Για τη θνητότητα των ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια ευθύνονται σε ποσοστό 50% τα καρδιαγγειακά προβλήματα, ενώ η πενταετής επιβίωση των ασθενών με τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια είναι 39% μικρότερη από αυτή των ασθενών με προχωρημένο καρκίνο του μαστού, που είναι 54%.
Παράλληλα, η θνητότητα από καρδιαγγειακά αίτια των ασθενών υπό αιμοκάθαρση είναι 10 φορές μεγαλύτερη από το γενικό πληθυσμό. Το 50% των νοσηλευόμενων και το 30% των εξωτερικών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια παρουσιάζουν συνοδό αναιμία και νεφρική δυσλειτουργία.
Η σχέση νεφρών και καρδιάς θα απασχολήσει το 5ο Διεθνές Συμπόσιο «Καρδιαγγειακές Παθήσεις και Νεφρική Δυσλειτουργία 2013 – Cardiovascular Disease and Renal Dysfunction 2013» που διοργανώνεται από την Α’ Καρδιολογική Κλινική και το Ομώνυμο Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α., υπό την αιγίδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, το Σάββατο 19 Ιανουαρίου.
Ο πρόεδρος του Συμποσίου καθηγητής Χ.Στεφανάδης και ο συμπρόεδρος επίκουρος καθηγητής Κ.Τσιούφης παρουσίασαν τη θεματολογία του Συμποσίου, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής θέματα:
- Στενή σχέση καρδιαγγειακών παθήσεων και νεφρικής ανεπάρκειας: H καρδιά και οι νεφροί είναι δύο όργανα που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους και αν και κάθε νεφρός ζυγίζει μόλις 150 γραμμάρια λαμβάνει προς επεξεργασία το 1/5 της καρδιακής παροχής. Η οξεία ή χρόνια νόσος του ενός οργάνου προκαλεί οξεία ή χρόνια δυσλειτουργία του άλλου με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχει ο όρος καρδιονεφρική νόσος ή καρδιονεφρικό σύνδρομο. Για το λόγο αυτό υπάρχει αναγκαιότητα εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας σε κάθε ασθενή με καρδιολογικό πρόβλημα και αντίστροφα εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε κάθε ασθενή με νεφρική δυσλειτουργία. Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιονεφρικού συνδρόμου αποτελούν η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η προχωρημένη ηλικία και το ατομικό αναμνηστικό καρδιακής ή νεφρικής ανεπάρκειας. Από μελέτη της Μονάδας Υπέρτασης της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκρατείου σε υπερτασικούς ασθενείς διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με επηρεασμένη τη νεφρική λειτουργία και με υπερτροφία του μυοκαρδίου έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου συγκριτικά με αυτούς που είχαν φυσιολογική νεφρική λειτουργία και μάζα του μυοκαρδίου.
- Νεφρική δυσλειτουργία, καρδιακή ανεπάρκεια και αναιμία: Η Τριπλή απειλή: Το 50% των νοσηλευόμενων και 30% των εξωτερικών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια παρουσιάζουν συνοδό αναιμία και νεφρική δυσλειτουργία. Η χορήγηση ερυθροποιητίνης, ή αναλόγων της για την διόρθωση της αναιμίας μπορεί να βελτιώσει την καρδιακή παροχή και την καρδιακή αιμάτωση αλλά πρέπει να γίνεται με προσοχή διότι μπορεί να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση και η πιθανότητα θρομβωτικών επεισοδίων.
- Επεμβατική αντιμετώπιση της υπέρτασης: Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αποτελεί τον σπουδαιότερο τροποποιήσιμο παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου διότι: α) αφορά μεγάλο τμήμα του ενήλικου πληθυσμού (άνω των 2.500.000 Ελλήνων είναι υπερτασικοί), β) η επίπτωσή της αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, γ) ευθύνεται για το 54% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το 40% των περιπτώσεων στεφανιαίας νόσου και δ) μόλις το 40-50% των υπερτασικών έχουν ρυθμισμένη την αρτηριακή τους πίεση. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα έχουμε περίπου τουλάχιστον 50.000 ασθενείς με σοβαρού βαθμού ανθεκτική υπέρταση. Οι ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση έχουν πολύ αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Για το λόγο αυτό από τριετίας έχει εφευρεθεί μία νέα μέθοδος, η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού (renal sympathetic denervation-RSD) για την θεραπεία της ανθεκτικής υπέρτασης. Η διαδικασία είναι σχετικά απλή, είναι ασφαλής και απαιτείται νοσηλεία μίας ημέρας. Γίνεται με την διαδερμική εισαγωγή με τοπική αναισθησία ειδικού καθετήρα στις νεφρικές αρτηρίες και μέσω μίας γεννήτριας χορηγείται υψίσυχνο ρεύμα που απονευρώνει την αρτηρία του νεφρού. Στηρίζεται στο γεγονός ότι οι νευρικές συμπαθητικές ίνες του νεφρού διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της πίεσης. Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε απμονεύρωση της νεφρικής αρτηρίας παρουσίασαν σημαντική μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης από 25- 32 mmHg κατά μέσο όρο σε διάστημα παρακολούθησης που σήμερα φθάνει τα 3 χρόνια. Υπάρχει ένα 10-20 % των ασθενών στους οποίους δεν μειώνεται η πίεση χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς το γιατί. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοσθεί σε περισσότερους από 5000 ασθενείς. Στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών, έχει διενεργηθεί μέχρι τώρα επιτυχή κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού με χορήγηση υψίσυχνου ρεύματος σε περισσότερους από 35 επιλεγμένους ασθενείς της Μονάδας Υπέρτασης με ανθεκτική υπέρταση (επίπεδα αρτηριακής πίεσης ιατρείου> 160 mmHg, παρά τη λήψη άνω των 4 αντιυπερτασικών σκευασμάτων). Παράλληλα έχει δοκιμασθεί σε πειραματικό επίπεδο με επιτυχία, η χημική κατάλυση με την ενδαγγειακή χορήγηση νευροτοξικών ουσιών. Η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού για την θεραπευτική της σοβαρής αρτηριακής υπέρτασης συνεχώς βελτιώνεται και δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες και ανοίγει νέους θεραπευτικούς δρόμους όχι μόνο για την μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης αλλά και για την αντιμετώπιση συνοδών καταστάσεων που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, όπως του σακχαρώδη διαβήτη, της άπνοιας στον ύπνο, της καρδιακής ανεπάρκειας και της νεφρικής ανεπάρκειας.