Από τον Δεκέμβριο του 2019, η Γουχάν της Κίνας διενεργεί παρακολούθηση της γρίπης και των σχετικών ασθενειών και έχει ανακαλυφθεί ένας αριθμός περιπτώσεων ιογενούς πνευμονίας, οι οποίες έχουν διαγνωστεί ως ιογενής πνευμονία ή πνευμονική λοίμωξη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τον χαρακτήρισε ως νέο κορωνοϊό (2019-nCoV) στις 12 Ιανουαρίου 2020. Η Ερευνητική Ομάδα για τον κορωνοϊό ονόμασε τον ιό με σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο κορωνοϊός 2 (SARS-CoV-2) και ο ΠΟΥ χαρακτήρισε την κατάσταση που προκαλείται από αυτόν ως νόσο του κορωνοϊού 2019 (COVID-19).
Ο ανοσοποιητικός έλεγχος και η επούλωση τραυματισμών ιστού είναι σημαντικές δυνατότητες των βλαστοκυττάρων, ιδιαίτερα των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων (MSC). Τα MSC και τα βλαστικά/προγονικά κύτταρα του πνεύμονα (LSCs) έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως στη θεραπεία ιογενών λοιμώξεων και ασθενειών, όπως ο οξύς πνευμονικός τραυματισμός (ALI), τα τελευταία χρόνια. Από το ξέσπασμα του COVID-19, η θεραπεία με MSC βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο. Σε πρόσφατες μελέτες έχει βρεθεί ότι τα MSCs εξασθενούν αποτελεσματικά τη σοβαρή φλεγμονώδη απόκριση σε ασθενείς με SARS-CoV-2, ενισχύουν τη λειτουργία των πνευμόνων, προστατεύουν και επιδιορθώνουν τον πνεύμονα και διαδραματίζουν θετικό ρόλο στην ανακούφιση από την πνευμονική ίνωση σε ασθενείς με COVID-19.
Επιπλέον, μια ποικιλία οργανοειδών που παράγονται από βλαστοκύτταρα έχει καθιερωθεί σε πολυάριθμες μελέτες ως ιδανικό και επαρκές μοντέλο για τη διερεύνηση της πιθανότητας και του μηχανισμού μόλυνσης πολλαπλών οργάνων από τον SARS-CoV-2, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην έρευνα κλινικής θεραπείας. Μια ομάδα ερευνητών από διάφορα ιδρύματα εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο τα βλαστοκύτταρα θα παίξουν ρόλο στην καταπολέμηση της COVID-19 σε αυτό το έγγραφο, το οποίο περιλαμβάνει μια συστηματική ανασκόπηση και προοπτική της μελέτης σχετικά με τη θεραπεία με βλαστοκύτταρα COVID-19 και τη μοντελοποίηση ασθενειών.
Η χρήση βλαστοκυττάρων για θεραπεία COVID-19
Υπάρχουν πλέον πολυάριθμες χρήσεις και έρευνες για την πειραματική θεραπεία με βλαστοκύτταρα σε βαριά άρρωστους ασθενείς με COVID-19, ιδιαίτερα τη θεραπεία με MSC. Τα MSC παράγονται από το μεσόδερμα και το εξώδερμα κατά τα πρώιμα στάδια της εμβρυϊκής ανάπτυξης και έχουν τύχει μεγάλης πίεσης λόγω της ικανότητας πολυκατευθυντικής διαφοροποίησής τους, των ανοσοτροποποιητικών τους ικανοτήτων και της έλλειψης ηθικών ζητημάτων. Τα MSC έχουν εξαχθεί από πολλούς ιστούς και έχουν χρησιμοποιηθεί για συγκεκριμένη επισκευή και αναγέννηση ιστών καθώς η αναγεννητική ιατρική και η ιατρική ακριβείας έχουν προχωρήσει. Τα MSC μπορούν επί του παρόντος να εξαχθούν από ένα ευρύ φάσμα ανθρώπινων ιστών, συμπεριλαμβανομένου του μυελού των οστών, του αίματος του ομφάλιου λώρου, του λιπώδους ιστού, του ενδομητρίου, του αίματος της μήτρας, των εμβρύων κ.λπ.
Η πρώτη δοκιμή θεραπείας με βλαστοκύτταρα διαπίστωσε ότι η χορήγηση ενδοφλέβιας κλινικής ποιότητας MSC σε 7 ασθενείς με COVID-19 βελτίωσε τα λειτουργικά τους αποτελέσματα και προώθησε την αποκατάσταση. Από τις 23 Ιανουαρίου 2020 έως τις 16 Φεβρουαρίου 2020, το Beijing YouAn Hospital στην Κίνα στρατολόγησε 7 ασθενείς με COVID-19. Κάθε ασθενής έλαβε 1 x 106 MSCs ανά kg σωματικού βάρους με ενδοφλέβια έγχυση. Μέσα σε δύο ώρες από τη μεταμόσχευση, δεν ανιχνεύθηκαν οξέα ανεπιθύμητα ή αλλεργικά συμβάντα σχετιζόμενα με την έγχυση. Οι ασθενείς είχαν υψηλό πυρετό, αδυναμία, δύσπνοια και υποξία πριν από τη μεταμόσχευση MSC. Όλα τα συμπτώματα είχαν εξαφανιστεί 2-4 ημέρες μετά τη μεταμόσχευση και η πνευμονική λειτουργία όλων των ασθενών είχε βελτιωθεί σημαντικά.
Τα MSC έχουν σημαντικές ανοσορυθμιστικές ιδιότητες και μπορούν να ρυθμίσουν τόσο το έμφυτο όσο και το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα. Για να μειωθούν οι υπερδραστήριες ανοσολογικές αποκρίσεις και το σύνδρομο καταιγίδας κυτοκινών (CSS), τα MSC μπορούν να εκπέμπουν μια ποικιλία διαλυτών ουσιών, καθώς και εξωκυτταρικά κυστίδια και εξωσώματα (EXOs). Τα MSC μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ένταση και την ισορροπία της ανοσολογικής απόκρισης αλληλεπιδρώντας άμεσα με κύτταρα του ανοσοποιητικού όπως λεμφοκυτταρικά Τ κύτταρα, Β κύτταρα, μακροφάγα, ουδετερόφιλα και κύτταρα φυσικού φονέα (NK).
Συμπεράσματα από τις μελέτες
Συνολικά, παρά το γεγονός ότι η κλινική έρευνα για τα βλαστοκύτταρα βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα, η θεραπεία με βλαστοκύτταρα προσφέρει εκτεταμένες δυνατότητες κλινικής εφαρμογής και μεγάλη συνάφεια χάρη στη συνεχή εξερεύνηση της κλινικής έρευνας για τα βλαστοκύτταρα και της εξόρυξης δεδομένων. Αναμένεται επίσης ότι καθώς προχωρά η θεραπεία με βλαστοκύτταρα, θα σωθούν περισσότεροι ασθενείς με COVID-19 με σοβαρή νόσο και θα σωθούν περισσότερες ζωές.