Ουσίες Κατάχρηση: Περίπου το 10% έως 15% των ανθρώπων θα έχουν πρόβλημα κατάχρησης ουσιών σε κάποια στιγμή της ζωής τους, γεγονός που την καθιστά μία από τις πιο συχνές ψυχιατρικές διαταραχές. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κατάχρηση ουσιών περιλαμβάνουν επικίνδυνη οδήγηση, απώλεια εργασίας, προβλήματα κατάθλιψης, άγχους, υγείας και χρηματικά προβλήματα. Ωστόσο, οι άνθρωποι με εξαρτήσεις φαίνεται να βιώνουν ένα είδος μυωπίας, μπαίνοντας όλο και πιο βαθιά για να αντιμετωπίσουν τα δυσάρεστα συναισθήματα και να νιώσουν καλά, ανεξάρτητα από το κόστος. Οι έρευνες έχουν αποδείξει σαφώς ότι οι ψυχοκοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη διαταραχών κατάχρησης ουσιών. Όμως, η ιστορία έχει και άλλα στοιχεία, και τώρα οι μελέτες λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (MRI) αναδεικνύουν τη σημασία των βιολογικών παραγόντων, ιδίως του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου. “Η επιρροή αυτών των παραγόντων μπορεί να φτάσει το 50% -αυτό το εκπληκτικά υψηλό ποσοστό είναι ο λόγος για τον οποίο ενδιαφερόμαστε τόσο πολύ για το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ατόμων που κάνουν κατάχρηση ουσιών“, εξήγησε ο Stéphane Potvin, καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής και Εθισμού του Université de Montréal, του οποίου η έρευνα επικεντρώνεται κυρίως στις βλαβερές συνέπειες της κάνναβης και του αλκοόλ στις εγκεφαλικές δομές των ατόμων με σχιζοφρένεια.
Μηδενισμός των δεικτών
Ο Potvin, ο οποίος συντονίζει το τμήμα Νευροβιολογίας και Ψυχικής Υγείας του Ερευνητικού Κέντρου του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας του Μόντρεαλ, (Centre de recherche de l’Institut universitaire en santé mentale de Montréal), θέλησε να μηδενίσει τους νευροβιολογικούς δείκτες που σχετίζονται με τον εθισμό. Μαζί με τον φοιτητή του Jules R. Dugré, υποψήφιο διδάκτορα στις βιοϊατρικές επιστήμες, διεξήγαγε μια μετα-ανάλυση 96 μελετών που αφορούσαν συνολικά 5.757 άτομα με κάποια μορφή εξάρτησης από ουσίες – αλκοόλ, νικοτίνη, κάνναβη, ψυχοδιεγερτικά ή άλλο φάρμακο. Αντί να επικεντρωθούν στην εγκεφαλική δραστηριότητα στο σύνολό της, στην ανάλυσή του οι Potvin και Dugré εξέτασαν αυτό που είναι γνωστό ως “λειτουργική συνδεσιμότητα”, με άλλα λόγια, πόσο καλά επικοινωνούν μεταξύ τους τα διάφορα μέρη του εγκεφάλου. Αυτή είναι η πρώτη φορά που γίνεται ανάλυση αυτού του τύπου. Η μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο στο Βιολογία της εξάρτησης (Addiction Biology), αποκαλύπτει μια σειρά από ανωμαλίες στα συστήματα ανταμοιβής, λήψης αποφάσεων και σχηματισμού συνηθειών του εγκεφάλου:
- Ανταμοιβή
“Οι εγκέφαλοι των ατόμων που κάνουν χρήση ουσιών τείνουν να παρουσιάζουν υπερσυνδεσιμότητα μεταξύ του κοιλιακού προμετωπιαίου φλοιού και του κοιλιακού ραβδωτού σώματος, δύο βασικών περιοχών του συστήματος ανταμοιβής”, δήλωσε ο Potvin. “Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την τάση επιλογής της άμεσης ικανοποίησης και γιατί η κινητήρια αξία της ουσίας αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, παρά τις αρνητικές επιπτώσεις σε άλλους τομείς της ζωής”.
- Λήψη αποφάσεων
“Βλέπουμε, επίσης, μειωμένη συνδεσιμότητα σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη λήψη αποφάσεων, όπως ο προμετωπιαίος φλοιός και η αμυγδαλή”, πρόσθεσε ο Potvin. “Αυτό συνάδει με το γεγονός ότι οι χρήστες ουσιών μπορεί να φαίνονται αδιάφοροι για τις βλαβερές συνέπειες των επιλογών τους”.
- Σχηματισμός συνήθειας
Το πιο πρωτότυπο εύρημα είναι η παρουσία ανωμαλιών στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον σχηματισμό συνήθειας, συμπεριλαμβανομένου του ραχιαίου ραβδωτού σώματος και του προκινητικού φλοιού. “Αυτή η υπερσυνδεσιμότητα θα μπορούσε να εξηγήσει τον ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα της κατάχρησης ουσιών”, σημείωσε ο Potvin. Δεν υπάρχουν χρεώσεις στον έλεγχο των παρορμήσεων Η μετα-ανάλυση δεν έδειξε, ωστόσο, αλλαγές στις περιοχές και τα δίκτυα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον έλεγχο των παρορμήσεων. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, οι οποίες έδειξαν ανωμαλίες σε αυτές τις περιοχές χρησιμοποιώντας άλλες νευροαπεικονιστικές προσεγγίσεις. Ο Potvin σπεύδει να επισημάνει τους περιορισμούς της μελέτης του. “Στην ανάλυσή μας, συμπεριλάβαμε όλες τις σχετικές μελέτες για τους χρήστες ουσιών, ανεξαρτήτως της ουσίας. Αλλά επηρεάζονται εξίσου τα συστήματα του εγκεφάλου από διαφορετικές ουσίες; Πραγματικά δεν το γνωρίζουμε”. Τελικά, τα ευρήματα αυτά θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη παρεμβάσεων που βασίζονται στη νευροδιαμόρφωση στον τομέα του εθισμού. “Πρώτα πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τα εγκεφαλ ικά συστήματα που εμπλέκονται στην κατάχρηση ουσιών”, δήλωσε ο Potvin. “Αυτό θα μας επιτρέψει να εντοπίσουμε τις περιοχές που πρέπει να διεγείρουμε ή να αναστείλουμε προκειμένου να επαναφέρουμε την ισορροπία του εγκεφάλου και να αλλάξουμε τη συμπεριφορά. Όσο πιο στέρεες αποδείξεις έχουμε, τόσο περισσότερα θεραπευτικά κέντρα θα έχουν κίνητρο να επενδύσουν στον εξοπλισμό που απαιτείται για τη διενέργεια αυτού του είδους της παρέμβασης”.