Η έξαρση των ιογενών αναπνευστικών νοσημάτων τις κρύες περιόδους, από Οκτώβριο έως Μάρτιο, είναι γνωστή από καιρό. Ο λόγος αυτής, όπως μας εξηγεί, o παθολόγος Αναστάσιος Αλεξόπουλος δεν είναι πολύ ξεκάθαρος εφόσον δεν φαίνεται να είναι το κρύο από μονό τούτο αίτιο της αυξημένης μεταδοτικότητας των ιόν και της ευαισθησίας του πληθυσμού. Οι ιώσεις οφείλονται σε μολυσματικούς παράγοντες που είναι σε μορφή ανθεκτικής κάψας.
Αυτή προστατεύει έναν στοιχειώδη πυρήνα γενετικού υλικού και βιοχημικών στοιχείων που ενεργοποιούνται με την επαφή και την ενσωμάτωση στα κύτταρα ενός ζωντανού οργανισμού που αποτελεί και το στόχο. Κατά την είσοδο στα κύτταρα του ξενιστή ο ιός χρησιμοποιεί τον βιοχημικό ενεργειακό τους μηχανισμό για πολλαπλασιασμό και διάδοση του με αποτέλεσμα την ενσωμάτωση του στα κύτταρα η την καταστροφή τους.
Ο ξενιστής, π.χ., ο άνθρωπος για να καταπολεμήσει τους ιούς έχει αναπτύξει αποτελεσματικούς μηχανισμούς άμυνας που αναφέρονται ως ανόσιο σύστημα, π.χ., φραγμούς, ενζυμα που διασπούν τους ιούς, οξειδωτικές ουσίες και κύτταρα που πετούν και καταστρέφουν τη δομή τους, καθώς και αντισώματα, ειδικές πρωτεΐνες που συνδέονται πολύ ισχυρά με αυτούς και τους αδρανοποιούν.
Υπάρχουν πολλά ειδή ιών, αν και τα κρυολογήματα οφείλονται κυρίως σε ιούς των κατηγοριών των αδενωδών, ρινιών και κορανίων. Βαριά εικόνα παρουσιάζουν οι ασθενείς που προσβάλλονται από τον ιό της γρίπης που καθίστα τον άρρωστο κλινήρη με εξάντληση και υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο και βήχα. Η γρίπη παρουσιάζεται με έντονη επιθετική εικόνα που διαρκεί γύρω στις 7 μέρες το μέγιστο, ενώ τα κρυολογήματα διαρκούν γύρω στις 10 μέρες, σπανιότερα ως 2 εβδομάδες.
Τα κρυολογήματα παρουσιάζονται συνήθως με ρινική καταρροή, βήχα πονόλαιμο, ήπιο πυρετό, κόπωση. Ο υψηλός πυρετός που χαρακτηρίζει την γρίπη βοήθα στην διακοπή του πολλαπλασιασμού του ιού, αλλά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, ιδίως όταν υπερβαίνει τους 38,9 κελσίου. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να καταστρέψουν τους ιούς και μόνο επιβαρύνουν τον οργανισμό με πιθανές παρενέργειες.
Χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση των μικροβιακών επιπλοκών, όπως η παρραρινοκολπίτιδα ή η δευτερογενής βακτηρίαση λοίμωξη του αναπνευστικού που παρουσιάζεται σε ποσοστό περί το 10 %. Η διαφοροδιάγνωση από μικροβιακές λοιμώξεις οφείλει να γίνεται κυρίως όταν υπάρχει πυρετός με ρίγη, ωταλγία, διοφθαλμικός πόνος, παραγωγικός βήχας ή ρινική πυώδης έκκριση. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ιατρός αποφασίζει την ενδεδειγμένη αντιβιοτική θεραπεία.
Η προληπτική αντιμετώπιση των ιώσεων αυτών περιλαμβάνει πρόληψη της μετάδοσης με αποφυγή πολυσύχναστων χώρων, καθαρισμό των χεριών με αντισηπτικό ή σαπούνι, μαντήλια για την αποφυγή διάδοσης εισπνεόμενων σταγονιδίων, αερισμό των χώρων, οινοποιητικές, φίλτρα αέρα και εξάχνωσης αιθέριων ελαίων. Η συμπτωματική θεραπεία περιλαμβάνει αντιπυρετικά που επιβάλλονται μόνο, όταν ο πυρετός ξεπερνά τους 38,9 β. κελσίου ή σε ευαίσθητες ομάδες ασθενών, όπως παιδιά, ηλικιωμένοι, καρδιοπαθείς, αναπνευστικοί, διαβητικοί κ.α. Υπάρχουν σήμερα ειδικά αντίκα φάρμακα για περιστατικά οξείας γρίπης, τα οποία οφείλουν να λαμβάνουν οι ασθενείς με τα πρώτα σημάδια σοβαρής λοίμωξης. Η ασπιρίνη δεν ενδείκνυται σε νεαρά παιδιά ή σε αλλεργικά άτομα διότι έχει συσχετιστεί με σοβαρές παρενέργειες.
Είναι σημαντικό ο οργανισμός να βρίσκεται σε καλή φυσική κατάσταση, χωρίς καταπόνηση ή κατάχρηση αλκοόλ και με επάρκεια ύπνου, σε καθαρό περιβάλλον χωρίς καπνούς, σκόνη ή μούχλες. Πρακτικές μέθοδοι χωρίς επαρκή τεκμηρίωση για την ενίσχυση του οργανισμού στις ιώσεις κατά καιρούς δημοσιεύονται όπως: δίαιτα πλούσια σε λαχανικά και φρούτα, Ω-3 λιπαρά, συμπληρώματα ψευδαργύρου και βιταμίνης C ή βιταμίνης D3, γιαούρτι, προβιοτικά, μέλι, σκόρδο, κανέλα, λεμόνι, πράσινο τσάι, μέντα , ρίγανη. Η κοτόσουπα αναφέρεται να βοηθά στην διάσπαση των πηκτών πτυέλων. Ο έγκαιρος εμβολιασμός κατά της γρίπης και τού πνευμονιόκοκκου αποσκοπεί στην πρόληψη των σοβαρών επιπλοκών των λοιμώξεων αυτών τού αναπνευστικού στις ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού.