Ερευνητές επαναπρογραμμάτισαν ηπατοκύτταρα σε πρόδρομα παγκρεατικά κύτταρα μεταβάλλοντας τη δραστικότητα ενός γονιδίου. Μια ομάδα ερευνητών στο Κέντρο Μοριακής Ιατρικής Max Delbrück (MDC) έχει πλέον καταφέρει αυτόν τον άθλο σε ποντίκια. Τα αποτελέσματά τους (που δημοσιεύονται στο Nature Communications) θα μπορούσαν να καταστήσουν εφικτή κυτταρική θεραπεία που θα βοηθούσε τα άτομα με διαβήτη.
Σε ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1, το ανοσοποιητικό τους σύστημα στρέφεται εναντίον τους και καταστρέφει τα νησιδιακά κύτταρα του παγκρέατος. Χωρίς αυτά τα κύτταρα, το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη και η αυξημένη γλυκαιμία οδηγεί σε διαβήτη. Στη συνέχεια οι ασθενείς αντιμετωπίζονται με ινσουλίνη δια βίου. Ένας τρόπος για να βοηθηθούν θα ήταν να αναπτυχθούν νέα παγκρεατικά κύτταρα
Η ομάδα του MDC με επικεφαλής της την ερευνήτρια Dr. Francesca Spagnoli ακολούθησε την ιδέα του επαναπρογραμματισμού ηπατοκυττάρων για να δημιουργήσει παγκρεατικά κύτταρα. Η ομάδα της Δρ Spagnoli έχει πλέον καταφέρει να ωθεί τα κύτταρα του ήπατος προς επαναπρογραμματισμό , δηλαδή να υιοθετούν μία λιγότερο εξειδικευμένη κατάσταση και στη συνέχεια να κατευθύνει την ανάπτυξή τους σε κύτταρα με ιδιότητες παγκρεατικού κυττάρου.
Ένα γονίδιο που ονομάζεται Tgif2 (με δράση μεταγραφικού ρυθμιστή) διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία. Tο Tgif2 είναι ενεργό στον ιστό του παγκρέατος, αλλά όχι στο ήπαρ. Για την παρούσα μελέτη η Δρ Nuria Cerda Esteban, διδακτορική φοιτήτρια στο εργαστήριο της Δρ Spagnoli, εξέτασε πώς συμπεριφέρονται τα κύτταρα από ήπαρ ποντικού όταν τους προσδίδονται επιπλέον αντίγραφα του γονιδίου Tgif2.
Στο πείραμα, τα κύτταρα απώλεσαν τις ιδιότητες του ηπατοκυττάρου και απέκτησαν ιδιότητες του παγκρεατικού κυττάρου. Οι ερευνητές μεταμόσχευσαν τα τροποποιημένα κύτταρα σε διαβητικά ποντίκια. Σύντομα μετά από αυτή την παρέμβαση, τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα των ζώων βελτιώθηκαν, υποδεικνύοντας ότι τα κύτταρα πράγματι είχαν αντικαταστήσει τις λειτουργίες των χαμένων νησιδιακών κυττάρων. Τα αποτελέσματα φέρνουν τις κυτταρικές θεραπείες για τους διαβητικούς ασθενείς ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματικότητα.
Το προφανές επόμενο βήμα είναι να μεταφερθούν τα ευρήματα από το ποντίκι στον άνθρωπο. Το εργαστήριο της Spagnoli εξετάζει σήμερα τη στρατηγική της για τα ανθρώπινα ηπατικά κύτταρα σε ένα έργο που χρηματοδοτήθηκε το 2015 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας. «Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των ποντικιών και των ανθρώπων, που πρέπει να ξεπεραστούν,» λέει η Spagnoli. «Αλλά είμαστε σε καλό δρόμο για την ανάπτυξη μελλοντικών θεραπειών.»