H έρευνα για τους τρόπους διάδοσης του H5N1 συνεχίζεται ένα χρόνο μετά την διακοπή των εργαστηριακών ερευνών για τη διάδοση του ιού που προκαλέσετε τη γρίπη των πτηνών, οι εμπλεκόμενοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι θέτουν τέρμα στο εθελοντικό μορατόριουμ που τέθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2012.
Ωστόσο, η απόφαση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση άλλων ερευνητικών ομάδων που ανησυχούν ότι η έρευνα για τους τρόπους διάδοσης του H5N1, μπορεί να πέσει στα χέρια βιο-τρομοκρατών που θα αξιοποιήσουν τον ιό ως ένα νέο βιολογικό όπλο. Δεν αποκλείουν επίσης και την πιθανότητα ενός εργαστηριακού λάθους, αν ένας γενετικά τροποποιημένος ιός διαφύγει από κάποιο εργαστήριο υψίστης ασφαλείας.
Συνολικά 40 ερευνητές, με κοινή ανακοίνωσή τους ταυτόχρονα στα επιστημονικά έντυπα Science και Nature, δηλώνουν ότι πρέπει να αρχίσουν και πάλι τις έρευνες τους, εφόσον οι επιστήμονες, οι υβερνήσεις και το ευρύ κοινό είχαν ήδη αρκετό χρόνο για να διαβουλευτούν πάνω στο ζήτημα και να υιοθετήσουν νέα μέτρα ασφαλείας, όσον αφορά τέτοιες έρευνες αιχμής.
Όπως επισημαίνουν, τουλάχιστον στις χώρες που επιτρέπουν αυτές τις έρευνες (όπως η Ολλανδία), «έχουν ευθύνη στο πεδίο της δημόσιας υγείας να επαναλάβουν αυτό το σημαντικό έργο». Στόχος τους, λένε, είναι η καλύτερη προετοιμασία της ανθρωπότητας απέναντι σε ένα νέο στέλεχος του ιού, που θα μεταδιδόταν εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο και έτσι θα μπορούσε να προκαλέσει μια θανατηφόρα πανδημία παγκοσμίως με εκατομμύρια θύματα.
Ο ιός Η5Ν1 έχει μέχρι σήμερα σκοτώσει περίπου τους μισούς ανθρώπους που έχει μολύνει, αλλά δεν έχει ακόμα προκαλέσει πανδημία, επειδή δεν εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι έως τώρα θάνατοι προέρχονται από την μόλυνση ανθρώπων από πτηνά.
Όμως ο μεγάλος φόβος των επιστημόνων είναι ότι κάποια στιγμή μια μετάλλαξη του ιού θα βρει τον τρόπο να μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων, γι’ αυτό θέλουν να προετοιμαστούν έγκαιρα, κάνοντας οι ίδιοι εργαστηριακά πειράματα και μεταλλάσσοντας μόνοι τους τον ιό. Αλλά αυτή ακριβώς η πρωτοβουλία είναι που έχει ξεσηκώσει μεγάλες αντιδράσεις και φόβους.
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου «Έρασμος» της Ολλανδίας με επικεφαλής τον καθηγητή Ρον Φουσιέ, (που ηγείται της «ομάδας των 40») και του Πανεπιστημίου Ουισκόνσιν – Μάντισον στις ΗΠΑ, λίγο πριν ισχύσει το μορατόριουμ, ανακάλυψαν ότι ο ιός χρειάζεται πέντε έως δέκα μεταλλάξεις στο γενετικό κώδικα του για να πυροδοτήσει μια θανατηφόρο πανδημία.
Ένας ιός που θα μπορούσε να σκοτώσει τους μισούς ανθρώπους από όσους μολύνει, είναι ένα σενάριο βγαλμένο από τους χειρότερους εφιάλτες του Χόλυγουντ.
Οι επιστήμονες που κάνουν γενετικά πειράματα με τον ιό, επιμένουν ότι πρέπει οι έρευνες να αρχίσουν άμεσα ξανά, προκειμένου να εμποδίσουν ακριβώς ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο να γίνει πραγματικότητα. Παράλληλα, προτάσσουν την ανάγκη διαφύλαξης της αρχής της ακαδημαϊκής ελευθερίας, θεωρώντας απαράδεκτους τους συνεχιζόμενους περιορισμούς στην επιστημονική έρευνα.
Άλλοι επιστήμονες και κυβερνητικοί αξιωματούχοι ακόμα δεν έχουν πειστεί και φοβούνται ότι τέτοιες έρευνες μπορεί να έχουν τελικά ακριβώς το αντίθετα αποτέλεσμα από το επιθυμητό, με το σκεπτικό ότι «ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με τις καλύτερες προθέσεις».
«Αυτή η έρευνα είναι επείγουσα. Ενώ είχαμε αυτό το μορατόριουμ, ο ιός της γρίπης των πτηνών συνεχίζει να εξελίσσεται στη φύση και εμείς πρέπει να συνεχίσουμε την έρευνα. Δεν μπορούμε να περιμένουμε για άλλα ένα ή δύο χρόνια», απαντά ο Δρ Φουσιέ, ο οποίος δηλώνει ότι το εργαστήριό του θα είναι έτοιμο να επαναλάβει τις έρευνές του σε λίγες εβδομάδες.
Όμως ο καθηγητής Ρόμπερτ Μέι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σημειώνει ότι «είναι καλοί άνθρωποι με καλές προθέσεις, όμως υποβαθμίζουν τους κινδύνους για την ασφάλεια των εργαστηρίων τους». Όπως λέει, η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι έχουν υπάρξει πάνω από χίλιες περιπτώσεις ερευνητών που μολύνθηκαν σε εργαστήρια υψίστης ασφαλείας. «Να γιατί αισθάνομαι πως ο κόσμος είναι ασφαλέστερος, αν διατηρήσουμε αυτό το μορατόριουμ», τονίζει.
Στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, όπως η Ιαπωνία, επικρατεί ακόμα αβεβαιότητα για το τι θα γίνει, καθώς δεν έχει ληφθεί οριστική απόφαση από τις αρμόδιες αρχές. Οι 40 ερευνητές αναφέρουν ότι ειδικά σε αυτές τις χώρες θα περιμένουν μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση.