Καρκίνος του Προστάτη: Τα άτομα με καρκίνο του προστάτη ενδιάμεσου κινδύνου και εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη μπορούν να αντιμετωπιστούν εξίσου αποτελεσματικά με λιγότερες και υψηλότερες δόσεις ακτινοθεραπείας που χορηγούνται σε πέντε θεραπευτικές συνεδρίες, όπως και με χαμηλότερες δόσεις που χορηγούνται σε διάστημα αρκετών εβδομάδων, σύμφωνα με μια νέα τυχαιοποιημένη δοκιμή φάσης ΙΙΙ. Τα ευρήματα, τα οποία είναι τα πιο πρόσφατα από μια σειρά μελετών που διερευνούν τα οφέλη της στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας σώματος (SBRT) για άτομα που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη, παρουσιάζονται στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ASTRO).
Η μελέτη PACE B ‘Πρόοδοι στη Συγκριτική Τεκμηρίωση’ (Prostate Advances in Comparative Evidence) διαπίστωσε ότι η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT απέδωσε εξίσου καλά με τη συνήθη θεραπεία με μέτρια κλασματοποιημένη ακτινοβολία για άτομα των οποίων ο καρκίνος του προστάτη δεν είχε εξαπλωθεί, καταδεικνύοντας πενταετές ποσοστό ελέγχου της νόσου 96%, σε σύγκριση με 95% για τη συμβατική ακτινοβολία. “Τα αποτελέσματα για τους ασθενείς και στα δύο σκέλη της μελέτης ήταν καλύτερα από ό,τι περιμέναμε”, δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης Nicholas van As, MD, σύμβουλος κλινικός ογκολόγος και ιατρικός διευθυντής του Ιδρύματος Επιστοσύνης του Εθνικού Συστήματος Υγείας The Royal Marsden (The Royal Marsden NHS Foundation Trust) και καθηγητής στο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο (Institute of Cancer Research) στο Λονδίνο. “Το να μπορείς να κάτσεις με έναν ασθενή και να του πεις: “Μπορούμε να σας θεραπεύσουμε με μια θεραπεία χαμηλής τοξικότητας σε πέντε ημέρες και η πιθανότητα να κρατήσετε τον καρκίνο μακριά για πέντε χρόνια είναι 96%”, είναι μια θετική συζήτηση”. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας από τους πιο συχνά διαγνωσμένους καρκίνους στις ΗΠΑ, δεύτερος μετά τον καρκίνο του δέρματος για τους άνδρες ασθενείς. Υπάρχουν περίπου 288.300 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο, με τα ποσοστά να αυξάνονται περίπου 3% κάθε χρόνο από το 2014. “Καθώς αυξάνεται ο όγκος των ασθενών, η ουσιαστική μείωση του αριθμού των επισκέψεων ενός ασθενούς σε ένα κέντρο θεραπείας καρκίνου απελευθερώνει πολύτιμους πόρους, επιτρέποντας στις ομάδες ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας μας να θεραπεύουν περισσότερους ασθενείς σε λιγότερο χρόνο”, δήλωσε ο καθηγητής van As. Οι περισσότεροι καρκίνοι του προστάτη διαγιγνώσκονται πριν ο καρκίνος αναπτυχθεί πέρα από τον αδένα του προστάτη. Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές για τον εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη περιλαμβάνουν την ενεργό επιτήρηση, την ακτινοθεραπεία ή τη χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του προστάτη.
Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT είναι μια προηγμένη μορφή ακτινοθεραπείας που συρρικνώνει ή καταστρέφει τους όγκους με λιγότερες, υψηλότερες δόσεις ακτινοβολίας που χορηγούνται σε μικρό αριθμό συνεδριών στα εξωτερικά ιατρεία. Η προσέγγιση αυτή χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνικές απεικόνισης και σχεδιασμού της θεραπείας για να παρέχει ακτινοβολία με ακρίβεια ακριβείας, ελαχιστοποιώντας τη βλάβη στους γύρω υγιείς ιστούς. Οι ασθενείς που επιλέγουν την ακτινοθεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη ενδιάμεσου κινδύνου λαμβάνουν συνήθως θεραπεία σε 20 ημερήσιες δόσεις ή κλάσματα και έως 40, ενώ η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT χορηγείται συνήθως σε πέντε ή λιγότερες συνεδρίες θεραπείας στα εξωτερικά ιατρεία. “Υπάρχουν πολλά στοιχεία τώρα ότι ο καρκίνος του προστάτη ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα καλύτερα σε ένα μεγάλο μέγεθος κλάσματος που χορηγείται σε μικρότερο χρονικό διάστημα”, δήλωσε. “Έχουμε αποδείξει τώρα ότι η επιταχυνόμενη πορεία είναι εξίσου αποτελεσματική με την παρατεταμένη πορεία”. Η μελέτη ‘Πρόοδοι στη Συγκριτική Τεκμηρίωση’ PACE B ήταν μια πολυκεντρική, διεθνής τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη φάσης ΙΙΙ για να διερευνηθεί κατά πόσον η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT δεν ήταν κατώτερη από τη συμβατική ακτινοβολία για τη θεραπεία ατόμων με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη ενδιάμεσου κινδύνου. Η μη κατωτερότητα μετρήθηκε με βάση το κατά πόσον οι ασθενείς παρέμειναν απαλλαγμένοι από βιοχημική κλινική αποτυχία (BCF), η οποία ορίζεται ως αύξηση των επιπέδων PSA, απομακρυσμένες μεταστάσεις ή άλλες ενδείξεις ότι ο καρκίνος επιστρέφει, ή θάνατο από καρκίνο του προστάτη. Αντλώντας από 38 κέντρα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, οι ερευνητές της μελέτης ‘Πρόοδοι στη Συγκριτική Τεκμηρίωση’ PACE B συμπεριέλαβαν 874 άτομα που προτιμούσαν τη θεραπεία με ακτινοβολία ή ήταν ακατάλληλα για χειρουργική επέμβαση. Η μέση ηλικία ήταν 69,8 ετών.
Οι ασθενείς κλήθηκαν τυχαία να λάβουν είτε στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT (n=443) αποτελούμενη από πέντε κλάσματα σε διάστημα μιας έως δύο εβδομάδων (συνολική δόση 36,25 Gy), είτε τυπική ακτινοβολία (n=441) αποτελούμενη από 39 κλάσματα σε διάστημα 7,5 εβδομάδων (78 Gy) ή 20 κλάσματα σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων (62 Gy). Κανένας από τους ασθενείς δεν έλαβε ορμονική θεραπεία. Η διάμεση παρακολούθηση ήταν 73,1 μήνες. Πέντε χρόνια μετά τη θεραπεία, τα άτομα που έλαβαν θεραπεία με στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT είχαν ποσοστό ελεύθερου από BCF-συνέβη 95,7% (93,2%-97,3%), έναντι 94,6% (91,9%-96,4%) για τα άτομα που έλαβαν συμβατική ακτινοβολία, αποδεικνύοντας ότι η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT δεν ήταν κατώτερη από την συμβατική ακτινοβολία CRT (90% CI, p-value για τη μη κατωτερότητα=0,007). Οι παρενέργειες ήταν χαμηλές και στις δύο ομάδες και δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των θεραπευτικών σκελών. Στα πέντε έτη μετά τη θεραπεία, το 5,5% των ασθενών που έλαβαν στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT παρουσίασαν παρενέργειες βαθμού 2 ή υψηλότερου που επηρέασαν τα γεννητικά ή ουροποιητικά όργανα, σε σύγκριση με το 3,2% στην ομάδα των συμβατικών ασθενών (p=0,14). Μόνο ένα άτομο σε κάθε σκέλος της μελέτης παρουσίασε παρενέργειες γαστρεντερικού βαθμού 2 ή υψηλότερου (p=0,99). “Η συνήθης ακτινοθεραπεία είναι ήδη εξαιρετικά αποτελεσματική και πολύ καλά ανεκτή σε άτομα με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη”, δήλωσε ο καθηγητής van As. “Αλλά για ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και για τους ασθενείς, το να παρέχεται αυτή η θεραπεία εξίσου αποτελεσματικά σε πέντε ημέρες σε αντίθεση με τέσσερις εβδομάδες έχει τεράστιες επιπτώσεις”. Αν και περίμενε ότι η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT δεν θα ήταν κατώτερη από τη συμβατική ακτινοβολία, ο καθηγητής van As δήλωσε ότι εξεπλάγη από το επίπεδο ελέγχου της νόσου που μπόρεσαν να επιδείξουν. Ο ίδιος απέδωσε τα υψηλά ποσοστά στις βελτιώσεις στην καθοδήγηση εικόνας και στις τεχνολογίες για τη χορήγηση ακτινοβολίας τα τελευταία χρόνια. “Ένα από τα πράγματα που κατέδειξε αυτή η μελέτη είναι ότι τα αποτελέσματα της υψηλής ποιότητας ακτινοθεραπείας είναι εξαιρετικά”, δήλωσε. “Έχουμε γίνει πολύ πιο ακριβείς στον εντοπισμό και την επίτευξη των στόχων. Είμαστε σε θέση να τοποθετούμε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας στο σωστό σημείο και να αποφεύγουμε την τοποθέτηση υψηλών δόσεων σε περιοχές που δεν τις θέλουμε”. Προειδοποίησε ότι τα αποτελέσματα δεν μπορούν να εξαχθούν σε όλα τα άτομα με καρκίνο του προστάτη. “Το 90 % των ασθενών μας ήταν ενδιάμεσου κινδύνου, αλλά ήταν το καλύτερο άκρο του ενδιάμεσου κινδύνου”, είπε. “Αυτά τα αποτελέσματα δεν ισχύουν για άτομα με καρκίνο υψηλότερου κινδύνου”.
Η ομάδα του καθηγητή van As εξετάζει επίσης τη χρήση της στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας σώματος SBRT για ασθενείς με νόσο υψηλότερου κινδύνου. Οι μελέτες PACE (NCT01584258) περιλαμβάνουν τρεις μελέτες που διερευνούν τα οφέλη της στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας σώματος SBRT για άτομα με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη. Η μελέτη PACE A συνέκρινε την ποιότητα ζωής των ασθενών μετά από στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT ή χειρουργική επέμβαση στον προστάτη, διαπιστώνοντας λιγότερες ουροποιητικές και σεξουαλικές παρενέργειες από την στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT, αλλά υψηλότερο κίνδυνο για μικροπροβλήματα του εντέρου. Η μελέτη PACE C, η οποία έχει ολοκληρώσει τη συσσώρευση, διερευνά πόσο καλά λειτουργεί η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος SBRT για άτομα με καρκίνο του προστάτη ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου που υποβάλλονται επίσης σε ορμονοθεραπεία. Εν τω μεταξύ, δήλωσε ο καθηγητής van As, τα άτομα με καρκίνο του προστάτη ενδιάμεσου κινδύνου θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα επιλογής της στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας σώματος SBRT ως εναλλακτική λύση σε σχέση με μακρύτερες σειρές ακτινοβολίας ή χειρουργική επέμβαση στον προστάτη.