Πολλές ηλικιωμένες γυναίκες με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο μπορούν να παραλείψουν την ακτινοβολία χωρίς να βλάψουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους, σύμφωνα με μια νέα κλινική δοκιμή. Στη μελέτη συμμετείχαν γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση για μικρούς όγκους του μαστού που κρίθηκε ότι είχαν χαμηλό κίνδυνο επανεμφάνισης. Συνήθως, αυτές οι γυναίκες υποβάλλονται σε ακτινοβολία μετά την επέμβαση και στη συνέχεια ξεκινούν ορμονική θεραπεία για να μειώσουν περαιτέρω τις πιθανότητες υποτροπής. Για πολύ καιρό, το ερώτημα ήταν αν αυτοί οι ασθενείς μπορούν να παραλείψουν με ασφάλεια τον γύρο της ακτινοβολίας. Με βάση τα νέα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στις 16 Φεβρουαρίου στο New England Journal of Medicine, η απάντηση είναι ναι.
Καρκίνος του μαστού
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μετεγχειρητική ακτινοβολία δεν έκανε καμία διαφορά στο πόσο τελικά επιβίωσαν αυτοί οι ασθενείς: Μετά από 10 χρόνια, περίπου το 81% των συμμετεχόντων στη δοκιμή ήταν ακόμα ζωντανοί, ανεξάρτητα από το αν λάμβαναν ακτινοβολία. Και από τις γυναίκες που πέθαναν κατά την περίοδο της μελέτης, λίγες — 13% — πέθαναν από καρκίνο του μαστού. Οι ειδικοί είπαν ότι τα ευρήματα θα πρέπει να ανακουφίσουν κάθε ανησυχία σχετικά με την παράλειψη ακτινοβολίας για τους κατάλληλους ασθενείς. «Αυτά είναι σπουδαία νέα», είπε η Δρ Alice Ho, συνδιευθύντρια της Μονάδας Κλινικής Έρευνας για τον Καρκίνο του Μαστού στο Πανεπιστήμιο Duke στο Durham, N.C.
Η ακτινοβολία στο στήθος μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, όπως πόνο και φλεγμονή του δέρματος, και υπάρχει μικρή πιθανότητα μακροχρόνιας βλάβης στην καρδιά ή τους πνεύμονες. Επιπλέον, είπε ο Ho, ορισμένες γυναίκες θα προτιμούσαν να παραλείψουν οποιαδήποτε θεραπεία που δεν είναι «απολύτως απαραίτητη». «Αυτή η μελέτη δίνει στους γιατρούς τη διαβεβαίωση ότι δεν βλάπτουν τους ασθενείς προσφέροντας την παράλειψη ακτινοβολίας ως επιλογή», δήλωσε ο Χο, ο οποίος συνέγραψε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε με τη μελέτη.
Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες σημαντικές επιφυλάξεις, είπε η ίδια και άλλοι ειδικοί. Πρώτον, τα ευρήματα δεν ισχύουν για γυναίκες μικρότερες των 65 ετών, δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Δρ. Ian Kunkler. «Για τις νεότερες γυναίκες, η μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία παραμένει στάνταρ», δήλωσε ο Kunkler, ογκολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στη Σκωτία.
Τόνισε επίσης ότι η δοκιμή περιελάμβανε ένα συγκεκριμένο σύνολο ασθενών με καρκίνο του μαστού: Όλοι είχαν όγκους όχι μεγαλύτερους από 3 εκατοστά και κανένα σημάδι ότι ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί στους λεμφαδένες στη μασχάλη. Είχαν επίσης καρκίνο θετικό σε ορμονικούς υποδοχείς, που σημαίνει ότι τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη βοηθούσαν στην ανάπτυξή του. Η ορμονική θεραπεία συνιστάται για αυτούς τους καρκίνους για να βοηθήσει στην πρόληψη της υποτροπής και όλοι οι ασθενείς της δοκιμής ξεκίνησαν μια πενταετή πορεία ορμονικής θεραπείας. Έτσι, τα αποτελέσματα αφορούν μόνο γυναίκες όπως αυτές στη δοκιμή, είπε ο Kunkler.
