Συνήθως, τα αντιρετροϊκά φάρμακα ελέγχουν τα επίπεδα του HIV στα μολυσμένα άτομα και αποτρέπουν την πλήρη ανάπτυξη του AIDS. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να μείνει κρυμμένος, έως ότου φουντώσει ορισμένα χρόνια αργότερα, όταν οι ασθενείς σταματήσουν τη θεραπεία τους. Έπειτα από πρόσφατη έρευνα τους, οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν πολύ ισχυρό τρόπο να «ξυπνούν» τον αδρανή ιό HIV και να εντοπίζουν τα σπάνια κύτταρα στον οποίο αυτός κρύβεται.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), υπάρχουν περίπου 37 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που ζουν με τον ιό HIV και μόνο 2 εκατομμύρια είναι αυτοί που μολύνθηκαν μέσα στο 2015, ενώ μέχρι σήμερα, ο συνολικός παγκόσμιος αριθμός των νεκρών από τον ιό είναι 35 εκατομμύρια.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και όταν οι ασθενείς με HIV διατηρούν υπό έλεγχο τον ιό με κάποια αντιρετροϊκή θεραπεία, ο ιός μπορεί να παραμείνει αδρανής σε σπάνια κύτταρα και να επανεμφανιστεί όταν σταματήσει η θεραπεία. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η λοίμωξη από HIV εξελίσσεται στο στάδιο του Συνδρόμου της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS). Αυτό μπορεί να διαρκέσει 2 έως 15 χρόνια, ανάλογα με το άτομο.
Οι ιοί προκαλούν νόσημα με την είσοδο τους στα κυττάρα του ξενιστή και την κατάληψη των μηχανισμών των κυττάρων τους για την παραγωγή αντιγράφων του εαυτού τους. Ο HIV στοχεύει στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και εξασθενεί τις ανοσοποιητικές λειτουργίες των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν λοιμώξεις και καταπολεμούν ορισμένους τύπους καρκίνου. Δυστυχώς μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για τη λοίμωξη από τον ιό HIV. Ωστόσο, η αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία μπορεί να διατηρήσει υπό έλεγχο τον ιό και να βοηθήσει στην πρόληψη της μετάδοσης.
Οι δεξαμενές HIV είναι κύτταρα και ιστοί, όπου ο HIV παραμένει, παρά την αντιρετροϊκή θεραπεία. Ο ιός κυρίως ζει και αντιγράφει τον εαυτό του σε CD4 + Τ λεμφοκύτταρα, ενός τύπου λευκών αιμοσφαιρίων. Ενώ η αντιρετροϊκή θεραπεία είναι γενικά επιτυχής σε άτομα με HIV και διακόπτει την εξέλιξη σε AIDS, σε ορισμένες περιπτώσεις ο HIV παραμένει αδρανής για πολλά χρόνια και ξυπνάει όταν πια οι ασθενείς σταματούν τη θεραπεία τους.
Στο περιοδικό Journal of Cell Host &Microbe, ερευνητές από τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες αναφέρουν πως ανακάλυψαν έναν τρόπο να επανενεργοποιούν τον αδρανή HIV και να βρίσκουν τα πολύ σπάνια κύτταρα που τον κρύβουν. Ο επικεφαλής συγγραφέας Dr. Daniel Kaufmann, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής, αναφέρει ότι, προκειμένου να αναπτυχθούν θεραπείες που στοχεύουν στα εναπομείναντα μολυσμένα κύτταρα, θα πρέπει να εντοπιστεί το που βρίσκονται στους πληθυσμούς λεμφοκυττάρων CD4 + Τ, οι οποίοι είναι εξαιρετικά μεταβλητοί. Ο ίδιος εξηγεί: «Η έρευνα μας έχει αποκαλύψει τις κρυψώνες του HIV. Είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε και να ποσοτικοποιήσουμε τα κύτταρα που περιέχουν τον κρυμμένο ιό και στη συνέχεια με δοκιμές φαρμάκων να ξυπνήσουμε τον ιό HIV».
Με την ομάδα του, ο Dr. Kaufmann, ο οποίος είναι επίσης ερευνητής και ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες στο Πανεπιστήμιακό Νοσοκομειακό Κέντρο του Μόντρεαλ ανέπτυξε έναν καινοτόμο τρόπο για να εντοπίζονται τα υπολείμματα στα μολυσμένα κύτταρα. Η μέθοδός αυτή μπορεί να παρομοιαστεί με τη «λήψη μιας φωτογραφίας» του κάθε κυττάρου που φιλοξενεί τον αδρανή HIV. Πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη, καθώς είναι περίπου 1000 φορές πιο ακριβής από τις υπάρχουσες τεχνολογίες.
Η ομάδα ανέλυσε αίμα από 30 ασθενείς με HIV, παίρνοντας δείγμα πριν και μετά την αντιρετροϊκή θεραπεία και κατάφερε να ανιχνεύσει τον ιό στα CD4 + Τ λεμφοκύτταρα όλων των ασθενών. Η ιδέα είναι ότι μόλις βρεθεί το που κρύβεται ο αδρανής HIV, τότε μπορούν να βρεθούν τα φάρμακα που θα τον ξυπνήσουν και θα τον καταστήσουν ορατό στο ανοσοποιητικό σύστημα, ώστε η αντιρετροϊκή θεραπεία να τον εξοντώσει.
Στην επόμενη φάση της μελέτης, δοκιμάστηκαν δύο φάρμακα για την αφύπνηση του κοιμισμένου ιού – η βρυοστατίνη και ένα παράγωγο του ingenol – τα οποία αναπτύχθηκαν για την καταπολέμηση του καρκίνου, αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση του HIV.
Ο Dr. Kaufmann αναφέρει ότι ενώ οι έρευνες τους έγιναν στο εργαστήριο, «η κλινική δοκιμή θα περιλαμβάνει τη χρήση αυτών των φαρμάκων για επαγρύπνηση του ιού, ενώ ο ασθενής θα συνεχίζει τη λήψη θεραπείας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο επανενεργοποιημένος ιός δεν μπορεί να μολύνει άλλα κύτταρα».
Τέλος ο Dr Kaufmann εξηγεί ότι μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστεί η θεραπεία στις ανάγκες κάθε ασθενή, ανάλογα με τις ειδικές κρυψώνες του HIV σε κάθε περίπτωση. Το επόμενο βήμα της ομάδας πάντως είναι να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των νέων φαρμάκων και να ξυπνήσει παρόμοια αποθέματα του ιού σε πιθήκους. Εάν τα φάρμακα λειτουργήσουν στα ζώα, τότε οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους μπορεί να προχωρήσουν σε λίγα χρόνια.