Ο ΗPV (Human Papilloma virus) είναι ένας πολύ διαδεδομένος, σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός, που από πολλούς θεωρείται συνώνυμος με τα «κονδυλώματα», τα οποία είναι μια μορφή του HPV. Τι ακριβώς είναι , ποιά ειναι τα συμπτώματα; Υπάρχουν τρόποι πρόληψης ; Υπάρχει θεραπεία;
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr o Αναστάσιος Δ. Καλαντζής, Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος .
Στην ουσία, περιγράφουμε εξογκώματα-ογκίδια, που εμφανίζονται επάνω ή γύρω από τα γεννητικά όργανα ή την περιπρωκτική περιοχή ή την ουρήθρα στους άνδρες και στις γυναίκες και είναι διαφόρων μεγεθών. Μπορεί να μοιάζουν με μικρό κουνουπίδι, ή να είναι επίπεδα και δύσκολα ορατά και αναπτύσσονται σε υγρές περιοχές. Στις γυναίκες συνήθως αναπτύσσονται στον κόλπο, τον τράχηλο της μήτρας, τον πρωκτό και τους μηρούς. Στους άνδρες αντίστοιχα εμφανίζονται σε επιφάνειες όπως η περιοχή γύρω από την ακροποσθία ή η περιοχή της βαλανοποσθικής αύλακας, εντός του έξω στομίου της ουρήθρας ή και μέσα στην ουρήθρα, στο σώμα του πέους ή στο όσχεο. Μπορούν επίσης να εμφανιστούν στην περιπρωκτική περιοχή και το ορθό (πιο συχνά σε ομοφυλόφιλους άνδρες). Πολύ σπάνια τα κονδυλώματα εμφανίζονται στα χείλη, στο στόμα ή στο λάρυγγα μετά από στοματικό σεξ με μολυσμένο άτομο. Τα κονδυλώματα είναι συνήθως ανώδυνα, αλλά μπορεί να εμφανίσουν περιστασιακά κνησμό ή αιμορραγία, κυρίως όταν ερεθιστούν.
Άνδρες με περιτομή αντιμετωπίζουν μειωμένο κίνδυνο να προσβληθούν από τον ιό HIV. Η καλή υγιεινή και καθαρισμός της ακροποσθίας και του πέους, η χρήση προφυλακτικού, ο μειωμένος αριθμός ερωτικών συντρόφων, η μονογαμία και η περιτομή είναι παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο προσβολής από τον ιό HPV τόσο στον άνδρα αλλά και κατά συνέπεια στη γυναίκα. Ο ιός μπορεί να υπάρχει στον οργανισμό για χρόνια πριν εμφανιστούν συμπτώματα ή γίνει η διάγνωση. Η περίοδος επώασης (το διάστημα από τη μόλυνση έως την εμφάνιση των συμπτωμάτων) ποικίλει από εβδομάδες, το νωρίτερο σε ένα μήνα, έως και 3 μήνες, καμιά φορά μπορεί να εμφανιστεί και 2 χρόνια μετά, και αυτό εξαρτάται από την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος του ατόμου που νοσεί. Οι άνδρες υστερούν σε σχέση με τις γυναίκες στη δυνατότητα πρόωρης διάγνωσης του ιού, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχο τεστ με το τεστ Παπανικολάου.
Ένα ποσοστό γυναικών που έχουν τον ιό θα παρουσιάσουν αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας που μπορούν, σε βάθος χρόνου, να οδηγήσουν σε καρκίνο του τραχήλου. Συνεχής μόλυνση με τις επικίνδυνες μορφές του HPV μπορεί να προκαλέσουν ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία τραχήλου (CIN), του αιδοίου, του πέους (PIN) και του πρωκτού (AIN). Αυτές είναι προ-καρκινικές δυσπλασίες και μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Δεν υπάρχει θεραπεία για τον ιό, υπάρχουν όμως διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Η επιλογή της μεθόδου θα γίνει από τον γιατρό, με βάση την έκταση της μόλυνσης, τη θέση των κονδυλωμάτων και άλλους παράγοντες που αφορούν τον συγκεκριμένο ασθενή. Ανεξαρτήτως της θεραπευτικής προσέγγισης που θα επιλεγεί, θα πρέπει να γίνει επανεξέταση σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι, ακόμη και μετά την αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων, το άτομο εξακολουθεί να είναι φορέας του ιού, αφού ο ιός δεν θεραπεύεται, απλά αντιμετωπίζονται οι εκδηλώσεις του, και να τηρεί τα μέτρα προφύλαξης για να μην μεταδώσει τον ιό και σε άλλα άτομα με τα οποία θα έρθει σε σεξουαλική επαφή. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων, τα προφυλακτικά μικραίνουν τις πιθανότητες μετάδοσης HPV αν χρησιμοποιούνται συνεχώς και σωστά, αλλά το HPV μπορεί να μολύνει και περιοχές που δεν τις καλύπτει το προφυλακτικό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, ενδεικτικά, μια μελέτη φοιτητών στις ΗΠΑ, όπου διαπιστώθηκε ότι μέσα σε 2 έτη από την έναρξη της μελέτης η συχνότητα νέων λοιμώξεων από HPV ήταν 62% για τους φοιτητές και 43% για τις φοιτήτριες. Τα νούμερα λένε ότι το 26,8% των γυναικών ηλικίας από 14 έως 59 έχουν μολυνθεί από τουλάχιστον μια μορφή HPV.
Σύμφωνα με το περιοδικό “New England Journal of Medicine”, το 60% των φοιτητριών μολύνθηκαν με HPV μέχρι το 3ο έτος τους στο Πανεπιστήμιο. Διεθνείς στατιστικές και μελέτες αναφέρουν ότι περίπου το 75% του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού έχει μολυνθεί με κάποια μορφή του ιού.
Η Άννα Τζουλιάνο και οι συνεργάτες της του Ερευνητικού Ινστιτούτου και Κέντρου Καρκίνου «Λι Μόφιτ» της Φλόριδα των ΗΠΑ, μελέτησαν τα ποσοστά μολύνσεων από HPV σε περισσότερους από 1.100 άνδρες ηλικίας 18 ως 70 ετών στις ΗΠΑ, στη Βραζιλία και στο Μεξικό και αναφέρουν ότι «ανακαλύψαμε ότι υπήρχε ένα μεγάλο ποσοστό ανδρών με μολύνσεις από τον HPV, το οποίο φτάνει το 50%» (η μελέτη δημοσιεύεται στον δικτυακό τόπο της ιατρικής επιθεώρησης «The Lancet»). Είναι επίσης σημαντικό πως ο ρυθμός μόλυνσης των ανδρών από τον HPV είναι αντίστοιχος με τον ρυθμό μόλυνσης των γυναικών. Οι ερευνητές είδαν μάλιστα ότι ποσοστό της τάξεως του 6% των ανδρών ετησίως μολύνεται με το στέλεχος 16 του ιού ΗPV. Πρόκειται για το στέλεχος το οποίο έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες και του στόματος στους άνδρες, όπως και άλλες μορφές καρκίνου.
Το Κέντρο Καρκίνου της Αριζόνα αναφέρει ότι περίπου ένας στους τέσσερις ετεροφυλόφιλους άντρες έχει προσβληθεί από τον ιό HPV στον πρωκτό, ενώ περίπου το 1/3 αυτών φέρει κάποιο τύπο του ιού που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Από την έρευνά τους, στην οποία συμμετείχαν 222 άντρες, προέκυψε ότι το 16,6% είχε προσβληθεί από την HPV στον πρωκτικό σωλήνα (όπου και παρουσίασε καρκίνο) και το 21,3% στην περιοχή του περινέου.
Οι μολύνσεις από τον HPV (οξυτενή κονδυλώματα), εντοπίζονται συνήθως στην βάλανο, το δέρμα, την πόσθη και το έξω στόμιο της ουρήθρας. Στο 5% των ασθενών που έχει εντόπιση στην ουρήθρα υπάρχει και επέκταση στην προστατική ουρήθρα. Η επέκταση της μόλυνσης στην ουροδόχο κύστη είναι εξαιρετικά σπάνια και η θεραπεία τους είναι αρκετά δύσκολη.
Η νόσος του Bowen (ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία) στους άντρες, σε συνδυασμό με τον ιό HPV, εμφανίζουν ένα σημαντικό βαθμό επικινδυνότητας για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις συντρόφους τους.
Οι τύποι των ιών HPV 16, 18, 31, 33, 35 και 39 έχουν υψηλή συσχέτιση με την κακοήθεια. Τα καρκινώματα του πέους είναι σπάνια και εμφανίζονται συνήθως σε άνδρες ηλικίας άνω των 40 χρόνων. Τα τελευταία χρόνια έχουμε οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι, ασθενείς με ιστορικό κακώσεων ή τραύματος του πέους και σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων, κυρίως όσοι πάσχουν από HPV, έχουν μεγάλη προδιάθεση για την ανάπτυξη καρκίνου του πέους. Έχει αναγνωριστεί η σημασία της παρουσίας προ-καρκινικών καταστάσεων όπως πχ. ξηρωτική βαλανίτιδα, λευκοπλακία, ερυθροπλασία του Queyrat, νόσος του Bowen – καρκίνωμα in-situ και το γιγαντιαίο κονδύλωμα ή όγκος των Buscke-Lowenstein.
Ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV εφαρμόζεται σήμερα σε 116 χώρες σε όλο τον κόσμο. Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και το Βέλγιο έχουν καθιερώσει το συστηματικό και οργανωμένο εμβολιασμό, με αποτέλεσμα να έχει εμβολιασθεί μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Στην Αυστραλία, σε έναν μόλις χρόνο από τη μαζική εφαρμογή του εμβολιασμού, παρουσιάστηκε σημαντική μείωση σε ποσοστό περίπου 50% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Οι κλινικές μελέτες των HPV εμβολίων παρουσιάζουν μία εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα που προσεγγίζει το 100% για όλα τα νοσήματα του γεννητικού συστήματος. Σύμφωνα με σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία έχει υιοθετηθεί από κράτη-μέλη όπως η Ελλάδα, το εμβόλιο για τον HPV χορηγείται σε κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 10-25 ετών. Σε ότι αφορά τα αγόρια, δεν υπάρχει συγκεκριμένη σύσταση για τον εμβολιασμό τους, αν και όλα τα τελευταία στοιχεία μαρτυρούν ότι θα αποτελούσε μια «σοφή» κίνηση για την προστασία της δημόσιας υγείας.