Στρεπτόκοκκος: Ερευνητές του Πανεπιστημίου Lund της Σουηδίας ανακάλυψαν ένα αντίσωμα με τη δυνατότητα να προστατεύει από τη μόλυνση από Strep A, καθώς και μια σπάνια μορφή σύνδεσης του αντισώματος, που οδηγεί σε μια αποτελεσματική ανοσολογική απόκριση κατά των βακτηρίων. Η ανακάλυψη θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί τόσα πολλά εμβόλια κατά του στρεπτόκοκκου της ομάδας Α έχουν αποτύχει. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο ιατρικό περιοδικό “Μοριακή Ιατρική EMBO”. Οι στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α έχουν διάφορους τρόπους με τους οποίους αποφεύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και, όταν μας μολύνουν, μπορούν να προκαλέσουν τόσο κοινές λοιμώξεις του λαιμού (στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα), οστρακιά, σηψαιμία, ανεμοβλογιά των χοίρων και δερματικές λοιμώξεις. Μέχρι στιγμής, τα αντιβιοτικά δρουν εναντίον αυτών των βακτηρίων, αλλά αν αυτά γίνουν ανθεκτικά, θα αποτελέσουν μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία.
Μια στρατηγική που χρησιμοποιεί η επιστημονική κοινότητα για να βρει νέους τρόπους καταπολέμησης των βακτηριακών λοιμώξεων είναι η δημιουργία αντισωμάτων που αναζητούν στόχους. Πρώτα χαρτογραφούνται τα αντισώματα που παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού σε περίπτωση μόλυνσης και στη συνέχεια μελετάται η επίδρασή τους στο ανοσοποιητικό σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εντοπιστούν αντισώματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για προληπτική θεραπεία όσο και για θεραπεία κατά τη διάρκεια μιας τρέχουσας λοίμωξης. Ωστόσο, πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία και πολλές προσπάθειες ανάπτυξης θεραπειών με βάση τα αντισώματα κατά του Strep A έχουν αποτύχει. Η παρούσα μελέτη δείχνει έναν απροσδόκητο τρόπο με τον οποίο τα αντισώματα αλληλεπιδρούν με τους στρεπτόκοκκους της ομάδας Α και, πιο συγκεκριμένα, πώς αγκιστρώνονται στην πιθανώς πιο σημαντική βακτηριακή πρωτεΐνη, την πρωτεΐνη Μ, στην επιφάνεια των κυττάρων. “Διαπιστώσαμε ότι αυτό συμβαίνει με έναν τρόπο που δεν έχει περιγραφεί ποτέ πριν. Κανονικά, ένα αντίσωμα προσδένεται μέσω ενός από τους δύο βραχίονες Υ στην πρωτεΐνη-στόχο του σε ένα μόνο σημείο, ανεξάρτητα από το ποιος από τους δύο βραχίονες χρησιμοποιείται για τη σύνδεση. Αυτό όμως που είδαμε -και αυτό είναι ζωτικής σημασίας πληροφορία- είναι ότι οι δύο βραχίονες Υ μπορούν να αναγνωρίσουν και να αγκιστρωθούν σε δύο διαφορετικά σημεία της ίδιας πρωτεΐνης-στόχου”, εξηγεί ο Pontus Nordenfelt, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.
Αυτό σημαίνει ότι οι δύο βραχίονες του αντισώματος -οι οποίοι είναι πανομοιότυποι- μπορούν να συνδεθούν σε δύο διαφορετικές θέσεις σε μια πρωτεΐνη-στόχο. Αποδεικνύεται ότι ακριβώς αυτός ο τύπος πρόσδεσης απαιτείται για την αποτελεσματική προστασία, και επειδή είναι μάλλον σπάνιος, πιστεύουν οι ερευνητές, θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί τόσες πολλές προσπάθειες εμβολιασμού έχουν αποτύχει. Θα μπορούσε επίσης να είναι ένας λόγος για τον οποίο τα βακτήρια καταφέρνουν να ξεφεύγουν από το ανοσοποιητικό σύστημα. Από καιρό είναι γνωστό ότι η πρωτεΐνη Μ του στρεπτόκοκκου βακτηρίου έχει μεγάλη σημασία για τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται και αναπτύσσεται η ασθένεια στον οργανισμό. Η εύρεση ενός αντισώματος που προσκολλάται σε αυτή την πρωτεΐνη, επισημαίνοντάς την έτσι στο ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να αποτρέψει τα βακτήρια από το να μολύνουν τα κύτταρα του οργανισμού. Δεδομένου ότι γνωρίζουμε πως ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να καταπολεμήσει τη μόλυνση, τέτοια αντισώματα υπάρχουν, αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Ως εκ τούτου, οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στην εξέταση των αντισωμάτων σε ασθενείς που είχαν αναρρώσει από στρεπτοκοκκική λοίμωξη της ομάδας Α. Κατάφεραν να εντοπίσουν τρία λεγόμενα μονοκλωνικά αντισώματα από έναν ασθενή που είχε αναρρώσει από λοίμωξη από στρεπτόκοκκο Α. Τα μονοκλωνικά αντισώματα είναι πανομοιότυπα αντίγραφα το ένα του άλλου και στην προκειμένη περίπτωση στοχεύουν σε μία μόνο πρωτεΐνη (την πρωτεΐνη Μ) των στρεπτόκοκκων της ομάδας Α.
Στη συνέχεια οι ερευνητές διερεύνησαν σε μελέτες σε ζώα κατά πόσον είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τα αντισώματα για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος στη μάχη του κατά του στρεπτόκοκκου της ομάδας Α. Αποδείχθηκε ότι το αντίσωμα με τον πρόσφατα ανακαλυφθέντα μηχανισμό πρόσδεσης παρήγαγε ισχυρή ανοσολογική απάντηση κατά των βακτηρίων. Οι ερευνητές υπέβαλαν τώρα αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με βάση τα ευρήματα του άρθρου και θα συνεχίσουν να μελετούν το αντίσωμα. “Αυτό ανοίγει δυνατότητες εκεί όπου προηγούμενες προσπάθειες εμβολιασμού απέτυχαν και σημαίνει ότι το μονοκλωνικό αντίσωμα που χρησιμοποιήσαμε έχει τη δυνατότητα να προστατεύει από τη μόλυνση”, καταλήγει ο Wael Bahnan, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.