Ινομυαλγία Πόνος: Η ινομυαλγία είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από χρόνιο διάχυτο μυοσκελετικό πόνο. Ως χρόνιος θεωρείται ο πόνος που διαρκεί πάνω από τρεις μήνες και ως διάχυτος ο πόνος που εντοπίζεται και στα δύο ημιμόρια του σώματος (αριστερό και δεξί), καθώς και πάνω και κάτω από τη μέση, συμπεριλαμβανομένης της σπονδυλικής στήλης και εναλλάσσεται ως προς την κύρια εντόπισή του. Αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστή νοσολογική οντότητα το 1990 από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολόγων (American College of Rheumatology- ACR). Πρόκειται για μία συχνή πάθηση, που προσβάλλει περίπου 3-6% του πληθυσμού, εκ των οποίων η πλειονότητα είναι ενήλικες γυναίκες, ηλικίας 25-45 ετών, που αποτελούν το 90% των ατόμων που πάσχουν (γυναίκες/άνδρες= 7/1).
Η διάγνωση τίθεται συνήθως στις ηλικίες 20-50 ετών και η συχνότητα αυξάνει προϊούσης της ηλικίας.
Ινομυαλγία, σύνδρομο μεγεθύνσεως του πόνου
Η ινομυαλγία παρουσιάζει ένα σύνολο συμπτωμάτων και σημείων, τα οποία δεν έχουν συγκεκριμένη αναγνωρίσιμη αιτία.
Πρόκειται για ένα «σύνδρομο μεγεθύνσεως του πόνου», με διακυμάνσεις ως προς την ένταση του πόνου. Έξαρση των συμπτωμάτων παρατηρείται κυρίως τις πρωινές ώρες ενώ μπορεί να προκληθεί και από παράγοντες όπως αλλαγές στη διατροφή, ορμόνες, διαταραχές ύπνου, καιρικές συνθήκες, σωματικό ή ψυχολογικό στρες.
Τα βασικότερα συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
- Διάχυτος πόνος σε όλο το σώμα (σπονδυλική στήλη, αυχένα, ωμική ζώνη, κάτω άκρα). Πρόκειται για συνεχή και βαθύ, μυικό πόνο. Αφορά συνήθως στους παρασπονδυλικούς μυς, στους μυς της ωμοπλάτης και του αυχένα. Ο πόνος προκαλείται με μικρά ερεθίσματα και η αντοχή στον πόνο είναι περιορισμένη.
- Υπεραλγησία όταν ασκείται πίεση σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος, τα λεγόμενα «ευαίσθητα σημεία» (tender points), τα οποία βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές στο πίσω μέρος του αυχένα, στη βάση του κρανίου, στο στέρνο, στο έσω τμήμα του γόνατος, στους γλουτούς και αλλού.
- Ελαττωμένη αντοχή στα φυσιολογικά μη επώδυνα αισθητικά ερεθίσματα δηλαδή ακουστικά, οπτικά, οσφρητικά και ερεθίσματα αφής.
- Δυσκαψία, ιδιαίτερα το πρωί μετά την έγερση.
- Αιμωδίες (τσιμπήματα, μουδιάσματα, «βελονιάσματα).
- Αίσθημα σωματικής κόπωσης.
- Διαταραχές ύπνου. Ο ύπνος δεν είναι βαθύς ούτε αναζωογονητικός και είναι διακοπτόμενος.
- Γνωσιακές διαταραχές, όπως διαταραχές συγκέντρωσης και μνήμης.
- Άγχος, κατάθλιψη.
- Άλλα συμπτώματα, όπως ευερέθιστο έντερο, διάχυτοι κοιλιακοί πόνοι, ουρολογικά συμπτώματα όπως συχνουρία ή επώδυνη ούρηση, κεφαλαλγίες, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, δερματικά εξανθήματα, χρόνιος κνησμός, έντονη υπεριδρωσία, ξηροστομία, εμβοές ωτών, ζάλη.
Αίτια ινομυαλγίας
Τα αίτια της πάθησης είναι άγνωστα και πιθανότατα η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική.
Έχουν ενοχοποιηθεί νευροφυσιολογικοί, ορμονικοί, γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (συναισθηματικό stress). Διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ο καθιστικός τρόπος ζωής, το κάπνισμα και η παχυσαρκία ενδέχεται να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συνδρόμου.
Οι περισσότεροι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια διαταραχή κεντρικής ευαισθητοποίησης, δηλαδή για μια διαταραχή στο επίπεδο της διαβίβασης των αισθητικών ερεθισμάτων στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να αισθάνονται πολύ πιο έντονα τον πόνο (υπεραλγησία).
