Η 18 Μαϊου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για το Εμβόλιο κατά του AIDS το 1998 από την οργάνωση «Διεθνής Πρωτοβουλία για το Εμβόλιο κατά του AIDS» (IAVI) για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με την ανάγκη δημιουργίας ενός αποτελεσματικού εμβολίου κατά της μάστιγας του AIDS.
Η ημερομηνία επιλέχθηκε σε ανάμνηση της ομιλίας του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, στο πανεπιστήμιο Μόργκαν (18 Μαΐου 1997), ο οποίος είχε ζητήσει από την ιατρική κοινότητα τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού εμβολίου κατά του AIDS εντός μιας δεκαετίας. Παρά τις όποιες προσπάθειες, το εμβόλιο κατά του AIDS εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο.
Τι είναι ο ιός HIV;
HIV σημαίνει Human Immunodeficiency Virus δηλαδή Ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας.
Ο HIV είναι ένας ιός.
Μερικοί ιοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα ή την γρίπη, παραμένουν στο σώμα μόνο για μερικές μέρες. Μερικοί ιοί, όπως ο HIV, δεν φεύγουν ποτέ. Ο ιός του AIDS είναι ένας ρετροϊός· έχει δηλαδή γενετικό υλικό το RNA, το οποίο με τη δράση ενός ενζύμου που λέγεται αντίστροφη μεταγραφάση μετατρέπεται σε DNA για να ενσωματωθεί στο γονιδίωμα του ανθρώπου. Ένα χαρακτηριστικό του ιού HIV είναι η πολύ μεγάλη μεταλλακτικότητά του – περίπου 2.000.000 υψηλότερη από εκείνη που παρατηρείται στα γονίδια του πυρήνα. Και αυτό οφείλεται στο ότι η αντίστροφη μεταγραφάση που μετατρέπει το RNA σε DNA είναι πολύ επιρρεπής στα λάθη κατά την αντιγραφή της, ξεφεύγουν δηλαδή αντιγραφικά λάθη όταν προστίθενται τα νουκλεοτίδια στη σειρά για να γίνει το DNA και προκύπτουν μεταλλάξεις. Όταν κάποιος μολύνεται με τον HIV, γίνεται “HIV οροθετικός” και θα είναι για πάντα HIV οροθετικός. Με την πάροδο του χρόνου, η HIV νόσος μολύνει και εξοντώνει τα λευκά αιμοσφαίρια που λέγονται CD4 λεμφοκύτταρα (ή “Τ κύτταρα”) και μπορεί να αφήσουν το σώμα ανίκανο να καταπολεμήσει κάποιες μολύνσεις και καρκινογενέσεις.
Με την έγκαιρη και σωστή αντιρετροϊκη θερααπεία (ART), το σώμα μπορεί να παραμένει υγιές και να αντιμετωπίζει τις περισσότερες λοιμώξεις. Ένα υγιές άτομο έχει συνήθως από 600 έως 1200 CD4 λεμφοκύτταρα. Όταν τα CD4 λεμφοκύτταρα πέσουν κάτω από τα 200, το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποδυναμώνεται σοβαρά και φτάνει στο στάδιο του πλήρους AIDS, ακόμα και αν δεν έχει αρρωστήσει ακόμα από άλλες μολύνσεις.
Τι είναι το AIDS ;
AIDS σημαίνει Acquired Immune Deficiency Syndrome δηλαδή Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας και προκαλείται από τον HIV. Οι ονομασίες HIV και AIDS μπορεί να συγχέονται γιατί και οι δύο αυτοί όροι περιγράφουν την ίδια νόσο. Σκεφτείτε το AIDS σαν μια προχωρημένη HIV νόσο. Ένα άτομο με AIDS έχει ένα ανοσοποιητικό σύστημα τόσο αποδυναμωμένο από τη δράση του HIV που συνήθως αρρωσταίνει από μία ή περισσότερες καιροσκοπικές λοιμώξεις όπως πνευμονία (PCP) ή Σάρκωμα Καπόζι (KS), Σύνδρομο Επίσχνασης (απώλεια βάρους), βλάβες στην μνήμη, ή καρκίνους. Αν κάποιο άτομο με HIV διαγνωσθεί με κάποιες από αυτές τις ευκαιριακές λοιμώξεις (ακόμα και αν τα CD4 είναι πάνω από 200), τότε λέμε ότι έχει AIDS. Το AIDS συνήθως παίρνει καιρό για να αναπτυχθεί από την στιγμή που το άτομο μολυνθεί με HIV – συνήθως μεταξύ 2 έως 10 χρόνια ή και περισσότερο. Όταν ένα άτομο διαγνωσθεί με AIDS, τότε θεωρείται ότι αυτό το άτομα έχει AIDS, ακόμα και αν τα CD4 του ανέβουν και πάλι ή αναρρώσει από την ασθένεια που καθόρισε ότι έχει AIDS.
