Παιδιά “fake news”: Πρόσφατες συζητήσεις για το ρόλο των social media στο πεδίο της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας λειτουργούν ως μια υπενθύμιση γα τη σημασία της κριτικής σκέψης. Πώς μπορούμε να «φιλτράρουμε» τα όσα διαβάζουμε, τι από όλα αυτά είναι αλήθεια και με ποιο τρόπο μπορούμε να κρίνουμε τις προθέσεις των άλλων;
Τα fake news βρίσκουν τόπο, επειδή το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Οι πρόσφατες γενιές δεν έχουν διδαχθεί την κριτική σκέψη επαρκώς, ίσως και καθόλου. Η κριτική σκέψη είναι αυτή η δεξιότητα που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τέτοιες προκλήσεις. Πώς μπορούν οι γονείς να «διορθώσουν» την έλλειψη κριτικής σκέψης στις επόμενες γενιές;
Η διαμόρφωση της κριτικής σκέψης ξεκινά από νωρίς
Όπως έχουν τονίσει οι ερευνητές εδώ και λίγο καιρό, η κριτική σκέψη δεν μπορεί να διαχωριστεί από την γνωστική ανάπτυξη γενικότερα. Οπότε, αν και πολλοί άνθρωποι ακόμα πιστεύουν ότι είναι κάτι που πρέπει να μαθαίνουμε στο πανεπιστήμιο ή στο λύκειο, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αφιερώνουν χρόνο για την ανάπτυξή της σε πολύ νεότερη ηλικία.
Φυσικά, δεν είναι απαραίτητο ή ακόμα και δυνατό να διδάσκουμε σε 4χρονα λογική υψηλού επιπέδου. Αλλά υπάρχουν πολλά πράγματα που οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να ανοίξουν τον νου των παιδιών στον κόσμο γύρω τους.
Το πιο σημαντικό σε αυτή τη νεαρή ηλικία είναι αυτό που ονομάζουν οι ερευνητές μεταγνώση: Είναι μόνο μέσω της μεταγνώσης που τα παιδιά θα μάθουν να σκέφτονται πιο στρατηγικά, να αναγνωρίζουν λάθη στα μοτίβα σκέψης τους και να αντιλαμβάνονται τους περιορισμούς και τις οπτικές των άλλων. Ποιοι άλλοι τρόποι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προαγωγή τέτοιων συνηθειών στο νου των παιδιών;
- Ενθαρρύνετε την περιέργειά τους, κάνοντάς τους πολλές ερωτήσεις για το γιατί και τι σκέφτονται. Οι γονείς δεν πρέπει να αποθαρρύνουν τα παιδιά από το να κάνουν εκείνα ερωτήσεις επίσης.
- Ενθαρρύνετε την ενεργητική ανάγνωση, συζητώντας και σκεπτόμενοι πάνω σε θέματα βιβλίων. Αναλύστε τους διαφορετικούς χαρακτήρες, τις σκέψεις και τις στάσεις τους.
- Κοινωνικοποιήστε τα όσο το δυνατόν περισσότερο με διαφορά από διαφορετικά πλαίσια – είτε πολιτισμικά, γεωγραφικά είτε κοινωνικοοικονομικά. Αυτές οι εμπειρίες είναι πολύτιμες.
- Φέρτε τα παιδιά σε ενήλικες συζητήσεις, μέσα στα σωστά όρια φυσικά και μην αποθαρρύνετε τη συνεισφορά τους.