Το λεπτό έντερο βρίσκεται μεταξύ του στομάχου και του παχέος εντέρου. Αποτελεί πάνω από το 70% του μήκους του πεπτικού σωλήνα (φτάνει τα 6 μέτρα) και το 90% της επιφάνειας αυτού. Το μήκος του και η βλεννογόνια επιφάνειά του εξυπηρετούν τη βασική του λειτουργία, που είναι η παραγωγή ουσιών για την πέψη των τροφών και η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών που προκύπτουν από την πέψη. Αποτελείται από το δωδεκαδάκτυλο, τη νήστιδα και τον ειλεό.
Ιωάννης Κ. Κοζαδίνος
Λεπτό έντερο και καρκίνος
Υποστηρίζεται ότι το λεπτό έντερο προστατεύεται από την ανάπτυξη καρκίνου εξαιτίας:
- Της ρευστότητας του περιεχομένου του, που είναι λιγότερο ερεθιστικό για τον βλεννογόνο
- Της ταχύτητας διέλευσης του περιεχομένου, που μειώνει τον χρόνο επαφής του βλεννογόνου του με πιθανά καρκινογόνα συστατικά αυτού του περιεχομένου
- Της χαμηλής περιεκτικότητάς του σε βακτήρια
- Της μεγάλης ποσότητας λεμφικού ιστού στο λεπτό έντερο, του αλκαλικού pH που χαρακτηρίζει τον αυλό του, της ύπαρξης ενζύμων, όπως η υδροξυλάση του βενζοπυρενίου κτλ.
«Παρόλο που, για όλους τους παραπάνω λόγους, τα νεοπλάσματα του λεπτού εντέρου είναι εξαιρετικά σπάνια, όταν εμφανίζονται είναι σε πολύ υψηλό ποσοστό (95%) κακοήθη», αναφέρει ο δρ Ιωάννης Κ. Κοζαδίνος, Διευθυντής Α’ Ρομποτικής Χειρουργικής Κλινικής Metropolitan Hospital.
Τα συνηθέστερα εξ αυτών είναι:
- Τα αδενοκαρκινώματα, πιο συχνά στο δωδεκαδάκτυλο
- Τα καρκινοειδή και τα λεμφώματα, πιο συχνά στη νήστιδα και τον ειλεό
- Τα σαρκώματα με ισοσυχνή παρουσία σε όλο το λεπτό έντερο
- Τα μεταστατικά νεοπλάσματα του λεπτού εντέρου.
Το γεγονός ότι τα αδενοκαρκινώματα εμφανίζονται στον δωδεκαδάκτυλο πιθανώς οφείλεται στην παρουσία, εκεί, του φύματος του Vater, στην περιοχή του οποίου η ανάπτυξη νεοπλασιών δεν είναι σπάνια (παραφατέρια νεοπλάσματα). Οι πρωτοπαθείς όγκοι του λεπτού εντέρου είναι εξαιρετικώς ασυνήθεις, σπανίως δε διαγιγνώσκονται σε πρώιμα στάδια. Η νόσος γίνεται συνήθως κλινικώς εμφανής σε προχωρημένα στάδια, οπότε και η οποιαδήποτε θεραπευτική αντιμετώπιση δίνει φτωχά αποτελέσματα.
Συμπτώματα
Τα κυριότερα συμπτώματα είναι:
- Διάχυτος κοιλιακός πόνος
- Ψηλαφητή μάζα (σύμπτωμα που παρατηρείται στο 25% των ασθενών)
- Αιμορραγία από το ορθό (ανευρίσκεται στο 3-76% των περιπτώσεων), εμφανιζόμενη είτε υπό τη μορφή μέλαινας κενώσεως, είτε ως μαζική αιμορραγία, είτε τέλος, ως μικροσκοπική απώλεια αίματος με τα κόπρανα, που οδηγεί σε εγκατάσταση αναιμίας
- Εμφάνιση κλινικής εικόνας οξείας κοιλίας, που οδηγεί σε ανακάλυψη του όγκου πριν από τη χορήγηση μεταστάσεων
- Εμφάνιση ίκτερου (είναι συχνή σε καρκινώματα του δωδεκαδακτύλου).
