Η προστασία της όρασης είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε την ποιότητα ζωής μας έως τα βαθιά μας γηρατειά. Δυστυχώς, ένα στα έξι άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών πάσχουν από απειλητικές για την όραση οφθαλμοπάθειες και ο κίνδυνος να χάσουν την όρασή τους αυξάνεται καθώς μεγαλώνουν.
Οι κύριες αιτίες τύφλωσης και χαμηλής όρασης στον δυτικό κόσμο είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και το γλαύκωμα.
Για να προστατευθείτε από αυτά και άλλα δεινά, οι ειδικοί παρέχουν τις εξής συμβουλές:
- Μάθετε το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό σας. Πολλές οφθαλμικές παθήσεις έχουν (και) γενετική συνιστώσα, επομένως είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε το ιατρικό ιστορικό της οικογένειάς σας. Για παράδειγμα, αν έχετε έναν στενό συγγενή με γλαύκωμα, διατρέχετε 4-9 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να το εκδηλώσετε απ’ ό,τι αν δεν είχατε οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος. Φροντίστε, λοιπόν, να μάθετε αν μέλη της οικογένειάς σας έπασχαν από οφθαλμοπάθειες και ποιες, καθώς και αν έχουν ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη ή/και υπέρτασης. Τις πληροφορίες που θα συλλέξετε πρέπει να θέσετε υπόψη του οφθαλμιάτρου σας την επόμενη φορά που θα τον δείτε, ώστε να καταρτίσει ένα πλάνο για το τι εξετάσεις χρειάζεστε και κάθε πότε.
- Να κάνετε τακτικά γενικό ιατρικό τσεκάπ. Έχει αποδειχθεί πως οτιδήποτε αρρωσταίνει την καρδιά και τα αγγεία της, βλάπτει και τα μάτια. Επομένως φροντίστε να κάνετε τακτικά τσεκάπ, για να ελέγχετε τα επίπεδα σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα σας, καθώς και την αρτηριακή πίεσή σας. Αν ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση αφεθούν χωρίς θεραπεία, μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στα μάτια, όπως η διαβητική και υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια, αντίστοιχα. Μπορεί ακόμα να οδηγήσουν σε προβλήματα, όπως η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και η ισχαιμία (μειωμένη αιμάτωση) του αμφιβληστροειδούς.
- Να πηγαίνετε προληπτικά στον οφθαλμίατρο. Χρειάζεστε λεπτομερή έλεγχο των ματιών τουλάχιστον μία φορά κάθε δύο χρόνια. Ο έλεγχος αυτός θα συμπεριλαμβάνει μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και εξέταση του βυθού του ματιού (μπορεί λ.χ. να ανιχνεύσει τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία δεν έχει προειδοποιητικά συμπτώματα).
- Να έχετε το νου σας για αλλαγές στην όρασή σας. Η διπλωπία (όταν τα αντικείμενα έχουν διπλά είδωλα), οι δυσκολίες στην όραση όταν ο φωτισμός είναι χαμηλός και η θολή όραση είναι μερικά από τα συμπτώματα για τα οποία πρέπει να συμβουλεύεστε αμέσως έναν γιατρό. Άλλα συμπτώματα που ενδέχεται να υποδηλώνουν σοβαρό πρόβλημα στα μάτια σας είναι το ανεξήγητο, επίμονο κοκκίνισμά τους, το να βλέπετε λάμψεις, αστραπές, κινητά μαύρα στίγματα («μυγάκια») ή ένα σκοτεινό «πέπλο» (σαν κουρτίνα) στο οπτικό πεδίο, καθώς και ο πόνος στο μάτι.
- Να προστατεύετε τα μάτια σας από την UV. Όταν βρίσκεστε σε υπαίθριους χώρους, να φοράτε χειμώνα-καλοκαίρι γυαλιά ηλίου, που θα απορροφούν το 100% της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) του ηλίου. Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εκδηλώσεως καταρράκτη, ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και άλλων προβλημάτων όπως το στεάτιο (είναι η εναπόθεση λίπους και πρωτεϊνών στον επιπεφυκότα, δηλαδή τον λευκό χιτώνα του ματιού).
- Να τρέφεστε υγιεινά. Τα αντιοξειδωτικά που υπάρχουν στα φρούτα και στα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά φαίνεται ότι προστατεύουν από τον καταρράκτη. Και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα των ψαριών μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο εκδηλώσεως εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Επομένως, όλα πρέπει να υπάρχουν σε επαρκείς ποσότητες στην διατροφή σας.
- Να μην καπνίζετε. Το κάπνισμα απειλεί (και) την υγεία των ματιών, αφού αυξάνει τον κίνδυνο καταρράκτη (είναι τριπλάσιος σε όσους καπνίζουν πάνω από 15 τσιγάρα την ημέρα), ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (ο κίνδυνος είναι 3-5 φορές μεγαλύτερος στους καπνιστές, απ’ ό,τι στους μη καπνιστές) και ραγοειδίτιδας. Η ραγοειδίτιδα είναι σοβαρή φλεγμονή στην μεσαία περιοχή του ματιού (τον ραγοειδή χιτώνα) και μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη τύφλωση, διότι μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές (π.χ. αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς). Μάλιστα το κάπνισμα σχετίζεται αιτιολογικά μαζί της.
- Να γυμνάζεστε συστηματικά. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (ΑΑΟ), η συχνή άσκηση όπως η βάδιση μπορεί να ελαττώσει έως 70% τον κίνδυνο αναπτύξεως ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
- Να φοράτε γυαλιά ασφαλείας όταν είναι απαραίτητο. Είτε εργάζεστε σε επαγγέλματα όπου είναι συχνά τα ατυχήματα στα μάτια (π.χ. ηλεκτροσυγκολλητές) είτε συμμετέχετε σε αθλήματα επικίνδυνα για τα μάτια (π.χ. μποξ, πάλη, πολεμικές τέχνες, μπάσκετ, ποδόσφαιρο, πινγκ πονγκ κ.λπ.) πρέπει να φοράτε ειδικά, προστατευτικά γυαλιά ασφαλείας. «Οι συμβουλές αυτές καλό είναι να εφαρμόζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής αλλά, ακόμα κι αν κάποιος δεν τις τηρεί αποκτούν ξεχωριστή σημασία μετά την ηλικία των 40 ετών, όταν αυξάνονται κατακόρυφα οι πιθανότητες να εκδηλωθεί κάποιο πρόβλημα στα μάτια», υπογραμμίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.