Ρωτήστε οποιονδήποτε, από ένα NFL quarterback που ανιχνεύει το πεδίο για ανοιχτούς δέκτες έως έναν ελεγκτή εναέριας κυκλοφορίας που παρακολουθεί τις θέσεις των αεροπλάνων ή ένα γονέα που παρακολουθεί τα παιδιά του να τρέχουν στο πάρκο: Εξαρτάται από τον εγκέφαλό μας αν θα κρατήσει αυτό που βλέπουμε στο μυαλό, ακόμη και αν αλλάζουμε το βλέμμα μας και προσωρινά κοιτάζουμε μακριά.
Αυτή η ικανότητα «οπτικής μνήμης» συμβαίνει αβίαστα, αλλά μια νέα μελέτη του MIT δείχνει ότι ο εγκέφαλος εργάζεται σκληρά για να συμβαδίζει. Κάθε φορά που ένα βασικό αντικείμενο μετατοπίζεται πέρα από το οπτικό πεδίο μας, ο εγκέφαλος μεταφέρει αμέσως μια μνήμη με την κωδικοποίησή του μεταξύ νευρώνων στο απέναντι εγκεφαλικό ημισφαίριο.
Το εύρημα, που δημοσιεύτηκε στο Neuron από νευροεπιστήμονες στο Picower Institute for Learning and Memory, εξηγεί μέσω πειραμάτων σε ζώα πώς μπορούμε να παρακολουθούμε συνεχώς τι είναι σημαντικό για εμάς, παρόλο που η βασική καλωδίωση του οπτικού μας συστήματος απαιτεί χαρτογράφηση όσων βλέπουμε στα αριστερά μας με τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου μας και αυτό που βλέπουμε στα δεξιά μας με την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου.
«Πρέπει να ξέρετε πού βρίσκονται τα πράγματα στον πραγματικό κόσμο, ανεξάρτητα από το πού κοιτάζετε ή πώς προσανατολίζεστε σε μια δεδομένη στιγμή», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Scott Brincat, ένας postdoc στο εργαστήριο του καθηγητή Picower Earl Miller, που είναι ο ανώτερος συγγραφέας. «Αλλά η αναπαράσταση που παίρνει ο εγκέφαλός σας από τον έξω κόσμο αλλάζει κάθε φορά που κινείτε τα μάτια σας».
Στα πειράματά τους, ο Brincat, ο Miller και οι συν-συγγραφείς διαπίστωσαν ότι όταν ένα αντικείμενο αλλάζει πλευρές στο οπτικό πεδίο, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί γρήγορα μια ενδεικτική αλλαγή στο συγχρονισμό των συχνοτήτων των εγκεφαλικών κυμάτων για να βομβαρδίζει τις πληροφορίες μνήμης από τη μία πλευρά του εγκεφάλου στο άλλο. Η μεταφορά, η οποία πραγματοποιείται σε μόλις ελάχιστα χιλιοστά του δευτερολέπτου, στρατολογεί μια νέα ομάδα νευρώνων στον προμετωπιαίο φλοιό του αντίθετου εγκεφαλικού ημισφαιρίου για να αποθηκεύσει τη μνήμη. Αυτό το νέο σύνολο νευρώνων κωδικοποιεί το αντικείμενο με βάση τη νέα του θέση, αλλά ο εγκέφαλος συνεχίζει να το αναγνωρίζει ως αντικείμενο που υπήρχε στο οπτικό πεδίο του άλλου ημισφαιρίου.
Αυτή η ικανότητα – να θυμόμαστε ότι κάτι είναι το ίδιο πράγμα ανεξάρτητα από το πώς κινείται σε σχέση με τα μάτια μας – είναι αυτό που μας δίνει την ελευθερία να ελέγξουμε πού κοιτάζουμε, λέει ο Μίλερ. Ένας quarterback μπορεί να αποφασίσει να μετατοπίσει το βλέμμα του από την αριστερή πλευρά του γηπέδου στη δεξιά πλευρά χωρίς να φοβάται ότι θα ξεχάσει αμέσως ότι αυτοί οι δέκτες στην αριστερή πλευρά είναι ακόμα εκεί.