Για μερικούς ανθρώπους, το τρέξιμο μπορεί να προκαλέσει ένα σύντομο αίσθημα ευφορίας ή χαλάρωσης. Αλλά για άλλους, το τρέξιμο μπορεί να προκαλέσει κάτι πολύ λιγότερο ευχάριστο: έναν πονοκέφαλο. Οι πονοκέφαλοι άσκησης ή καταπόνησης περιγράφηκαν για πρώτη φορά από ερευνητές το 1968. Εμφανίζονται κατά τη διάρκεια ή μετά από μια περίοδο έντονης σωματικής δραστηριότητας—όπως τρέξιμο, φτέρνισμα, άρση βαρών ή σεξ.
Ενώ τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, οι πονοκέφαλοι καταπόνησης συνήθως περιλαμβάνουν ένα παλλόμενο αίσθημα και στις δύο πλευρές του κεφαλιού, το οποίο ορισμένοι περιγράφουν ως παρόμοιο με ημικρανία. Μπορούν να διαρκέσουν οπουδήποτε από λίγα λεπτά έως μερικές ημέρες. Μερικοί άνθρωποι μπορεί επίσης να εμφανίσουν πολλαπλά επεισόδια κεφαλαλγίας. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι επηρεάζει ένα ποσοστό μεταξύ 1% και 26% των ενηλίκων (και έως και 30% των εφήβων), εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμένα επιστημονικά δεδομένα για τους πονοκεφάλους κατά την άσκηση.
Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι δεν είναι αρκετά επώδυνα ώστε να σταματήσουν την άσκηση, σταματούν όταν οι άνθρωποι σταματούν να αθλούνται ή επειδή τα συμπτώματα συμπίπτουν με αυτά άλλων πονοκεφάλων (όπως η ημικρανία), που σημαίνει ότι οι άνθρωποι λαμβάνουν θεραπεία για αυτούς. Έτσι, κατά πάσα πιθανότητα, θα μπορούσαν να είναι πιο κοινά από ό,τι νομίζουμε. Αλλά όπου έχουν γίνει μελέτες με μικρό αριθμό ατόμων, τέτοιοι πονοκέφαλοι φαίνεται να είναι πιο συχνοί σε άτομα ηλικίας 22 έως 40 ετών, αν και συνήθως ξεκινούν πριν από την ηλικία των 30 ετών.
Οι άνδρες σε αυτές τις μελέτες ήταν επίσης πιο πιθανό να τις υποφέρουν, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 80% του μικρού αριθμού των πασχόντων που συμμετείχαν. Θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια εάν οι άνδρες είναι πιο πιθανό να τα έχουν και, εάν ναι, γιατί. Όταν ασκούμαστε, η ροή του αίματος στον εγκέφαλο αυξάνεται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι έχει αρκετό οξυγόνο για να κρατήσει το σώμα μας σε κίνηση. Αλλά αυτό σημαίνει επίσης ότι υπάρχει μια αύξηση στην ποσότητα του CO₂ και της θερμότητας που χρειάζεται ο εγκέφαλός μας για να απαλλαγεί.
Για να το αντιμετωπίσουμε, τα αιμοφόρα αγγεία μας διαστέλλονται και αυτό το τέντωμα μπορεί να προκαλέσει πόνο. Δεδομένου ότι ο καθένας έχει διαφορετική ανατομία και φυσιολογία, για μερικούς ανθρώπους οι πρόσθετες απαιτήσεις που επιβάλλει η άσκηση στο κυκλοφορικό τους σύστημα μπορεί να είναι αρκετές για να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Αλλά για άλλους, ορισμένες καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους από καταπόνηση. Η άσκηση σε ζεστό καιρό είναι ένα παράδειγμα. Ο εγκέφαλος λειτουργεί φυσικά σε θερμότερη θερμοκρασία από το υπόλοιπο σώμα και δεν μπορεί να διαχέει τη θερμότητα μέσω του δέρματος με την εφίδρωση.
Ο μόνος τρόπος που μπορεί να απαλλαγεί από τη θερμότητα είναι να διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία για να αυξήσει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, βοηθώντας να αφαιρέσει μέρος της θερμότητας. Δεδομένου ότι ο ζεστός και υγρός καιρός αυξάνει ήδη τη θερμοκρασία του εγκεφάλου, η προσθήκη άσκησης στο μείγμα το κάνει μόνο πιο ζεστό, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερο πρήξιμο των αιμοφόρων αγγείων μας για να αντεπεξέλθουμε. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί μερικοί άνθρωποι έχουν τον χαρακτηριστικό παλλόμενο πονοκέφαλο μόνο όταν ασκούνται σε μια ζεστή μέρα.
Η προπόνηση σε υψόμετρο αυξάνει επίσης την πιθανότητα εμφάνισης πονοκεφάλων από καταπόνηση. Αυτό οφείλεται στη μειωμένη ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου του αίματος σε υψόμετρο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πάει περισσότερο αίμα στον εγκέφαλο για να παρέχει όλο το οξυγόνο που χρειάζεται, προκαλώντας πρήξιμο και πόνο. Άτομα με προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό ημικρανίας ημικρανίας μπορεί επίσης να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν πονοκεφάλους από καταπόνηση. Αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι οι ίδιες αλλαγές που προκαλούν ημικρανίες – όπως οι αλλαγές στο μέγεθος των αιμοφόρων αγγείων – εμπλέκονται και στους πονοκεφάλους κατά την καταπόνηση.
Πώς να προλάβετε τον πονοκέφαλο
Οι πονοκέφαλοι καταπόνησης θα υποχωρήσουν λίγο μετά τη διακοπή της άσκησης. Αυτό θα γίνει συνήθως μέσα σε μία ή δύο ώρες, όταν ο καρδιακός σας ρυθμός μειωθεί και υπάρχει λιγότερη ζήτηση για οξυγόνο από τον εγκέφαλο. Αλλά αν ο πονοκέφαλος σας συνδέεται επίσης με την αφυδάτωση, πιθανότατα θα χρειαστεί λίγος περισσότερος χρόνος για να υποχωρήσει μέχρι να αναπληρώσετε τα επίπεδα υγρών σας. Αυτό συνήθως διαρκεί περίπου τρεις ώρες.
Εάν τα συμπτώματα επιμένουν ή ο πονοκέφαλος σας είναι ιδιαίτερα επώδυνος, τα παυσίπονα χωρίς συνταγή – όπως η παρακεταμόλη ή η ιβουπροφαίνη – μπορεί να βοηθήσουν. Αλλά εάν οι πονοκέφαλοι καταπόνησης είναι μια κοινή εμπειρία για εσάς, ίσως θέλετε να μιλήσετε με το γιατρό σας σχετικά με τη δοκιμή ορισμένων συνταγογραφούμενων φαρμάκων που μπορεί να μειώσουν τα συμπτώματα και σε ορισμένες περιπτώσεις να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης αυτών των πονοκεφάλων.
Υπάρχουν επίσης πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε τους πονοκεφάλους από καταπόνηση από την αρχή. Θεωρείται ότι η εντατική άσκηση μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους λόγω καταπόνησης, καθώς το καρδιαγγειακό σας σύστημα δεν είναι αρκετά κατάλληλο για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις. Γι’ αυτό είναι καλό να χαλαρώνετε ξανά στην άσκηση σταδιακά εάν δεν έχετε ασκηθεί για λίγο.
Είναι επίσης καλό να κάνετε προθέρμανση σταδιακά κάθε φορά που ασκείστε για να βοηθήσετε το κυκλοφορικό σας σύστημα να αντιμετωπίσει τις αλλαγές στην πίεση και τη ροή του αίματος. Η παραμονή ενυδατωμένη είναι επίσης σημαντική. Αυτό διασφαλίζει ότι τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου μπορούν να λειτουργήσουν σωστά. Η επαρκής ανάπαυση θα εξασφαλίσει επίσης ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί όσο το δυνατόν καλύτερα και θα σας βοηθήσει να αισθάνεστε λιγότερο ευαίσθητοι στον πόνο.
Παρόλο που οι πονοκέφαλοι λόγω καταπόνησης είναι ενοχλητικοί, δεν θα πρέπει να σας εμποδίζουν να ασκηθείτε, ειδικά όταν ο καιρός είναι πιο ζεστός, όταν μπορεί να είναι πιο συνηθισμένοι. Σταδιακή προθέρμανση και αποφυγή του ζεστούημέρες ή υψόμετρο μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο να συμβούν. Η δοκιμή άλλων τύπων άσκησης που δεν έχουν σταθερό μέγιστο επίπεδο καρδιακών παλμών—όπως η γιόγκα ή η άρση βαρών—μπορεί να είναι ευεργετική.