Όποιος έχει πάρει βάρος, γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό μπορεί να τον επιβραδύνει στη ζωή του. Με την πάροδο του χρόνου, εάν αυτά τα κιλά εξελιχθούν σε παχυσαρκία, ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη, θέτοντάς σας σε κίνδυνο για ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Αλλά το υπερβολικό βάρος στο σώμα μπορεί επίσης να βλάψει τον εγκέφαλο. Έρευνες δείχνουν ότι η παχυσαρκία επηρεάζει την υγεία του εγκεφάλου από την παιδική ηλικία μέχρι και την ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας τα πάντα. Από τις δεξιότητες εκτελεστικής λειτουργίας (τη σύνθετη ικανότητα έναρξης, προγραμματισμού και εκτέλεσης εργασιών) έως την ουσιαστική αύξηση του κινδύνου άνοιας.
Συνέπειες του βάρους στη γνωστική ικανότητα
Μέχρι τη μέση ηλικία, οι συνέπειες του υπερβολικού βάρους είναι σημαντικές. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι μεσήλικες ενήλικες που έχουν δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) πάνω από 30, που χαρακτηρίζεται ως παχυσαρκία, είναι πιο πιθανό να πάθουν άνοια από τους συνομηλίκους τους με υγιές βάρος. Ωστόσο, οι ερευνητές εξακολουθούν να μη γνωρίζουν επαρκώς πώς και γιατί τα περιττά κιλά βλάπτουν τον εγκέφαλο και εάν ο υψηλότερος κίνδυνος άνοιας είναι αθροιστικός κατά τη διάρκεια της ζωής ή εάν η παχυσαρκία επηρεάζει διαφορετικά το σώμα σε διαφορετικά στάδια της ζωής.
Είναι επίσης πιθανό οι γνωστικές προκλήσεις να έρχονται πρώτα, συμβάλλοντας σε κακές διατροφικές συμπεριφορές που ξεκινούν από την παιδική ηλικία, δήλωσε ο Alexis Wood, επίκουρος καθηγητής παιδιατρικής διατροφής στο Ερευνητικό Κέντρο Διατροφής για παιδιά στο Baylor College of Medicine στο Χιούστον. Το κέντρο λειτουργεί σε συνεργασία με την Υπηρεσία Γεωργικής Έρευνας του Υπουργείου Γεωργίας των Η.Π.Α. “Υπάρχουν αρκετά ισχυρά και ουσιαστικά στοιχεία που αφορούν ολόκληρη την παιδική ηλικία, από την νηπιακή ηλικία έως την εφηβεία, που δείχνουν ότι το υψηλότερο βάρος σχετίζεται με χαμηλότερη γνωστική λειτουργία, ιδιαίτερα στον τομέα της εκτελεστικής λειτουργίας”, είπε.
Αυξανόμενα επίπεδα παχυσαρκίας στις ΗΠΑ
Με την παχυσαρκία να αυξάνεται σταθερά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτελεί επίσης θέμα μεγάλης ανησυχίας. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, περισσότερο από το 42% των ενηλίκων χαρακτηρίστηκαν παχύσαρκοι το 2018 – και σχεδόν το 45% από αυτούς ήταν ηλικίας 40 έως 59 ετών. Μεταξύ των παιδιών και των εφήβων, τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονταν με την ηλικία: περισσότερο από το 13% των παιδιών κάτω των 5 ετών. Το 20% των παιδιών ηλικίας 6 έως 11 ετών και το 21% αυτών των 12 έως 19 ετών. Και η πανδημία δεν βοήθησε στην επιβράδυνση αυτών των στατιστικών.
Τα CDC είπαν τον Σεπτέμβριο του 2021 ότι ο ρυθμός με τον οποίο αυξανόταν ο ΔΜΣ σχεδόν διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε σύγκριση με την περίοδο που προηγήθηκε. Τα μεγαλύτερα άλματα παρατηρήθηκαν σε παιδιά ηλικίας 6-11 ετών και σε εκείνα που ήταν ήδη υπέρβαρα πριν από την πανδημία. Ορισμένες μελέτες εντοπίζουν τις απαρχές της σχέσης μεταξύ διατροφής, βάρους και υγείας του εγκεφάλου μέχρι τη μήτρα. Από τη νηπιακή ηλικία, υπάρχει ήδη μια σχέση μεταξύ του υπερβολικού βάρους και της ικανότητας του παιδιού να ελέγχει και να κατευθύνει τη συμπεριφορά του.
Μελέτες που αποδεικνύουν τη γνωστική έκπτωση
Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Epidemiology διαπίστωσε ότι τα παιδιά με υψηλότερες λεκτικές και εκτελεστικές δεξιότητες στην προσχολική ηλικία ήταν λιγότερο πιθανό να γίνουν υπέρβαρα αργότερα στην παιδική ηλικία. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι τα μικρά παιδιά που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα είναι λιγότερο ικανά να ελέγξουν τις παρορμήσεις από εκείνα με υγιές βάρος.“Αν οι προκλήσεις της γνωστικής λειτουργίας έρχονται πρώτα, η επικρατούσα σκέψη είναι ότι αυτό ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους.
Μπορεί να μην είναι τόσο καλοί στη ρύθμιση της πρόσληψης τροφής για να εξισορροπήσουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Μπορεί να τρώνε όταν δεν πεινάνε, όταν βλέπουν κάτι λαχταριστό όπως ένα cupcake.” Ωστόσο, εάν τα προβλήματα βάρους προηγούνται των γνωστικών αλλαγών, το υπερβολικό λίπος μπορεί να αυξάνει τη φλεγμονή. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στη συνδεσιμότητα και τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Μια θεωρία είναι ότι δεν είναι μόνο το επιπλέον βάρος που προκαλεί το πρόβλημα, αλλά οι καταστάσεις και οι ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία που συμβάλλουν συλλογικά στην κακή υγεία του εγκεφάλου.
“Τα παχύσαρκα άτομα είναι πιο πιθανό να έχουν διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και υψηλή χοληστερόλη”, δήλωσε η Kristine Yaffe, καθηγήτρια και αντιπρόεδρος ψυχιατρικής, νευρολογίας και επιδημιολογίας στο Weill Institute for Neurosciences του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο. “Μπορεί να είναι ο αστερισμός των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου που συνοδεύουν την παχυσαρκία που γνωρίζουμε ότι μπορεί να έχει επιζήμια επίδραση στη γήρανση του εγκεφάλου, είτε αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ ή της αγγειακής άνοιας ή κάποιου είδους μείγμα από τα δύο. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι οι ορμόνες που εκκρίνονται από τα λιποκύτταρα, όπως η λεπτίνη, παίζουν κάποιο ρόλο.”