Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 είχε καταστροφικές ανθρωπιστικές συνέπειες, αναγκάζοντας πολλούς Ουκρανούς να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και να αποχωριστούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, εκθέτοντας επίσης ανθρώπους όλων των ηλικιών στην καταστροφή, τον πόνο και τα τραύματα του πολέμου. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση θα έχει αναμφίβολα σοβαρές συνέπειες στην ψυχική υγεία για πολλούς Ουκρανούς, ωστόσο αυτές θα μπορούσαν να επιδεινωθούν περαιτέρω με την εμφάνιση σκόπιμων ή τυχαίων πυρηνικών γεγονότων στην Ουκρανία. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Uniformed Services στο Μέριλαντ και στο Πανεπιστήμιο Musashino στην Ιαπωνία δημοσίευσαν πρόσφατα μια εργασία που διερευνά ορισμένα από τα ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και τα οποία θα μπορούσαν να προκύψουν εάν λάβει χώρα ένα πυρηνικό γεγονός στην Ουκρανία. Η εργασία τους, που δημοσιεύτηκε στο Wiley’s Psychiatry and Clinical Neurosciences, περιγράφει ορισμένες από τις ενέργειες που θα μπορούσαν να λάβουν οι κυβερνήσεις και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης για να προετοιμαστούν για τις συνέπειες ενός τέτοιου γεγονότος.
“Ανεξάρτητα από τον βαθμό στον οποίο τελικά εμφανίζεται η ραδιολογική έκθεση στη σύγκρουση στην Ουκρανία, η πιθανότητα τέτοιων συμβάντων δημιουργεί σημαντικό κίνδυνο για την ασφάλεια της παγκόσμιας υγείας”, λένε οι ερευνητές: Joshua C. Morganstein, Robert J. Ursano, David M. Benedek, Mie Kurosawa και Ο Jun Shigemura, pου πραγματοποίησαν τη μελέτη. «Τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανταπόκριση σε ακτινολογικά συμβάντα και πρέπει να είναι προετοιμασμένα να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες άμεσης έκθεσης σε ακτινοβολία και τα προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οποία είναι σημαντικά και πολύπλοκα». Ενώ οι Ουκρανοί πολίτες επηρεάζονται περισσότερο από την εισβολή της Ρωσίας, η συνεχιζόμενη σύγκρουση επηρεάζει επίσης τόσο τις γειτονικές χώρες όσο και τις πιο απομακρυσμένες χώρες που έχουν οικονομικούς δεσμούς με την Ουκρανία. Εάν λάβει χώρα ένα πυρηνικό συμβάν στην Ουκρανία, οι συνέπειές του – που σχετίζονται με την ψυχική υγεία – θα μπορούσαν να επηρεάσουν τόσο τα ουκρανικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης όσο και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε γειτονικές χώρες που δέχονται πρόσφυγες ή που ενδέχεται να υποστούν επιπτώσεις από το απελευθερωμένο επιβλαβές ακτινολογικό υλικό.
Στην εργασία τους, ο Morganstein και οι συνάδελφοί του εξέτασαν διαφορετικά ακτινολογικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο παρελθόν και περιέγραψαν ορισμένες από τις συνέπειες αυτών των γεγονότων στην ψυχική υγεία των πολιτών. Από τη χρήση ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι το 1945, καθώς και ατυχήματα που συνέβησαν στο Three Mile Island το 1979, στο Cernobyl το 1986 και στη Φουκουσίμα το 2011, «τα ραδιολογικά γεγονότα δημιουργούν φόβο, αβεβαιότητα και αυξημένη αντίληψη κινδύνου, καθώς και μειωμένη αίσθηση ασφάλειας, αϋπνία, αυξημένη χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών, διαπροσωπικές συγκρούσεις και στίγμα ή ενοχοποίηση εντός και μεταξύ των κοινοτήτων», επισημαίνουν ο Morganstein και οι συνεργάτες του. Προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι οι δύο ομάδες που υποφέρουν περισσότερο μετά από ακτινολογικά ατυχήματα ή συμβάντα είναι άτομα που ανταποκρίνονται στις καταστροφές και μητέρες μικρών παιδιών. Ωστόσο, αυτά τα γεγονότα μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά όλους τους πολίτες που εκτέθηκαν στην ακτινοβολία, καθώς και αυτούς που δεν είναι σίγουροι για το αν είχαν εκτεθεί σε αυτήν ή όχι.
«Το ραδιενεργό υλικό είναι σχετικά νέο για τους περισσότερους πολίτες και τα συστήματα υγείας», εξήγησαν οι ερευνητές στην εργασία τους. Αυτό ενισχύει την αγωνία για το άγνωστο και το αόρατο. Είναι συχνά ασαφές πότε κάποιος έχει εκτεθεί σε πυρηνικό υλικό, ιδιαίτερα σε χαμηλά επίπεδα, σημειώνουν οι ερευνητές. Αυτές οι πτυχές αβεβαιότητας, ανεξάρτητα από την πραγματική έκθεση, οδηγούν σε προβλέψιμες αυξήσεις στη ζήτηση υγειονομικής περίθαλψης από το κοινό, ενώ η αποφυγή του χώρου εργασίας από τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης για λόγους που σχετίζονται με φόβο ενδεχόμενης μόλυνσης μπορεί να μειώσει την πρόσβαση στην περίθαλψη.”
Σύμφωνα με τον Morganstein και τους συναδέλφους του, είναι σημαντικό τόσο για τους ηγέτες όσο και για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας σε όλο τον κόσμο, αλλά ιδιαίτερα στην Ουκρανία και τις γειτονικές της χώρες, να αρχίσουν να προετοιμάζονται για να αντιμετωπίσουν την κρίση ψυχικής υγείας που θα ακολουθούσε μια ακτινολογική καταστροφή. Στην εργασία τους, περιγράφουν μια σειρά από ενέργειες που πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις και οι κοινωνικοί λειτουργοί πρέπει να δώσουν προτεραιότητα: Πρώτον, η ομάδα προτείνει οι κυβερνήσεις να αρχίσουν να εκπαιδεύουν το κοινό σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση στην ακτινοβολία, καθώς και για συμπεριφορές που θα μπορούσαν να μειώσουν αυτούς τους κινδύνους ή να προστατεύσουν τις οικογένειές τους. Αυτό περιλαμβάνει τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις διαδικασίες εκκένωσης που εφαρμόζονται συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, καθώς και μέτρα για τη μείωση της έκθεσής τους στην ακτινοβολία, όπως η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού και τα πρώιμα σημάδια έκθεσης.
Επιπλέον, ο Morgenstein και οι συνάδελφοί του υπογραμμίζουν τη σημασία της σαφής κοινοποίησης των επιστημονικών πηγών που πρέπει να εμπιστεύονται οι άνθρωποι στην περίπτωση ενός ραδιολογικού γεγονότος ή τι πρέπει να κάνουν σε διαφορετικά στάδια έκθεσης στην ακτινοβολία, σε απλή γλώσσα κατανοητή από όλους. Τέλος, οι ερευνητές υπογραμμίζουν τη σημασία των πρώιμων παρεμβάσεων με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την προστασία της ψυχικής υγείας των Ουκρανών πολιτών, καθώς και των ανθρώπων που ζουν σε γειτονικές χώρες.