Τι είναι η ουρική αρθρίτιδα;Η επιστημονική της ονομασία είναι «υποτροπιάζουσα οξεία ή χρόνια κρυσταλλογενής αρθρίτιδα περιφερικών αρθρώσεων» και είναι αποτέλεσμα εναπόθεσης σε αυτές κρυστάλλων ουρικού μονονατρίου, λόγω υπερκορεσμού του αρθρικού υγρού σε ουρικό οξύ. Ποια τρόφιμα βλάπτουν & ποια οφελούν;
Σχετικές πληροφορίες δίνει στο www.Life2day.gr ο Δημήτρης Γρηγοράκης,Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, ΜScΕπιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ – ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας .
Προσβάλλει πολύ πιο συχνά τους άνδρες από ό,τι τις γυναίκες και μάλιστα σε αναλογία 5:1, ενώ εμφανίζει τη μεγαλύτερη συχνότητά της μετά την πέμπτη δεκαετία της ηλικίας. Στη χώρα μας η συχνότητα της ουρικής αρθρίτιδας βρίσκεται στο 4,7‰ των ενηλίκων.
Αιτιολογία
Η ουρική αρθρίτιδα οφείλεται στην εναπόθεση μέσα στις αρθρώσεις με τη μορφή κρυστάλλων ενός άλατος του ουρικού οξέος που λέγεται ουρικό μονονάτριο. Ο σχηματισμός των κρυστάλλων αυτών οφείλεται σε μεγάλη αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα, δηλ. σε υπερουριχαιμία. Το ουρικό οξύ είναι ένα φυσιολογικό προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών, που περιέχονται στις τροφές, και αποβάλλεται από τους νεφρούς. Η υπερουριχαιμία οφείλεται είτε σε αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος είτε σε μειωμένη αποβολή από τους νεφρούς είτε σε συνδυασμό και των δύο αυτών μηχανισμών. Μέχρι την εμφάνιση του πρώτου επεισοδίου οξείας ουρικής αρθρίτιδας συνήθως προηγείται μια μακρά περίοδος ασυμπτωματικής υπερουριχαιμίας
Στατιστικά, το 30% των ασθενών με Οξεία Ουρική Αρθρίτιδα έχει φυσιολογικό Ουρικό οξύ αίματος.
• Αυξημένη πρόσληψη πουρινών με την τροφή, δηλαδή αυξημένη κατανάλωση εντοσθίων, μικρών ζώων, θαλασσινών, προϊόντων κυνηγίου κ.α.
• Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ.
• Αυξημένη ανακύκλωση πυρηνοπρωτεινών που συμβαίνει σε ορισμένα αιματολογικά νοσήματα όπως λεμφώματα, λευχαιμίες, αιμολυτικές αναιμίες καθώς και σε άλλα νοσήματα όπως ψωρίαση.
• Ύπαρξη γενετικών ανωμαλιών ενζύμων, που συμμετέχουν στο μεταβολισμό του ουρικού οξέος (π.χ. σύνδρομο Lesch-Nyhan). Χωρίς να διαπιστώνεται το αίτιο (ιδιοπαθής υπερουριχαιμία).
• Ελαττωμένη αποβολή του ουρικού οξέος από τους νεφρούς: Νεφρική βλάβη.
• Διάφορα φάρμακα.
• Καταστάσεις που προκαλούν μείωση του PH των ούρων. Καταστάσεις οξέωσης (διαβητική, γαλακτική, νηστεία).
Όλες οι καταστάσεις που αναφέρθηκαν, προκαλούν υπερουριχαιμία, (αύξηση της τιμής του ουρικού οξέος στο αίμα). Παραδόξως, υπάρχουν ασθενείς με αυξημένες τιμές ουρικού οξέος αίματος, που δεν αναπτύσσουν ποτέ ουρική αρθρίτιδα.
Κλινική Εικόνα της Οξείας Ουρικής Αρθρίτιδας
Η έναρξη είναι ύπουλη, χωρίς καμία προειδοποίηση. Συμβαίνει συχνά οξεία ουρική αρθρίτιδα ενώ το ουρικό οξύ αίματος είναι φυσιολογικό. Παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της κρίσης είναι ένα πλούσιο γεύμα, μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος, κάποια εμπύρετη λοίμωξη, σωματικό ή ψυχολογικό stress, χειρουργική επέμβαση, άλλη σοβαρή νοσηρή κατάσταση, σωματική άσκηση, καταπόνηση της αρθρώσεως, τραύμα, αιμορραγία κ.α. Συνήθως η προσβολή εμφανίζεται νύκτα και αφορά μία άρθρωση.