Διάγνωση
Η εντερόκλυση (χορήγηση σκιαγραφικής ουσίας στο στομάχι και λήψη ακτινογραφιών) επιτρέπει την ομοιόμορφη σκιαγράφηση ολοκλήρου του λεπτού εντέρου. Είναι η πλέον ενδεδειγμένη ακτινολογική μέθοδος για τη διάγνωση παθήσεων του λεπτού εντέρου. Βοηθητική μπορεί να είναι η ενδοσκόπηση ιδίως για τους όγκους λεπτού εντέρου που εντοπίζονται στα ακραία τμήματα των: δωδεκαδάκτυλος, νήστιδα μέσω γαστροσκόπησης και τελικός ειλεός μέσω κολονοσκόπησης. Η χρήση ενδοσκοπικής κάψουλας μπορεί να φανεί βοηθητική, ενώ η αξονική τομογραφία δίνει πληροφορίες για την τοπογραφία της νόσου και την επέκτασή της σε γειτονικά όργανα ή λεμφαδένες.
Νεότερες απεικονιστικές μέθοδοι είναι οι εξής:
- Μαγνητική εντερόκλυση
- PET-CT: Για εντόπιση και χαρακτηρισμό (καλοήθεις ή μη) ογκόμορφων εξεργασιών
- Διαγνωστική λαπαροσκόπηση: Για σταδιοποίηση καρκίνων του πεπτικού συστήματος με πιθανή εμπλοκή του λεπτού εντέρου (δυνατότητα λήψης βιοψιών).
Τι προκαλεί καρκίνο στο λεπτό έντερο
Είναι γνωστή η συσχέτιση καρκίνου του λεπτού εντέρου με τη νόσο Crohn, την κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη) και το σύνδρομο της οικογενούς πολυποδίασης, ενώ προδιαθεσικοί παράγοντες θεωρούνται το αλκοόλ, τα παστά και καπνιστά, η κατανάλωση λευκής ζάχαρης και, σε ασθενείς με AIDS, η ανοσοκαταστολή.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η χειρουργική εκτομή είναι μονόδρομος για τη θεραπεία του καρκίνου του λεπτού εντέρου. Αφαιρείται το τμήμα του εντέρου που φέρει τον όγκο και γειτονικές δομές, σε περίπτωση που διηθούνται. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα νεοπλάσματα του δωδεκαδακτύλου, για τη θεραπεία των οποίων πρέπει να γίνει εκτομή των ανατομικά σχετιζόμενων γειτονικών δομών, ήτοι της κεφαλής του παγκρέατος και του χοληδόχου πόρου (παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή κατά Whipple). Συμπληρωματική θεραπεία (χημειοθεραπεία ή και ακτινοθεραπεία) μπορεί να παρασχεθεί ανάλογα με το αποτέλεσμα της ιστολογικής. Η επιβίωση, η αναφερομένη στο σύνολο των καρκίνων του λεπτού εντέρου, είναι σχετικά καλή (5ετής για πάνω από το 50% των ασθενών), με καλύτερη πρόγνωση για τα καρκινοειδή και χειρότερη για το αδενοκαρκίνωμα.
Τα τελευταία χρόνια η αλματώδης τεχνολογική πρόοδος επιτρέπει την πραγματοποίηση σχεδόν κάθε τύπου επέμβασης στο λεπτό έντερο με το ρομποτικό σύστημα da Vinci. Τα πλεονεκτήματα είναι εμφανή: ελάχιστος μετεγχειρητικός πόνος, ταχύτερη ανάρρωση, λιγότερες επιπλοκές.