Η μέση συχνότητα που χτυπά η καρδιά είναι 72 σφίξεις ανά λεπτό. Έτσι η καρδιά χτυπά 100.000 φορές την ημέρα, 38 εκατομμύρια φορές τον χρόνο, και σε ένα άτομο 75 ετών έχει χτυπήσει 2,7 δισεκατομμύρια φορές.
Σε κατάσταση ηρεμίας, η καρδιά διακινεί περίπου 5 λίτρα αίμα το λεπτό. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, η ποσότητα αυτή μπορεί να αυξηθεί έως και 25 λίτρα το λεπτό. Ο όγκος του αίματος που διακινεί η καρδιά είναι τεράστιος. Η καρδιά ενός 75χρονου έχει διακινήσει περίπου 250.000 τόνους αίμα μέσα στο χρονικό διάστημα των 75 ετών.
Η καρδιά είναι ένα κοίλο όργανο σχήματος ανεστραμμένης πυραμίδας με την κορυφή προς τα κάτω και αριστερά και την βάση προς τα πάνω. Βρίσκεται τοποθετημένη στο μεσοθωράκιο όπου κάθεται στο διάφραγμα ευρισκόμενη κατά τα 2/3 αριστερά της μέσης γραμμής και κατά το 1/3 δεξιά. Το χρώμα της καρδιάς είναι βαθύ ερυθρό, αλλά η ομοιομορφία του χρώματος διακόπτεται από κίτρινες ραβδώσεις οι οποίες οφείλονται στη συσσώρευση λίπους. Ο όγκος τής καρδιάς ποικίλλει στα διάφορα άτομα. Οι διαστάσεις της στον ενήλικα είναι κατά μέσον όρο οι εξής: μήκος: 98 χιλιοστά, πλάτος: 105 χιλιοστά. Το βάρος της φθάνει τα 275 περίπου γραμμάρια. Η καρδιά της γυναίκας έχει διαστάσεις μικρότερες από του άνδρα κατά 5 – 10 χιλιοστά και ζυγίζει 5-10 γραμμάρια λιγότερο.
Η καρδιά είναι ένα από τα πιο «ευγενικά» όργανα. Η διατήρησή της στη ζωή εξαρτάται από το αίμα που φθάνει σ’ αυτήν. Ενώ τα άλλα όργανα κατακρατούν ποσοστό 25% από το οξυγόνο που μεταφέρει το αίμα, η καρδιά χρειάζεται να κατακρατεί το 75%. Αυτό και μόνο δείχνει τη σημασία της σωστής άρδευσης. Όταν τα στεφανιαία αγγεία έχουν προσβληθεί από αρτηριοσκλήρυνση και η αθηρωματική πλάκα που δημιουργείται φράζει πάνω από το 70% του αυλού της αρτηρίας, τότε η ποσότητα αίματος που τροφοδοτεί τον καρδιακό μυ, περιφερειακά της στένωσης, είναι ανεπαρκής και λέμε ότι υπάρχει ισχαιμία. Η μειωμένη προσαγωγή του οξυγόνου σε ορισμένα τμήματα της καρδιάς δημιουργεί τον στηθαγχικό πόνο, που εκφράζει στην ουσία τη «δίψα» του μυοκαρδίου για αίμα.
Στεφανιαία νόσος και οξύ έμφραγμα της καρδιάς
Στεφανιαία νόσος και οξύ έμφραγμα της καρδιάς Η στεφανιαία νόσος, τα εγκεφαλικά επεισόδια και η περιφερική αγγειοπάθεια αποτελούν μορφές της καρδιαγγειακής νόσου. Στην Ευρώπη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα προκαλούν ετησίως 4 εκατομμύρια θανάτους. Η επίπτωση της στεφανιαίας νόσου στον ελληνικό πληθυσμό, εκτιμήθηκε ότι είναι 110 θάνατοι ανά 100.000 άτομα (θνησιμότητα). Με βάση το φύλο, η επίπτωση θανατηφόρων επεισοδίων της στεφανιαίας νόσου κατανέμεται ως εξής: 79 θάνατοι ανά 100.000 άνδρες, 31 θάνατοι ανά 100.000 γυναίκες. Οι μισοί σχεδόν από τους ανθρώπους που παθαίνουν έμφραγμα της καρδιάς πεθαίνουν προτού φτάσουν στο νοσοκομείο.
