Τα χιτωνοφόρα είναι ένα είδος θαλάσσιας ζωής που εντάσσεται στην συνομοταξία των χορδωτών. Ένα είδος χιτωνοφόρων που συγκεντρώνεται σε συστάδες και μοιάζει με σφουγγάρι, λέγεται πως περιέχει μια ουσία που μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση του καρκίνου και ονομάζεται ecteinascidin-743. Το εκχύλισμα χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ασθενών με καρκίνο του μαστού και προκαταρκτικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να προκαλέσει συρρίκνωση των όγκων.
Η Cecilia Guzman, MD, επικεφαλής κλινικής έρευνας και ανάπτυξης στη Pharma Mar με έδρα τη Μαδρίτη, λέει ότι το ET-743 προέρχεται από τη σύνθλιψη χιτωνοφόρων που βρέθηκαν στη θάλασσα της Καραϊβικής για την περισυλλογή του δραστικού συστατικού. Στις δοκιμές, 16 από 26 ασθενείς επωφελήθηκαν – είτε με μερική συρρίκνωση των όγκων είτε με διακοπή της εξέλιξης της νόσου για μήνες. Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ΕΤ-743 είχαν ήδη υποβληθεί σε θεραπεία με τυπικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα, ωστόσο ο καρκίνος τους προχωρούσε ακόμη.
“Αυτή η συνεχιζόμενη μελέτη επιβεβαιώνει την κλινική δραστηριότητα του ET-743 σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του μαστού”, δήλωσε η Guzman και πρότεινε ότι το έκδοχο ET-743 μπορεί να έχει κάποιο ρόλο στη θεραπεία του καρκίνου, εφόσον συνδυαστεί με άλλα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Οι ερευνητές ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τη δραστηριότητα του ΕΤ-743 σε μοριακό επίπεδο. Φαίνεται ότι διαταράσσει την ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να ενεργοποιούν ορισμένα γονίδια στο σώμα που μπορούν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των αντι-καρκινικών ουσιών.
Η Guzman αναφέρει επίσης για ένα άλλο έκδοχο που προέρχεται από την θάλασσα, την απλιδίνη, που εξήχθη από χιτωνοφόρα της Μεσογείου. Οι εργαστηριακές μελέτες έδειξαν ότι η απλιδίνη εμποδίζει τη διάσπαση των καρκινικών κυττάρων και σταματά την ανάπτυξή τους. Αυτό το φάρμακο διαταράσσει επίσης την αλυσίδα των γεγονότων που επιτρέπει στους όγκους να χτίσουν τα αιμοφόρα αγγεία που απαιτούνται για τη διατροφή και την ανάπτυξη τους.
Το φάρμακο, που χορηγείται μέσω της φλέβας, έχει δείξει αποτελεσματικότητα σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα – το πιο θανατηφόρο καρκίνο του δέρματος -, τον καρκίνο των νεφρών και τον καρκίνο του θυρεοειδούς. «Δεν προκαλεί έκπληξη το να βρούμε αυτές τις ενώσεις στα ζώα από τη θάλασσα», λέει ο Martin Langer, MD, επιστήμονας στο Δίκτυο Έρευνας και Πληροφοριών Βιοτεχνολογίας στο Zwingenberg της Γερμανίας. “Τα δύο τρίτα των μορφών ζωής του κόσμου ζουν στη θάλασσα και μόνο μερικά από αυτά έχουν καλλιεργηθεί για χρήση ως πιθανά φάρμακα”, προσθέτει.
Αν και τα χιτωνοφόρα είναι πλάσματα που συναντώνται σε σχετική αφθονία στη φύση, χρειάζονται τόνοι ζώων προκειμένου να παρασκευαστούν αρκετά από τα πειραματικά φάρμακα για χρήση – ακόμη και σε μικρές μελέτες. Για τον λόγο αυτό, η Guzman λέει ότι είναι κοντά στο να συνθέσει μια τεχνητή μορφή του συγκροτήματος καθιστώντας περιττή τη συγκομιδή του θαλασσινού πλάσματος.
Ο Langer από την άλλη επισημαίνει ότι η συλλογή θαλάσσιων οργανισμών για ιατρικούς σκοπούς μπορεί να είναι δύσκολη. Και τούτο διότι, ορισμένα είδη φυτών και ζώων έχουν ενεργές αντικαρκινικές ιδιότητες σε μια ορισμένη περιοχή της θάλασσας, αλλά όταν απομακρύνονται από μια περιοχή, μόλις μερικά μέτρα, μπορεί να μην έχουν τα ίδια οφέλη.
Σύμφωνα με την Guzman πάντως: “Το εκχύλισμα, ET-743 ή η απλιδίνη, φαίνεται πάντα να είναι το ίδιο”. Κι ενώ τα έκδοχα φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο σε ένα ευρύ φάσμα καρκίνων, θα πρέπει να γίνουν περισσότερες δοκιμές, προτού τα φάρμακα είναι έτοιμα για ευρείας κλίμακας δοκιμές σε ανθρώπους, επισημαίνουν οι ερευνητές.