει ένα νέο παράθυρο για τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα». Ωστόσο, οι πιθανές θεραπείες, οι οποίες περιλαμβάνουν προβιοτικά, ειδικές δίαιτες και μεταμοσχεύσεις μικροβίων κοπράνων από υγιή άτομα, παραμένουν σε πολύ πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Τα προβιοτικά ή οι μεταφορές μικροβίων κοπράνων θα μπορούσαν να βελτιστοποιήσουν τη μικροχλωρίδα του εντέρου για να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας και να ελαχιστοποιήσουν τις παρενέργειες. Υπάρχουν επίσης υπαινιγμοί ότι το μικροβίωμα του εντέρου βοηθά στον προσδιορισμό της επιτυχίας της ανοσοθεραπείας.
Ωστόσο, οι συγγραφείς της ανασκόπησης επισημαίνουν ότι θα χρειαστούν πολλές περισσότερες μελέτες και κλινικές δοκιμές για να καθοριστεί εάν η τροποποίηση της μικροχλωρίδας του εντέρου μπορεί να βελτιώσει τις αποκρίσεις στη θεραπεία για τον καρκίνο του πνεύμονα.