Επιπλέον, ακόμη και αυτές οι γυναίκες μπορεί να εξακολουθούν να επιλέγουν την ακτινοβολία, είπαν τόσο η Kunkler όσο και η Ho. Αυτό συμβαίνει επειδή η δοκιμή διαπίστωσε ότι η ακτινοβολία μείωσε τις πιθανότητες μιας «τοπικής» υποτροπής – καρκίνου που επανέρχεται στο στήθος. Πάνω από 10 χρόνια, λίγο λιγότερο από το 1% των ασθενών που έλαβαν ακτινοβολία είχαν τοπική υποτροπή, έναντι σχεδόν 10% εκείνων που παρέλειψαν την ακτινοβολία. Επιπλέον, είπε ο Ho, οι τεχνολογικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την ακτινοβολία ασφαλέστερη και ευκολότερη. Μια σειρά ακτινοβολίας μπορεί τώρα να διαρκέσει μόλις μία εβδομάδα.
Αυτό το σημείο απηχήθηκε από τον Δρ Naamit Gerber, ογκολόγο ακτινοβολίας στο NYU Langone Perlmutter Cancer Center στη Νέα Υόρκη. Είπε ότι «πολλές γυναίκες» μπορεί ακόμα να επιλέξουν την ακτινοβολία για να ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες τοπικής υποτροπής, ειδικά εάν υπάρχει κάποια αβεβαιότητα, μπορούν να παραμείνουν με πενταετή ορμονική θεραπεία.
Η δοκιμή περιελάμβανε 1.326 ασθενείς με μέσο όρο ηλικίας 71 ετών, όλοι εκ των οποίων υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μικρών όγκων του μαστού. Οι μισοί ανατέθηκαν τυχαία να υποβληθούν σε ακτινοβολία για τρεις έως πέντε εβδομάδες. το άλλο μισό το παρέλειψε.
Μετά από 10 χρόνια, τα ποσοστά επιβίωσης και στις δύο ομάδες ήταν σχεδόν ίδια, μόλις 81%. Λίγες γυναίκες σε κάθε ομάδα υπέστησαν «μακρινή» υποτροπή (καρκίνος του μαστού που είχε εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές του σώματος): 1,6% στην ομάδα χωρίς ακτινοβολία και 3% στην ομάδα που λάμβανε ακτινοβολία.
Όσον αφορά τον τοπικό κίνδυνο υποτροπής, η παράλειψη ακτινοβολίας πράγματι αύξησε τις πιθανότητες. Αλλά η διατήρηση της ορμονικής θεραπείας είχε επίσης σημασία: μεταξύ των γυναικών που δεν έλαβαν ακτινοβολία, ο κίνδυνος τοπικής υποτροπής ήταν τέσσερις φορές υψηλότερος για όσες σταμάτησαν την ορμονική θεραπεία κάποια στιγμή, σε σύγκριση με εκείνες που συνέχισαν.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι αποφάσεις για τη θεραπεία πρέπει να εξατομικεύονται, είπαν και οι τρεις γιατροί. Και, σημείωσε ο Ho, οι αποφάσεις σχετικά με την πρώιμη θεραπεία του καρκίνου του μαστού χαμηλού κινδύνου είναι στην πραγματικότητα πιο περίπλοκες, έναντι του πιο προχωρημένου καρκίνου — επειδή υπάρχουν περισσότερες επιλογές. «Πρέπει να ενημερώσουμε τους ασθενείς τι δείχνουν τα δεδομένα και να πάμε από εκεί», είπε ο Χο. «Είναι πραγματικά μια συλλογική απόφαση». Όσον αφορά τις νεότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο, βρίσκονται σε εξέλιξη δοκιμές για τον εντοπισμό εκείνων που θα μπορούσαν να παραλείψουν με ασφάλεια την ακτινοβολία.