Ο ανθρώπινος κυτταρομεγαλοϊός, εν συντομία HCMV, βρίσκεται σε αδράνεια απαρατήρητος στο σώμα των περισσότερων ανθρώπων για όλη τους τη ζωή. Σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα, ωστόσο, ο ιός μπορεί να προκαλέσει απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις. Προσβάλλει τα δενδριτικά κύτταρα, έναν συγκεκριμένο τύπο κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Αν και η πλειονότητα τους είναι μολυσμένα, μόνο λίγοι από αυτούς εκτελούν αμέσως το γενετικό πρόγραμμα του ιού. Ερευνητές στο TWINCORE, Κέντρο Πειραματικής και Κλινικής Έρευνας Λοιμώξεων, μπόρεσαν τώρα να δείξουν σε ποιες οδούς σηματοδότησης του εγγενούς ανοσοποιητικού συστήματος στοχεύει ο ιός προκειμένου να παραχθεί ο ίδιος από τα κύτταρα-ξενιστές.
Δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Nature Communications. Έως και το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού φέρει HCMV. Σε άτομα με φυσιολογικό ανοσοποιητικό σύστημα, η μόλυνση είναι συνήθως υποκλινική, δηλαδή δεν προκαλεί έντονα συμπτώματα. Ωστόσο, σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, όπως σε λήπτες μοσχευμάτων οργάνων, η μόλυνση μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή. Επιπλέον, η λοίμωξη με HCMV κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι η πιο κοινή αιτία δυσπλασιών στα νεογνά, όπως η συγγενής βλάβη της ακοής.
Στο ανθρώπινο σώμα, ο HCMV μπορεί να μολύνει τα μυελοειδή κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει επίσης τα δενδριτικά κύτταρα που προέρχονται από μονοκύτταρα, των οποίων το κύριο καθήκον είναι να επεξεργάζονται ξένες πρωτεΐνες έτσι ώστε να μπορούν να παρουσιαστούν στα Τ κύτταρα. Τα ειδικά για αντιγόνο Τ κύτταρα μπορούν στη συνέχεια να εξαλείψουν τα μολυσμένα κύτταρα. Οι ερευνητές από το Ινστιτούτο Πειραματικής Έρευνας Λοιμώξεων, με επικεφαλής τον καθηγητή Ulrich Kalinke, κατάφεραν να χωρίσουν τα δενδριτικά κύτταρα που προέρχονται από μονοκύτταρα σε τρεις ομάδες, η μία από τις οποίες είναι πιο επιρρεπής σε μόλυνση από τις άλλες.
«Χρησιμοποιώντας την αλληλουχία RNA μονοκυττάρου, βρήκαμε ότι σε αυτά τα κύτταρα, η οδός σηματοδότησης που κανονικά αναγνωρίζει τους ιούς ουσιαστικά καταλαμβάνεται από τον HCMV προκειμένου να δημιουργηθεί η παραγωγική μόλυνση», λέει η Δρ Bibiana Costa, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο TWINCORE και πρώτος συγγραφέας. της μελέτης. “Αυτό είναι το λεγόμενο μονοπάτι σηματοδότησης STING.” Το STING σημαίνει “διεγέρτης των γονιδίων ιντερφερόνης”.
Οι ιντερφερόνες είναι αγγελιοφόροι ουσίες του ανοσοποιητικού συστήματος που δρουν άμεσα κατά των ιών και μπορούν επίσης να ενεργοποιήσουν τα αμυντικά κύτταρα. Επιπλέον, οι ιντερφερόνες πυροδοτούν περαιτέρω αμυντικές διαδικασίες σε μια αλυσιδωτή αντίδραση. Στην υποομάδα των δενδριτικών κυττάρων, τα οποία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη μόλυνση, οι πρωτεΐνες του ίδιου του ιού μπλοκάρουν αυτή την προστατευτική λειτουργία και αντ’ αυτού τις επαναπρογραμματίζουν έτσι ώστε τα νέα σωματίδια του ιού να παράγονται αδιατάρακτα.
«Στη συνέχεια αναλύσαμε αυτή την ιογενή παρέμβαση στην κυτταρική διαδικασία με περισσότερες λεπτομέρειες για να μάθουμε ποια ακριβώς γονίδια στα κύτταρα επηρεάζονται», λέει ο Costa. «Καταφέραμε να εντοπίσουμε αρκετούς υποψηφίους που έχουν είτε αντιικές είτε προϊικές ιδιότητες. Επειδή ορισμένα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα παρεμβαίνουν ακριβώς σε αυτά τα μονοπάτια σηματοδότησης, μπορεί να υπάρχει δυνατότητα εδώ για μια θεραπευτική προσέγγιση. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα ελπιδοφόρο επειδή οι λήπτες μοσχευμάτων οργάνων πρέπει να λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για το υπόλοιπο της ζωής τους για να αποτρέψουν το ανοσοποιητικό σύστημα να απορρίψει το μόσχευμα.