Οι Ιάπωνες είναι από τους μακροβιότερους λαούς παγκοσμίως με πάνω από 65.000 αιωνόβιους στον γενικό πληθυσμό τους. Οι περισσότεροι, όταν σκεφτόμαστε Ιάπωνες, έχουμε στο νου μας ανθρώπους που χαρακτηρίζονται από εσωτερική ηρεμία, πρωτόγνωρη γαλήνη, εστίαση στο στόχο, αποφασιστικότητα και όρεξη. Κατά πόσο ισχύει αυτό;
Από την άλλη πλευρά, έχουμε την παλιά, αιώνια θα λέγαμε, ερώτηση, υπεύθυνη μάλιστα για τη γένεση μιας τεράστιας βιομηχανίας αντιγήρανσης, η οποία θα φτάσει σε έσοδα τα 216.52 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2021: πώς εμείς, οι κοινοί θνητοί, μπορούμε να ζήσουμε περισσότερα χρόνια;
Σύμφωνα λοιπόν με πρόσφατες έρευνες, η απάντηση θα μπορούσε να βρίσκεται στην Ιαπωνία. Ο μέσος όρος προσδόκιμου ζωής φτάνει μέχρι και τα 83.7 χρόνια. Το 2017 μάλιστα αποκαλύφθηκε ότι δύο εκατομμύρια κάτοικοι της χώρας έχουν αισίως φτάσει και ξεπεράσει τα 90 χρόνια ζωής. Τι βάζουν λοιπόν στο νερό της Ιαπωνίας; Μήπως βρήκαν την πηγή της νεότητας και πίνουν μόνο από εκεί και κρυφά από εμάς; Για να απαντήσουμε πιο ρεαλιστικά, οι Ιάπωνες φαίνεται να αριστεύουν στο μάθημα του τρόπου ζωής.
Η διατροφή τους είναι λιτή και ισορροπημένη, αποτελούμενη κυρίως από ψάρι, θαλασσινά, δημητριακά, λαχανικά και τόφου. Οι επεξεργασμένες τροφές της Δύσης που η επιστήμη τώρα πια συνδέει με μια σειρά προβλημάτων υγείας είναι κατά κύριο λόγο απούσα από την κουζίνα τους.
Αυτή η υγιεινή προσέγγιση στη διατροφή αντανακλάται στο ποσοστό παχυσαρκίας της χώρας, που είναι εξαιρετικά χαμηλό (μετά βίας φτάνει το 3%, ενώ για παράδειγμα στη Μ.Βρετανία το ποσοστό είναι 24.9%). Και φυσικά δεν χρειάζεται να θυμίσουμε ότι η παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με καρδιαγγειακές ασθένειες, καρκίνο και διαβήτη. Και το σημαντικό είναι πως οι Ιάπωνες ξεκινούν από μικροί: τα σχολεία όλης της χώρας ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με γεύματα που περιέχουν ελάχιστη ζάχαρη. Με αυτό τον τρόπο, οι μαθητές μαθαίνουν να κάνουν υγιεινότερες επιλογές στο μέλλον.
Όμως, δεν έχουν όλα σχέση με τη διατροφή. Το σύστημα υγείας της Ιαπωνίας θεωρείται από τα καλύτερα παγκοσμίως, συνδυάζοντας εξελιγμένη ιατρική γνώση και εξοπλισμό με ένα προσβάσιμο υβριδικό δημόσιο/ιδιωτικό μοντέλο, τα έξοδα του οποίου η κυβέρνηση καλύπτει κατά το 70%.
Η κυβέρνηση έχει επίσης λάβει προληπτικά μέτρα φροντίδας για τους πολίτες της. Μία πρόσφατη επικέντρωση στην πρόληψη της αυτοκτονίας είχε εκπληκτικά αποτελέσματα: το 2012 ανακοινώθηκε ότι ο αριθμός των αυτοκτονιών έπεσε κάτω από 30.000 για πρώτη φορά μετά το 1998. Οι επιστήμονες στην αρχή θεώρησαν ότι η πτώση ήταν παροδική, αλλά το 2013 είδαν περαιτέρω πτώση των αριθμών.
Η πρόσβαση σε καλό σύστημα υγείας, αλλά και η αγάπη τους για τα ψάρια σίγουρα βοηθούν τους Ιάπωνες να ζουν περισσότερο, αλλά υπάρχουν και ορισμένες μελέτες που υποστηρίζουν ότι η μακροζωία τους οφείλεται σε καλά γονίδια. Το πρώτο γονίδιο είναι το DNA 5178, που βοηθά τον οργανισμό να αντισταθεί σε ενήλικες ασθένειες, όπως διαβήτη τύπου 2. Το δεύτερο είναι ο γενότυπος ND2-237Met που βοηθά στην αντιμετώπιση καρδιαγγειακών και εγκεφαλοαγγειακών παθήσεων. Οι Ιάπωνες είναι πιθανότερο να έχουν αυτά τα γονίδια.
Επιπροσθέτως, χρειάζεται να αναφερθούμε και στο γεγονός ότι οι Ιάπωνες μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που ενισχύει ολιστικά τα περισσότερα χρόνια ζωής. Για παράδειγμα, έρευνα του 2012 συμπέρανε ότι το 98% των παιδιών ενθαρρύνονται και τελικά επιλέγουν να περπατούν ή να ποδηλατούν μέχρι το σχολείο τους. Συνεπώς, οι Ιάπωνες αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση σε πολλαπλά επίπεδα.