Αρτηριακή υπέρταση
Από αρτηριακή υπέρταση, έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο, αγγειοεγκεφαλικές προσβολές, νεφρική ανεπάρκεια και συμφορητική ανεπάρκεια, πάσχει το 20% του πληθυσμού στη Δύση. Η πάθηση αυτή είναι υπεύθυνη για τις πολλές επισκέψεις στα ιατρεία και την αναγραφή περισσότερων συνταγών από κάθε άλλη νόσο και αποτελεί ένα τεράστιο κοινωνικό-οικονομικό πρόβλημα. Η επίπτωσή της νόσου αυξάνεται με την ηλικία. Σύμφωνα με επίσημες αμερικανικές στατιστικές 50.000.000 ενήλικες έχουν υπέρταση. Στη χώρα μας εκτιμάται ότι περισσότεροι από ένας στους δέκα Έλληνες είναι υπερτασικοί (1.500.000) και από αυτούς, με βάση τα διεθνή δεδομένα, μόνο το 25% θεραπεύεται.
Υπερχοληστεριναιμία
Οι συγκεντρώσεις των διαφόρων λιπιδίων στον ορό του αίματος κυμαίνονται μέσα σε ευρέα όρια και εξαρτώνται από φυλετικούς παράγοντες, από το είδος και ποσό της διατροφής, το φύλο, την ηλικία και άλλα. Λόγω της μεγάλης αυτής διακυμάνσεως των τιμών δεν είναι εφικτός ο καθορισμός μιας διαχωριστικής γραμμής μεταξύ φυσιολογικών και παθολογικών συγκεντρώσεων ενός λιπιδίου. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν την ύπαρξη αυξημένου κίνδυνου στεφανιαίας νόσου όταν είναι αυξημένα τα επίπεδα χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων και LDL (κακής) χοληστερόλης, καθώς επίσης όταν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα HDL (καλής) χοληστερόλη.
Κολπική μαρμαρυγή
Η κολπική μαρμαρυγή είναι μία από τις συνηθέστερες ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού. Προσβάλλει περισσότερο από το 1% του πληθυσμού και κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περισσότερες από 5 νέες περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής ανά 10.000 κατοίκους. Στην κολπική μαρμαρυγή, πολλά ερεθίσματα ξεκινούν και εξαπλώνονται στους κόλπους. Ο ρυθμός πού προκύπτει είναι αποδιοργανωμένος, ταχύς και ανώμαλος. Η καρδιακή συχνότητα στους κόλπους μπορεί να ποικίλει από 300 έως 600 σφυγμούς το λεπτό.
Αρρυθμία
Φυσιολογικά η καρδιά διεγείρεται από το φλεβόκομβο που βρίσκεται στο δεξιό κόλπο σε περιοχή μεταξύ της εκβολής της άνω και κάτω κοίλης φλέβας. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο ρυθμός είναι φλεβοκομβικός και με τον όρο αυτό εννοούμε ότι δεν υπάρχει αρρυθμία από προσωρινή ή μονιμότερη επικράτηση κέντρου εκπομπής ερεθισμάτων έξω από τον φλεβόκομβο. Ακόμη με τον όρο «φλεβοκοβμικός ρυθμός» οι περισσότεροι γιατροί στην καθημερινή πράξη εννοούν ότι δεν υπάρχει αρρυθμία.
Μόνιμος βηματοδότης
Σε περισσότερους από 250.000 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο τοποθετούνται βηματοδότες σε περίοδο ενός έτους. Το σύστημα του βηματοδότη, είναι κατασκευασμένο για να βοηθήσει, όταν χρειάζεται, την καρδιά να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες ανάγκες του σώματος σε παροχή αίματος. Είναι μια συσκευή που παράγει ηλεκτρικά ερεθίσματα, τα οποία διεγείρουν την καρδιά μέσω ενός ή δυο ειδικών καλωδίων.
Στεφανιογραφία
Ειδικός καθετήρας εισάγεται στα στόμια των στεφανιαίων αρτηριών που βρίσκονται στην αρχή της ανιούσας αορτής, και γίνεται έγχυση σκιαγραφικού υλικού σε αυτές διαδοχικά, πάντα υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο. Στη στενογραφία παρατηρείται η μορφολογία και η ανατομία των στεφανιαίων αρτηριών, διαπιστώνονται τυχόν στενώσεις τους (η σοβαρότητα τους και η τοπογραφική θέση τους), και τυχόν παράπλευρη κυκλοφορία. Ελέγχεται επίσης η βατότητα προηγούμενων στενώσεων που υποβλήθηκαν σε διόρθωση (αορτοστεφανιαία παράκαμψη ή αγγειοπλαστική).
Αγγειοπλαστική
Εφαρμόζεται στη θεραπεία της στεφανιαίας νόσου και η αρχή της στηρίζεται στην διάταση της στενωμένης αρτηρίας με ειδικό μπαλόνι. Αφού έχει προηγηθεί στεφανιογραφία και εκτίμηση των στεφανιαίων στενώσεων καθετηριάζετε η προς διάνοιξη στεφανιαία αρτηρία. Οδηγό σύρμα τοποθετείται μέσα στην στένωση.
Α
ξονική στεφανιογραφία
Η αξονική τομογραφία καρδιάς αποτελεί καινοτόμο αναίμακτη διαγνωστική μέθοδο με την οποία μπορούν να απεικονιστούν με ακρίβεια η καρδιά και τα στεφανιαία αγγεία της. Πρόκειται για μια εξαιρετικά απλή εξέταση που δεν απαιτεί καμία προετοιμασία. Η ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού υλικού επιτρέπει την απεικόνιση των στεφανιαίων αγγείων, έτσι ώστε να είναι δυνατόν να εντοπιστούν οι στενώσεις. Σήμερα, µε την ανάπτυξη νέων μηχανημάτων και την υποστήριξη των υπολογιστών, η απεικόνιση στεφανιαίων αρτηριών είναι ασφαλής και αποτελεσματική σε διαγνωστικό επίπεδο.
Καρδιακή ανεπάρκεια
Καρδιακή ανεπάρκεια είναι η ανικανότητα της καρδιάς να εφοδιάσει τους ιστούς του σώματος με την απαραίτητη ποσότητα αίματος. Αυτό συμβαίνει λόγω καρδιακής βλάβης που προκαλεί μείωση της λειτουργικότητας (δύναμης) της καρδιάς. Στην αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια η βλάβη βρίσκεται στην αριστερά κοιλία, που αδυνατεί να προωθήσει το αίμα προς την αορτή. Η πίεση προς τα «πίσω» (αριστερό κόλπο και πνεύμονες) αυξάνει. Η αυξημένη αυτή πίεση προκαλεί εξίδρωση υγρού στον περιαγγειακό χώρο. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας γίνεται μεγαλύτερος εάν συνυπάρχουν υπερταση, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, υπερχοληστερολαιμία, κάπνισμα.
Συγκοπή και αιφνίδιος θάνατος
Πρόκειται για παροδική απώλεια της συνείδησης από εγκεφαλική ισχαιμία. Η ισχαιμία προκαλείται λόγω αιφνίδιας διακοπής της εγκεφαλικής κυκλοφορίας από καρδιακά η εξωκαρδιακά αίτια. Η συγκοπή, οφείλεται σε πληθώρα αιτίων. Έτσι, η διαγνωστική της προσπέλαση αποτελεί πραγματική πρόκληση για τον κλινικό γιατρό. Το κύριο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί κατά τη διαδικασία της διερεύνησης κάποιου συγκοπτικού επεισοδίου, είναι εάν τούτο οφείλεται σε καρδιακά ή εξωκαρδιακά αίτια, δοθέντος ότι η πρόγνωση των ασθενών με συγκοπή οφειλόμενη σε οργανική καρδιοπάθεια, είναι δυσμενής.
Σε σημαντικό αριθμό ασθενών, η απάντηση μπορεί να δοθεί από τα ευρήματα του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης και μη εξειδικευμένων εργαστηριακών εξετάσεων όπως το ηλεκτροκαρδιογράφημα και η γενική αιματολογική και βιοχημική εξέταση του αίματος.
Αιφνίδιος θάνατος σε νέους αθλητές
Η συχνότητα του αιφνίδιου θανάτου σε αθλητές που οφείλεται σε καρδιαγγειακά προβλήματα είναι χαμηλή 1: 200.000 αθλητές/έτος. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αθλητές έχουν υψηλότερα ποσοστά αιφνίδιου θανάτου 1:15000-1:50000/έτος. Ο αιφνίδιος θάνατος είναι συχνότερος σε άρρενες αθλητές, σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων (μαραθώνιου) καθώς επίσης και σε παίκτες basket και ποδοσφαίρου. Παρατηρείται κυρίως αργά το απόγευμα ή νωρίς το βράδυ και πολλές φορές κατά τη διάρκεια των προπονήσεων. Τα τελευταία έτη και με τη έκταση που δίνεται στα γεγονότα αυτά από τον τύπο, τόσο το κοινό, όσο και ο ιατρικός κόσμος, ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τα αίτια του αιφνίδιου θανάτου στους προπονημένους αθλητές.
Στένωση καρωτίδων αρτηριών
Στην αγγειακή νόσο των καρωτίδων υπάρχει ο κίνδυνος ρήξης της αθηρωματικής πλάκας και τη τοπική δημιουργία θρόμβου, την μετανάστευσή της σε αρτηρίες του εγκεφάλου και την πρόκληση εγκεφαλικού. Η αθηρωμάτωση των καρωτίδων μπορεί να μην έχει συμπτώματα και μπορεί να ανιχνευθεί μόνο με ορισμένες εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα, η μαγνητική τομογραφία, η αξονική τομογραφία και η αγγειογραφία.