Οι κάτοικοι της Ικαρίας κατέχουν το μυστικό της μακροζωίας, αφού το ακριτικό νησί συγκαταλέγεται στον κατάλογο με τα υψηλότερα ποσοστά υπερηλίκων του κόσμου.
Σύμφωνα με δημογραφικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ενώ στην Ευρώπη μόνο το 0,1% του πληθυσμού ζει πάνω από 90 χρόνια, στην Ικαρία το ποσοστό αυτό είναι δεκαπλάσιο, με ταυτόχρονη διατήρηση καλής ποιότητας ζωής.
«Τυχαίο γεγονός ή απόρροια ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής;», αναρωτούνται οι επιστήμονες. Οι κάτοικοι πάντως της Ικαρίας απαντούν ότι το μυστικό της μακροβιότητάς τους είναι απλό: περπάτημα, υγιεινή διατροφή, κοινωνικότητα, μεσημεριανή ξεκούραση, αλλά και αισιοδοξία.
Αυτό που χαρακτηρίζει τη ζωή των ηλικιωμένων στο νησί ειναι οι στενοί οικογενειακοί δεσμοί, η συντροφικότητα, τα χαμηλά επίπεδα στρες, το καλό μορφωτικό επίπεδο, η καθημερινή σωματική άσκηση, η έντονη κοινωνική συναναστροφή και συμμετοχή σε κοινωνικά δρώμενα.
Η Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο, υπό την εποπτεία των κ.κ. καθηγητών Καρδιολογίας Χριστόδουλου Στεφανάδη και Χρήστου Πίτσαβου, εκπονεί μελέτη καταγραφής των κλινικών και παρακλινικών χαρακτηριστικών, καθώς και των συνηθειών των κατοίκων της Ικαρίας, μέσης και προχωρημένης ηλικίας, προκειμένου να εξηγήσουν πως ο τρόπος ζωής στο νησί δρα προστατευτικά έναντι των καρδιαγγειακών και νεοπλασματικών νοσημάτων.
Ομάδα εκπαιδευμένων καρδιολόγων που επισκέφθηκε την Ικαρία το διάστημα Ιούνιος-Οκτώβριος 2009, υπέβαλε σε πλήρη καρδιολογική και παθολογική εξέταση 673 ηλικιωμένα άτομα (κατά μέσο όρο 75 έτη, το 49% ήταν άνδρες) και 657 νεότερα (54 ετών, το 46% άνδρες) και διαπίστωσε ότι:
Ερωτική ζωή
Από τους 284 ηλικιωμένους άνδρες (65-99 ετών) που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο ερωτικής δραστηριότητας, το 60% ανέφερε μέτρια αυτοπεποίθηση κατά την ερωτική συνεύρεση και 50% ολοκληρωμένη ερωτική επαφή. Μάλιστα το 80% δήλωσε ότι είχε εβδομαδιαία ερωτική επαφή, ένδειξη καλής φυσικής κατάστασης.
Διατροφή
Αυτό που χαρακτηρίζει τους ηλικιωμένους κατοίκους του νησιού είναι η δίαιτά τους, που περιλαμβάνει συχνότερα ψάρι, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και τσάι. Αυτό το πρότυπο διατροφής, που έχει τη βάση του στη Μεσογειακή διατροφή, κυριαρχεί μεταξύ των κατοίκων (68% των υπερήλικων ανδρών άνω των 80 ετών και το 64% των υπερήλικων γυναικών) του νησιού, συγκριτικά με συνομήλικα άτομα των αστικών κέντρων και άλλων νησιωτικών περιοχών της Μεσογείου.
Ειδικότερα, τα υπερήλικα άτομα καταναλώνουν το 14% των ημερήσιων θερμίδων τους από πρωτεΐνη, 54% λίπος (μονοακόρεστο κυρίως) και 32% υδατάνθρακες. Επίσης το 50,5% τηρεί τη θρησκευτική νηστεία.
Οι ηλικιωμένοι που τηρεί πιο πιστά τη Μεσογειακή Δίαιτα είχε μικρότερη συχνότητα καρδιαγγειακού κινδύνου, ενώ η εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού σχετίστηκε με καλύτερη διατατικότητα της αορτής. Η καθημερινή χρήση ελαιολάδου εκτός από την ευεργετική επίδραση στην καρδιαγγειακή υγεία, φάνηκε να επιδρά θετικά και στην σεξουαλική ζωή των ηλικιωμένων.
Ψυχική Υγεία
Τα ποσοστά κατάθλιψης ήταν χαμηλότερα από αυτά άλλων ηλικιωμένων πληθυσμών. Μόνο το 4% των ηλικιωμένων ανδρών και το 9% των γυναικών είχε συμπτώματα σοβαρής κατάθλιψης. Η συχνότερη κατανάλωση ψαριών (3-5 μερίδες την εβδομάδα), που είναι πλούσια σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, εκτιμούν οι επιστήμονες ότι συντελεί στα χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης των κατοίκων της Ικαρίας.
Σωματική υγεία
Το 85% του δείγματος ανέφερε μέτρια σωματική δραστηριότητα, κυρίως βάδισμα και ενασχόληση με αγροτικές εργασίες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μειωμένο σωματικό βάρος αλλά και κατά 54% πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Η φυσική δραστηριότητα συσχετίστηκε επίσης με καλύτερη νοητική εγρήγορση, καθώς τα ηλικιωμένα άτομα που είχαν καθημερινή φυσική άσκηση είχαν 8πλάσια πιθανότητα καλής νοητικής λειτουργίας, ανεξαρτήτου καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτη, υπερλιπιδαιμίας, μορφωτικού επιπέδου και σωματικού βάρους.
Να σημειωθεί τέλος ότι:
Καπνιστές ήταν το 17% των ηλικιωμένων και το 42% των μεσήλικων.
Από υπέρταση έπασχε το 65% των ηλικιωμένων και το 29% των μεσήλικων.
Από σακχαρώδη διαβήτη το 23% των ηλικιωμένων και το 13% των μεσήλικων.
Ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου καταγράφηκε στο 21% των ηλικιωμένων και το 4% των μεσήλικων.
Υπερλιπιδαιμία είχε το 42% των ηλικιωμένων και το 40% των μεσήλικων.
Τέλος, από μεταβολικό σύνδρομο έπασχε το 58% των ηλικιωμένων και το 45% των νεότερων.
Το «φαινόμενο της Ικαρίας» θα απασχολήσει το συνέδριο «Στοχεύοντας στη μακροζωία: από την πρόληψη στη θεραπεία», που θα διεξαχθεί 12-15 Ιουλίου, στην Ικαρία, φυσικά. Η εκδήλωση διοργανώνεται από την Α’ Καρδιολογική Κλινική και το Ομώνυμο Εργαστήριο της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο.