Οι αλλαγές στην προσωπικότητα μετά από μεταμόσχευση καρδιάς έχουν σημειωθεί σχεδόν από τότε που ξεκίνησαν οι μεταμοσχεύσεις. Σε μια περίπτωση, ένα άτομο που μισούσε την κλασική μουσική ανέπτυξε ένα πάθος για το είδος αφού έλαβε την καρδιά ενός μουσικού. Ο παραλήπτης πέθανε αργότερα κρατώντας μια θήκη για βιολί. Σε μια άλλη περίπτωση, ένας 45χρονος άνδρας παρατήρησε πώς, από τότε που έλαβε την καρδιά ενός 17χρονου αγοριού, του αρέσει να βάζει ακουστικά και να ακούει δυνατή μουσική – κάτι που δεν είχε κάνει ποτέ πριν από τη μεταμόσχευση.
Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι οι λήπτες μεταμόσχευσης καρδιάς μπορεί να μην είναι μοναδικοί στο να βιώνουν αλλαγές στην προσωπικότητα. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να συμβούν μετά τη μεταμόσχευση οποιουδήποτε οργάνου. Τι μπορεί να εξηγήσει αυτό; Μια πρόταση θα μπορούσε να είναι ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο placebo όπου η συντριπτική χαρά της απόκτησης μιας νέας μίσθωσης ζωής δίνει στο άτομο μια πιο ηλιόλουστη διάθεση. Άλλοι λήπτες μοσχευμάτων υποφέρουν από ενοχές και κρίσεις κατάθλιψης και άλλα ψυχολογικά ζητήματα που μπορεί επίσης να θεωρηθούν ως αλλαγές προσωπικότητας.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι αυτές οι αλλαγές προσωπικότητας δεν είναι όλες ψυχολογικές. Η βιολογία μπορεί επίσης να παίξει ρόλο. Τα κύτταρα του μεταμοσχευμένου οργάνου θα εκτελέσουν την αναμενόμενη λειτουργία τους – τα καρδιακά κύτταρα θα χτυπήσουν, τα κύτταρα των νεφρών θα φιλτράρουν και τα ηπατικά κύτταρα θα μεταβολιστούν – αλλά παίζουν επίσης ρόλο σε άλλα μέρη του σώματος. Πολλά όργανα και τα κύτταρά τους απελευθερώνουν ορμόνες ή μόρια σηματοδότησης που έχουν επίδραση τοπικά και αλλού στο σώμα.
Η καρδιά φαίνεται να συνδέεται συχνότερα με αλλαγές προσωπικότητας. Οι θάλαμοι απελευθερώνουν πεπτιδικές ορμόνες, συμπεριλαμβανομένου του «κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου» και του «νατριουρητικού πεπτιδίου του εγκεφάλου», που βοηθούν στη ρύθμιση της ισορροπίας του υγρού στο σώμα επηρεάζοντας τα νεφρά. Παίζουν επίσης ρόλο στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών και αναστέλλουν τη δραστηριότητα του τμήματος του νευρικού μας συστήματος που είναι υπεύθυνο για την απόκριση μάχης ή φυγής.
Τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για αυτό βρίσκονται στον υποθάλαμο – ένα μέρος του εγκεφάλου που παίζει ρόλο σε όλα, από την ομοιόσταση μέχρι τη διάθεση. Έτσι, το όργανο δότη, το οποίο μπορεί να έχει διαφορετικό βασικό επίπεδο παραγωγής ορμονών και πεπτιδίων από το αρχικό όργανο, θα μπορούσε να αλλάξει τη διάθεση και την προσωπικότητα του λήπτη μέσω των ουσιών που απελευθερώνει. Έχει αποδειχθεί ότι τα επίπεδα νατριουρητικών πεπτιδίων είναι υψηλότερα μετά τη μεταμόσχευση – και δεν επιστρέφουν ποτέ στο φυσιολογικό. Αν και μέρος της ανύψωσης είναι πιθανώς μια απάντηση στο τραύμα της χειρουργικής επέμβασης, μπορεί να μην αντιπροσωπεύει τα πάντα.
Μνήμες αποθηκευμένες έξω από τον εγκέφαλο
Το σώμα αποθηκεύει αναμνήσεις στον εγκέφαλο. Έχουμε πρόσβαση σε αυτά όταν σκεφτόμαστε ή μπορεί να ενεργοποιηθούν από την όραση ή την όσφρηση. Αλλά οι μνήμες είναι βασικά νευροχημικές διεργασίες όπου τα νεύρα μεταφέρουν ώσεις το ένα στο άλλο και ανταλλάσσουν εξειδικευμένες χημικές ουσίες (νευροδιαβιβαστές) στη διεπαφή μεταξύ τους. Ενώ στη χειρουργική επέμβαση μεταμόσχευσης, πολλά από τα νεύρα που διέπουν τη λειτουργία του οργάνου κόβονται και δεν μπορούν να επανασυνδεθούν, αυτό δεν σημαίνει ότι τα νεύρα μέσα στο όργανο δεν λειτουργούν ακόμα.
Μάλιστα, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να αποκατασταθούν μερικώς ένα χρόνο μετά την επέμβαση. Αυτές οι νευροχημικές δράσεις και αλληλεπιδράσεις θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν το νευρικό σύστημα του λήπτη, ενεργοποιώντας μια φυσιολογική απόκριση που στη συνέχεια επηρεάζει την προσωπικότητα του λήπτη σύμφωνα με τις αναμνήσεις του δότη. Γνωρίζουμε ότι κύτταρα από τον δότη βρίσκονται να κυκλοφορούν στο σώμα του λήπτη και το DNA του δότη φαίνεται στο σώμα του λήπτη δύο χρόνια μετά τη μεταμόσχευση. Αυτό θέτει και πάλι το ερώτημα πού πηγαίνει το DNA και ποιες ενέργειες μπορεί να έχει.
Ένα πράγμα που κάνει είναι να διεγείρει τις ανοσολογικές αποκρίσεις. Αυτές οι ανοσολογικές αντιδράσεις μπορεί να είναι αρκετές για να προκαλέσουν αλλαγές στην προσωπικότητα, καθώς η μακροχρόνια φλεγμονή χαμηλού επιπέδου είναι γνωστό ότι μπορεί να αλλάξει χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η εξωστρέφεια και η ευσυνειδησία. Όποιος μηχανισμός ή συνδυασμός μηχανισμών είναι υπεύθυνος, αυτός ο τομέας της έρευνας απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση, έτσι ώστε οι λήπτες να μπορούν να κατανοήσουν τις σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές που θα μπορούσαν να συμβούν μετά την επέμβαση.