Huntington: Νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Biotechnology απαντά σε σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα των θεραπειών που επιδιώκουν την αντικατάσταση ασθενών και γερασμένων κυττάρων του κεντρικού νευρικού συστήματος με υγιή. Τα ευρήματά της έχουν επιπτώσεις σε μια σειρά νευρολογικών και ψυχιατρικών διαταραχών -συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Huntington, της αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης (ALS) και της σχιζοφρένειας- που έχουν συνδεθεί με τα γλοία, έναν πληθυσμό κυττάρων που υποστηρίζουν την υγεία και τη λειτουργία του εγκεφάλου. “Μια ευρεία ποικιλία διαταραχών που συνδέουμε με νευρωνική απώλεια φαίνεται τώρα να προκαλείται από δυσλειτουργικά γλοιακά κύτταρα”, δήλωσε ο καθηγητής Νευρολογίας του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ (URMC) Steve Goldman, MD, Ph.D., επικεφαλής συγγραφέας της νέας μελέτης. “Αυτό καθιστά αυτές τις ασθένειες ελκυστικούς στόχους για θεραπείες με βάση βλαστικά και προγονικά κύτταρα”. Η νέα μελέτη από το Κέντρο Μεταφραστικής Νευροϊατρικής URMC (URMC Center for Translational Neuromedicine), του οποίου ο Goldman είναι συνδιευθυντής, περιγράφει την ικανότητα των ανθρώπινων γλοιακών προγονικών κυττάρων – πρόδρομων κυττάρων που μπορούν να δημιουργήσουν τόσο αστροκύτταρα όσο και ολιγοδενδροκύτταρα, τους δύο κύριους τύπους γλοίας – να ανταγωνίζονται μεταξύ τους στον ενήλικο εγκέφαλο και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των νέων και υγιών κυττάρων έναντι των γηρασμένων και ασθενών κυττάρων.
Το αποκορύφωμα μιας δεκαετίας επιστημονικής προόδου
Πίσω από τα νέα ευρήματα κρύβεται μια σειρά πρόσφατων σημαντικών εξελίξεων. Το 2013, ο Goldman και οι συνεργάτες του ανέφεραν για πρώτη φορά στρατηγικές για την παραγωγή των γλοιακών υποστηρικτικών κυττάρων του εγκεφάλου από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα. Σε μεταγενέστερη έρευνα, το εργαστήριο μεταμόσχευσε αυτά τα κύτταρα στους εγκεφάλους μωρών ποντικιών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ανθρώπινων γλοιακών-χιμαιρικών ποντικιών, ένα τεχνικό επίτευγμα που επιτρέπει στους ερευνητές να μελετούν τα ανθρώπινα γλοιακά κύτταρα στον ζωντανό εγκέφαλο. Η ομάδα έδειξε ότι μετά τη μεταμόσχευση, τα ανθρώπινα γλοιακά προγονικά κύτταρα γρήγορα υπερίσχυσαν των γηγενών κυττάρων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν εγκέφαλοι με νευρώνες ποντικιών και ανθρώπινη γλοία. Σε μεταγενέστερα πειράματα, το εργαστήριο μεταμόσχευσε ανθρώπινα γλοιακά κύτταρα με τη μετάλλαξη της νόσου του Huntington (HTT). Παρατήρησαν ότι αυτή η μετάλλαξη εξασθένησε τη λειτουργία των γλοιακών προγονικών κυττάρων, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή παραγωγή αστροκυττάρων και ολιγοδενδροκυττάρων. Το εργαστήριο έδειξε επίσης ότι η μεταμόσχευση υγιών ανθρώπινων γλοιακών αρχέγονων κυττάρων σε μοντέλα ποντικιών της νόσου Huntington καθυστέρησε την εξέλιξη της νόσου, ενισχύοντας τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η δυσλειτουργία της γλοίας σε αυτή την ακόμη μη θεραπεύσιμη νευροεκφυλιστική νόσο.
Τα νεαρά και υγιή κύτταρα ανταγωνίζονται τα παλαιότερα και άρρωστα
Καθώς αυτές οι προηγούμενες μελέτες περιορίζονταν στη μεταμόσχευση ανθρώπινων κυττάρων στον εγκέφαλο ποντικού, παρέμενε το ερώτημα αν τα ανθρώπινα κύτταρα που μεταμοσχεύτηκαν σε έναν άλλο ανθρώπινο εγκέφαλο θα απέδιδαν το ίδιο είδος οφέλους. Αυτή η νέα μελέτη υποδηλώνει έντονα ότι η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι θετική και υπογραμμίζει τη δυνητική αξία των θεραπειών κυτταρικής υποκατάστασης, δείχνοντας ότι τα υγιή ανθρώπινα γλοία θα ανταγωνίζονται και θα αντικαθιστούν τα άρρωστα ανθρώπινα κύτταρα. Για να το αποδείξουν αυτό, οι ερευνητές εμφύτευσαν πρώτα ανθρώπινα γλοιακά προγονικά κύτταρα με τη μετάλλαξη HTT στους εγκεφάλους νεογέννητων ποντικών. Αφού τα ζώα ενηλικιώθηκαν, οι ερευνητές στη συνέχεια μεταμόσχευσαν υγιή ανθρώπινα γλοιακά κύτταρα, τα οποία συνέχισαν να εκτοπίζουν και να εξαλείφουν τα αντίστοιχα κύτταρα της νόσου του Huntington. “Στο ραβδωτό σώμα, την περιοχή-στόχο μας, τα υγιή κύτταρα ουσιαστικά εκδίωξαν τα κύτταρα της νόσου, αντικαθιστώντας τελικά πλήρως τον γλοιακό προγονικό πληθυσμό”, δήλωσε ο Goldman. “Μπορείτε πραγματικά να δείτε ένα κύμα μετανάστευσης και ένα όριο όπου τα κύτταρα που εκφράζουν τη μετάλλαξη HTT πεθαίνουν και αντικαθίστανται από υγιή”. Σε μια συνοδευτική σειρά πειραμάτων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι νεότεροι υγιείς ανθρώπινοι γλοιογενείς προγονικοί οργανισμοί ανταγωνίζονταν τους παλαιότερους και κατά τα άλλα υγιείς ανθρώπινους γλοιογενείς οργανισμούς, γεγονός που υποδηλώνει ότι η κυτταρική νεότητα είναι ένας κρίσιμος καθοριστικός παράγοντας της ανταγωνιστικής επιτυχίας.
“Τα ευρήματα αυτά έχουν ισχυρές θεραπευτικές επιπτώσεις, καθώς υποδηλώνουν ότι στον ενήλικο ανθρώπινο εγκέφαλο, τα γλοία που κατοικούν -είτε νοσούν είτε είναι απλώς γερασμένα- μπορούν να αντικατασταθούν μετά την εισαγωγή νεότερων και υγιέστερων κυττάρων”, δήλωσε ο Goldman. Πρόσθετοι συγγραφείς της μελέτης είναι οι John Mariani, Renee Solly, Ashley Tate, Steven Schanz, Natasha Cotrupi και Abdellatif Benraiss με το URMC και οι Ricardo Vieira, Gwen Huynh, Hans Stephensen, Marzieh Mousaei και Jon Sporring με το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης.