Το παραμύθι είναι ένα φαινόμενο το οποίο συνδέεται με την ύπαρξη του ανθρώπου σε όλους τους λαούς της γης και όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες από τους πανάρχαιους χρόνους.
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr ο Δημήτρης Μπούκουρας-Κλινικός Ψυχολόγος -Ψυχοθεραπευτής.
Η ανάγκη της δημιουργίας των παραμυθιών πηγάζει από την προσπάθεια για την διαπαιδαγώγηση του μετέπειτα ενήλικα με τη σωστή προσέγγιση ηθικών αξιών όπως δικαιοσύνη, καλοσύνη, ισότητα, αγάπη, αλληλεγγύη, αλτρουισμός με απώτερο σκοπό την ενδυνάμωση της φωτεινής τους πλευράς έναντι της σκοτεινής του. Με πιο απλά λόγια, την επικράτηση του καλού στο κακό, την διέξοδο από την πάλη ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα κι ακόμα καλύτερα την εναρμόνιση της λογικής με το συναίσθημα έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της ωριμότητας του ατόμου και της συγκρότησης του ψυχισμού ή της προσωπικότητάς του.
Η τεχνική της δομής του παραμυθιού στηρίζεται κατ’ αρχήν σε φανταστικές καταστάσεις οι οποίες εκφράζονται με ήρωες ανθρώπους με ιδιαίτερα καλά ή κακά χαρακτηριστικά (μάγισσες, πρίγκιπες, νεράιδες, δράκοι, νάνοι, ξωτικά, βασιλιάδες, τέρατα κ. α.) όπως επίσης και χαρακτηριστικά κοινωνικών τάξεων και χαρακτήρων (πλούσιος, φτωχός, ματαιόδοξος, τσιγκούνης, δόλιος, καλοσυνάτος κ.α.).
Πολύ συχνά όμως η θέση των ηρώων των παραμυθιών καταλαμβάνεται από πλάσματα του ζωικού βασιλείου που παρουσιάζονται είτε μεταμορφωμένα σε ανθρώπους, είτε αποκτούν ανθρώπινη υπόσταση με την ομιλία, τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας σειράς παραμυθιών με κεντρικούς ήρωες τα ζώα είναι οι γνωστοί σε όλους μας μύθοι του Αισώπου (ο κόρακας και η αλεπού, ο τζίτζικας και ο μέρμηγκας, ο λαγός και η χελώνα κ.α.).
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα θέματα που εμπεριέχονται στα παραμύθια αποτελούνται από εικόνες και σύμβολα όμοια σε όλον τον κόσμο, δηλ. από αρχέτυπες εικόνες και συμβολισμούς βαθειά ριζωμένους στο ασυνείδητο της ύπαρξης που βοηθούν τον άνθρωπο να κατανοήσει τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλλει. Τα παραμύθια λοιπόν βοηθούν στο να γίνονται κατανοητά στους ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, εποχών, πολιτισμών και λαών τα μηνύματά τους. Για το λόγο αυτό είναι γραμμένα με τρόπο προσιτό και ευχάριστο και ακόμη κι αν εμπεριέχουν δυσάρεστες και αγωνιώδεις καταστάσεις στο τέλος τους οδηγούν τον άνθρωπο στην κάθαρση.
Η φαντασιακή δραστηριότητα του ανθρώπου προσπαθεί να καλύψει την ικανοποίηση των επιθυμιών, των στόχων, των σκοπών και των φιλοδοξιών του. Συνεπώς η ταύτισή του με κάποιον από τους ήρωες συνάδει με τα κοινά στοιχεία της προσωπικότητάς του και όταν πρόκειται για ένα μικρό παιδί μας βοηθά στο να προσεγγίσουμε ευκολότερα τον προβληματισμό του, το χαρακτήρα του και τις ανησυχίες του ώστε να παρέμβουμε καθοριστικά στη διαμόρφωσή τους με σκοπό τη σωστή διαπαιδαγώγησή του και την ψυχολογική του στήριξη. Επίσης μας παρέχεται η δυνατότητα να καταστήσουμε στην ψυχή και το μυαλό του μικρού παιδιού πιο διακριτούς τους ρόλους των δύο φύλων καθώς και τα χαρακτηριστικά που τα προσδιορίζουν (π.χ.: Χένσελ και Γκρέτελ, Σταχτοπούτα και Πρίγκιπας κ.α) .