Ποια είναι τα συμπτώματα της HIV λοίμωξης;
Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στο 87% των ατόμων που μολύνονται από τον ιό HIV, εκδηλώνονται 2-4 εβδομάδες μετά την μόλυνση και μοιάζουν με τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος ή της γρίπης (πυρετός, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, υπνηλία, εξάντληση). Τα συμπτώματα της πρωτολοίμωξης μπορεί να είναι παρόμοια και με συμπτώματα άλλων σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων και άλλων λοιμώξεων όπως η λοιμώδης μονοπυρήνωση ή η ηπατίτιδα, που είναι πιο διαδεδομένες και μεταδίδονται ευκολότερα. Επίσης το άγχος, ο φόβος και η ανασφάλεια μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα σε κάποιους ανθρώπους, ακόμα και αν δεν έχουν HIV.Μερικοί άνθρωποι που μολύνονται με HIV παρουσιάζουν πολύ έντονα συμπτώματα, ενώ άλλοι δεν αισθάνονται τίποτα απολύτως. Όσοι έχουν συμπτώματα συνήθως παρουσιάζουν πυρετό, κούραση ή αλλεργία. Άλλα συνηθισμένα συμπτώματα μπορεί να είναι: πονοκέφαλος, πρησμένοι αδένες και πονόλαιμος. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν μερικές μέρες ή εβδομάδες μετά την μόλυνση με τον ιό. Αυτή η περίοδος λέγεται πρωτολοίμωξη ή οξεία HIV λοίμωξη.
Λόγω του ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένα συμπτώματα που σχετίζονται με την πρωτολοίμωξη ή την οξεία HIV λοίμωξη, τα συμπτώματα δεν είναι αξιόπιστος τρόπος για την διάγνωση της HIV λοίμωξης. Ο μόνος τρόπος για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει μολυνθεί, είναι να κάνει ένα τεστ αντισωμάτων HIV , αν και το τέστ αντισωμάτων αποδίδει αποτελέσματα μόνο όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του μολυσμένου ατόμου αναπτύξει αντισώματα στον HIV. Κατά τη διάρκεια της περιόδου μεταξύ της μόλυνσης και της ανάπτυξης αντισωμάτων, τα τεστ αντισωμάτων έναντι του ιού είναι άχρηστα, διότι βγαίνουν αρνητικά. Αν ανησυχείτε για την πιθανότητα να έχετε μολυνθεί με τον ιό HIV πρόσφατα και έχετε συμπτώματα όπως τα παραπάνω, πηγαίνετε στο γιατρό. Ο γιατρός μπορεί να εκτιμήσει αν έχετε μολυνθεί με HIV ή κάποιον άλλο ιό. Αν πιθανολογήσει ότι υπάρχει μόλυνση με HIV, μπορεί να κάνει ένα PCR (Polymerase Chain Reaction) τέστ για να διαπιστώσει αν ο ιός HIV είναι παρόν στο αίμα. Όταν τελειώσει η πρωτολοίμωξη, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν κανένα ορατό σύμπτωμα για τα επόμενα 5-10 χρόνια. Αν παραμείνει χωρίς θεραπεία, το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί σημαντικά και η ασθένεια εξελίσσεται σε AIDS. Τα επόμενα συμπτώματα που παρουσιάζονται σχετίζονται με τις “ευκαιριακές λοιμώξεις” που εκδηλώνονται στα άτομα με AIDS, όπως πνευμονία, φυματίωση και τοξοπλάσμωση.