Διάγνωση ινομυαλγίας
Η διάγνωση της πάθησης γίνεται από το ιστορικό, τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση ενώ δεν υπάρχουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις. Η ανεύρεση των «σημείων ευαισθησίας» κατά την κλινική εξέταση συνηγορεί υπέρ της διάγνωσης. Για να θέσουμε τη διάγνωση χρειάζεται να υπάρχει διάχυτος πόνος στο σώμα για τουλάχιστον τρεις μήνες και να είναι επώδυνα τα 11 από τα 18 σημεία ευαισθησίας.
Ο αποκλεισμός άλλων παθήσεων που θα μπορούσαν να παρουσιαστούν με παρόμοια συμπτώματα είναι σημαντικός και εξαιτίας αυτού επιβάλλεται να γίνουν ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις, καθώς και ανά περίπτωση, κλινική εξέταση από ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων (νευρολόγος, ορθοπεδικός, παθολόγος).
Χαρακτηριστική είναι η χρόνια διαταραχή του ύπνου αλλά και κάποια ψυχικά χαρακτηριστικά, όπως άγχος, τελειομανία, φοβίες ή κατάθλιψη.
Θεραπεία για την ινομυαλγία
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για την ινομυαλγία. Η αντιμετώπιση είναι πολύπλευρη και εξαρτάται από το είδος των συμπτωμάτων που παρουσιάζει κάθε ασθενής. Για την επιτυχή ανακούφιση, απαιτείται διεπιστημονική προσέγγιση, με τη συνεργασία επιστημόνων από διαφορετικά πεδία.
Εναλλακτικές θεραπείες, όπως τεχνικές χαλάρωσης, βελονισμός, φυσικοθεραπεία, θεραπευτικές χειρομαλάξεις, βελονισμός, διατροφή παίζουν σημαντικό ρόλο στη θεραπεία. Διατροφή με φυτικές ίνες, ο περιορισμός του αλκοόλ και της καφεΐνης και η διακοπή του καπνίσματος είναι παράγοντες που συνεισφέρουν στη βελτίωση της κατάστασης ενός ασθενούς με ινομυαλγία.
Κεντρική θέση στην αντιμετώπιση της πάθησης έχει η άσκηση.
Συστήνεται εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης, κυρίως με αερόβια άσκηση, κολύμβηση ή yoga. Η εφαρμογή προγράμματος ήπιων ασκήσεων, που βοηθούν στη διατήρηση του μυϊκού τόνου και μειώνουν τον πόνο και τη δυσκαμψία είναι σημαντική.
Οι παραδοσιακές θεραπείες με αντιφλεγμονώδη και κλασικά αναλγητικά είναι συνήθως αναποτελεσματικές. Παρόλα αυτά, ορισμένα αναλγητικά ή μυοχαλαρωτικά ενδέχεται να ανακουφίσουν ως ένα βαθμό τα συμπτώματα.
Τα φάρμακα που ενδείκνυνται πρωτίστως στην ινομυαλγία έχουν δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων (αμιτριπτυλίνη, ντουλοξετίνη, παροξετίνη, φλουοξετίνη, σιταλοπράμη) στοχεύει στη βελτίωση της διάθεσης, του άγχους, της ποιότητας του ύπνου αλλά και στην αντίληψη του πόνου. Στην ίδια λογική, κεντρικής επίδρασης στο επίπεδο επεξεργασίας και αντίληψης αλγεινών ερεθισμάτων, κινείται η θεραπεία με πρεγκαμπαλίνη.
Η αποφυγή υπερέκθεσης σε στρεσογόνα ερεθίσματα είναι επίσης σημαντική.
Η συναισθηματική υποστήριξη και η επικοινωνία με την οικογένεια και τους φίλους είναι σημαντικά υποβοηθητική ενώ συχνά η συμμετοχή σε οργανωμένες ομάδες μπορεί να είναι αναγκαία. Βασική προϋπόθεση είναι η κατανόηση του συνδρόμου από τον ίδιο τον ασθενή.
Δεδομένης της επίδρασης ψυχολογικών παραγόντων στην αιτιοπαθογένεση της νόσου αλλά και της συνυπάρχουσας ψυχιατρικής συμπτωματολογίας, η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη είναι ιδιαίτερα σημαντική, με αποτέλεσμα η νόσος να αντιμετωπίζεται εν τέλει φαρμακευτικά και ψυχοθεραπευτικά σε ψυχιατρικά ιατρεία.