Τα συμπτώματα είναι: πόνος, οίδημα, ευαισθησία, τοπικό αίσθημα θερμότητας, έντονη ερυθρότητα του δέρματος πάνω από την προσβεβλημένη άρθρωση και ορισμένες φορές χαμηλή πυρετική κίνηση ή και υψηλός πυρετός. Συχνότερα προσβάλλεται η μεταταρσοφαλαγγική άρθρωση του μεγάλου δακτύλου στο πόδι (“ποδάγρα”).
Μπορούν όμως να προσβληθούν: ο αστράγαλος, το γόνατο, ο καρπός, τα δάκτυλα, κλπ
Διαιτολόγιο ασθενών
Τα τρόφιμα που βλάπτουν
Να αποφεύγονται τα εξής φαγητά (περιεχόμενες πουρίνες σε mg/g:
1. Αυγοτάραχο ρέγγας Ταραμοσαλάτα) 484 mg/g
2. Κρέας μικρών ζώων (κατσικάκι, αρνάκι, μοσχαράκι, 450 mg/g
3. Εντόσθια ζώων: Πάγκρεας, νεφρά, συκώτι (=κοκορέτσι) 426 mg/g
4. Μπύρα (μαγιά) 400 mg/g
5. Eκχύλισμα (σάλτσα) κρέατος 356 mg/g
6. Σαρδέλες 234 mg/g
7. Μαρίδες 168 mg/g
8. Καρδιά προβάτου 174 mg/g
9. Ρέγγες 172 mg/g
10. Μύδια 154 mg/g
11. Καπνιστά κρέατα 100 mg/g
12. Θαλασσινά μαλάκια 80 mg/g
*13.Μπακαλιάρος, κολιός, σολωμός, σκουμπρί, πέστροφα 70 mg/g
14. Τα προιόντα κυνηγίου: χήνα, πέρδικα, φασιανός, περιστέρι, γαλοπούλα 60 mg/g
Επίσης βλάπτουν τα εξής τρόφιμα και ενέργειες:
1. Βλάπτει η παχυσαρκία και η πολυφαγία. Χρειάζεται δίαιτα αδυνατίσματος σε παχύσαρκους. Η παχυσαρκία αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για υποτροπές κρίσης ουρικής αρθρίτιδας
2. Βλάπτει η αφυδάτωση. Χρειάζονται πολλά νερά. Περίπου 4-5 λίτρα νερού την ημέρα.
3. Βλάπτει η καταπόνηση. Χρειάζεται αποφυγή βαδίσματος όταν υπάρχουν κρίσεις ουρικής αρθρίτιδος.
4. Βλάπτει η κατανάλωση αλκοολικών ποτών και μπαχαρικών.
5. Bλάπτει το απότομο αδυνάτισμα χωρίς λήψη επαρκούς ποσότητας υγρών.
Τροφές που οφελούν
Επιτρέπονται τα εξής τρόφιμα: Περιέχουν κάτω από 50mg /g πουρίνες
1. Ο καφές, τα αναψυκτικά, το τσάϊ, το χαμομήλι, κακάο
2. Φρούτα, χυμοί φρούτων, λαχανικά, ντομάτα, όσπρια, μανιτάρια
3. Μεγάλα Ψάρια, κοτόπουλο, πάπια
4. Αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά.
5. Ξηροί καρποί, Αυγά, Τα πολλά νερά.
Για την πρόληψη μελλοντικών προσβολών οξείας ουρικής αρθρίτιδας θα πρέπει :
• Αποφυγή τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε πουρίνες, όπως π.χ. εντόσθια, ζωμός κρέατος, μύδια, στρείδια, αυγοτάραχο, σαρδέλες, ρέγγα κ.ά.
• Απώλεια βάρους.
• Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών.
• Λήψη επαρκούς ποσότητας υγρών σε καθημερινή βάση.
• Αποφυγή επαναλαμβανόμενων μικροτραυματισμών κατά τη διάρκεια ασκήσεων ή επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
• Εφόσον είναι δυνατό, μετά από συμβουλή του θεράποντος γιατρού, να γίνεται διακοπή και αντικατάσταση ορισμένων φαρμάκων που αυξάνουν το ουρικό οξύ του αίματος.