Πως μπορώ να διαπιστώσω αν κάποιος έχει HIV;
Δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να διαπιστώσετε αν κάποιος άλλος έχει HIV. Πολλοί άνθρωποι με HIV δείχνουν απόλυτα υγιείς. Άλλοι μπορεί να έχουν κάποια συμπτώματα ίδια με αυτά κοινών παθήσεων. Δεν μπορείτε να διαπιστώσετε αν κάποιος είναι οροθετικός από την εμφάνισή του. Ο μόνος τρόπος να διαπιστώσετε αν κάποιος έχει HIV, είναι αν σας το πει ο ίδιος.
Πως ξέρουμε ότι ο ιός HIV προκαλεί AIDS;
Το 1981, οι πρώτες περιπτώσεις σοβαρής ανοσοποιητικής ανεπάρκειας διαγνώσθηκαν όταν κάποιοι νέοι άνδρες ανέπτυξαν ασυνήθιστες μολύνσεις και καρκίνους. Η νέα αυτή ασθένεια ονομάστηκε αργότερα “AIDS”. Τότε κανείς δεν γνώριζε τι προκαλούσε αυτή την ασθένεια. ‘Εκτοτε, η επιστήμη απέδειξε ότι ο ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (HIV) είναι η αιτία του AIDS. Το ξέρουμε αυτό διότι τα άτομα που μολύνθηκαν με τον ιό μπορεί να αναπτύξουν AIDS, και τα φάρμακα που δρουν εναντίον του ιού μπορούν να αποτρέψουν την εκδήλωση της ασθένειας. Καθώς η μόλυνση με HIV προχωράει, αποδυναμώνει την ικανότητα του ανθρώπου να αντιμετωπίζει τις ασθένειες. Ο ιός με την επίθεσή του στο ανοσοποιητικό σύστημα αφήνει τους ανθρώπους περισσότερο εκτεθειμένους σε άλλες ασθένειες. Όταν ένας άνθρωπος με HIV μολυνθεί με μια από τις επιπρόσθετες ασθένειες, ή όταν το ανοσοποιητικό του σύστημα εξασθενίσει, τότε αυτός ο άνθρωπος έχει AIDS. Κάποιοι προσπάθησαν να προωθήσουν την παραπλανητική ιδέα ότι το AIDS δεν προκαλείται από το HIV. Αυτοί οι ισχυρισμοί μπορεί να αποβούν μοιραίοι. Αν οι άνθρωποι πιστέψουν ότι δεν χρειάζεται να μειώσουν τον κίνδυνο μόλυνσης ή μετάδοσης του HIV, τότε μπορεί να μολυνθούν ή να μολύνουν άλλους. Επίσης, αν οι άνθρωποι με HIV πιστέψουν ότι δεν χρειάζονται ιατρική φροντίδα ή φαρμακευτική αγωγή, τότε μπορεί να αρρωστήσουν και να αναπτύξουν AIDS.
Πως κολλάει κάποιος (και πως προφυλάσσεται από) HIV;
Ο HIV μεταδίδεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, μέσω της απευθείας επαφής με μολυσμένο αίμα και από την μητέρα προς το έμβρυο. Τα σωματικά υγρά που περιέχουν HIV είναι:
- Αίμα (συμπεριλαμβανομένου του αίματος περιόδου)
- Σπέρμα και πιθανώς τα προσπερματικά υγρά
- Κολπικά υγρά
- Μητρικό γάλα
Για να μεταδοθεί ο HIV πρέπει:
▪ να είναι παρόν σε κάποιο από αυτά τα υγρά
▪ να εισχωρήσει μέσα στο σώμα
Οι σεξουαλικές συμπεριφορές που μπορούν να μεταδώσουν τον HIV είναι:
▪ Κολπικό σεξ (πέος μέσα σε αιδοίο)
▪ Πρωκτικό σεξ (πέος μέσα σε πρωκτό)
▪ Στοματικό σεξ (στόμα σε πέος ή αιδοίο)
Άλλοι τρόποι μετάδοσης του HIV είναι:
• Κοινή χρήση συριγγών όταν λαμβάνεται δόση ναρκωτικών ουσιών
• Μη επαγγελματικό τατουάζ και τρύπημα αυτιών κλπ.
• Τυχαίες διατρήσεις με σύριγγες
• Μεταγγίσεις μολυσμένου αίματος
• Τοκετός