Η διαφορά του παραμυθιού από το ψέμα – όπως είπε και ο γνωστός σουηδός σκηνοθέτης Ίνγκμαρ Μπέργκμαν – είναι ότι το παραμύθι μπορεί συχνά να παραπέμπει σε φανταστικές καταστάσεις αλλά γίνεται γέφυρα με την πραγματικότητα, ενώ το ψέμα την αποφεύγει.
Το παιδί διεισδύοντας μέσα στον κόσμο των παραμυθιών βοηθιέται στο να αντιληφθεί τη λειτουργία της κοινωνίας με τις αντιξοότητες και τις κοινωνικές της ανισότητες ώστε να προετοιμαστεί σωστά για την προσαρμογή του στην κοινωνία των ενηλίκων.
Στο συγκεκριμένο παραμύθι της …πρωταγωνιστούν δύο χαρακτήρες: δύο αδέλφια εκ των οποίων ο ένας παρουσιάζεται ως ο επιτυχημένος, ισχυρός, αρτιμελής και μεγαλόψυχος και ο άλλος ως υπολειπόμενος λόγω ειδικών σωματικών αδυναμιών οι οποίες τον καθιστούν ευάλωτο σωματικά και ψυχικά και κατά συνέπεια εξαρτώμενο. Η ανάγκη αυτή εξάρτησης επικεντρώνεται στον αδελφό του ο οποίος ανταποκρίνεται με πολλή αγάπη και τρυφερότητα, ενθαρρύνοντάς τον να συμμετέχει στις καθημερινές δραστηριότητες της ζωής κι ακόμα να επιχειρεί να πετύχει στόχους υψηλούς και φιλόδοξους. Τον παροτρύνει λοιπόν να ξεπεράσει τους ενδοιασμούς του και τους φόβους του και να λάβει μέρος στους παραολυμπιακούς αγώνες. Μέσα από την πλοκή του παραμυθιού και τους ήρωές του αναδεικνύεται και ο παιδαγωγικός του χαρακτήρας ο οποίος προβάλλει ανθρώπινες αξίες και ιδανικά με απλό και προσιτό τρόπο.
Οι ανθρώπινες αξίες που αναδύονται από τον χαρακτήρα του ευάλωτου και αδύναμου αδελφού είναι η πίστη, η ψυχική δύναμη και το σθένος, η αισιοδοξία, η αυτοπεποίθηση, η υπομονή και η επιμονή ενώ από την πλευρά του ισχυρού και προστατευτικού αδελφού διακρίνεται ο αλτρουισμός, ο σεβασμός στις ιδιαιτερότητες και τις αδυναμίες του άλλου και η ανάγκη του να μάχεται να τις μετατρέψει σε αγωνιστικότητα, δυναμισμό και ενέργεια προκειμένου ν’ αντιμετωπίσει πιο δημιουργικό τρόπο τις δυσκολίες της ζωής.
Το κυρίαρχο συναίσθημα όμως που ενώνει αυτούς τους δύο ανθρώπους είναι αναμφισβήτητα η αγάπη. Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι οι πρωταγωνιστές του παραμυθιού είναι και οι δύο ήρωες ο καθένας με τον δικό του τρόπο, γιατί ήρωας δεν είναι μόνο αυτός που η φύση των εξαναγκάζει να προσαρμοστεί σε κάποια σωματική ή ψυχική ατέλεια, αλλά κι αυτός που θυσιάζει τη ζωή του για να σταθεί δίπλα του και να μετατρέψει τον πόνο του σε χαρά και δημιουργία.